THEPOWERGAME
Κατά την περιοδεία του στην Ασία, η οποία ολοκληρώθηκε στις 24 Μαΐου, ο πρόεδρος Joe Biden συμπεριφέρθηκε με την αμήχανη κατεπείγουσα ανάγκη ενός ανθρώπου που προσπαθεί να διορθώσει ένα δαπανηρό λάθος.
Η Κίνα μπορεί να παραπαίει, αλλά η αμφίσημη αντίδραση, εκτός των πλούσιων δημοκρατιών, στην καθυστερημένη αναζήτηση αλληλεγγύης από την Αμερική αποκαλύπτει πώς η παγκόσμια επιρροή της Ουάσινγκτον έχει ξεθωριάσει σε σχέση με εκείνη του Πεκίνου.
Το προτεινόμενο από τον κ. Biden Οικονομικό Πλαίσιο για τον Ινδοειρηνικό, που παρουσιάστηκε στις 23 Μαΐου, φαίνεται να αναγνωρίζει γιατί συμβαίνει: για πολύ καιρό η Αμερική είχε σχεδόν εγκαταλείψει τις προσπάθειες για τη δημιουργία νέων οικονομικών δεσμών στην περιοχή.
Ωστόσο, η διαπίστωση της αιτιώδους σχέσης μεταξύ της οικονομικής αλληλεξάρτησης και της ισορροπίας των γεωπολιτικών δυνάμεων δεν είναι απλή υπόθεση. Το ότι οι οικονομίες συχνά συναλλάσσονται περισσότερο με χώρες που μοιράζονται παρόμοιες πολιτικές αξίες και συμφέροντα είναι ξεκάθαρο.
Ωστόσο, θα μπορούσε να ισχύει ότι τα στρατηγικά συμφέροντα τείνουν να καθοδηγούν τις οικονομικές σχέσεις και όχι το αντίστροφο, ή ότι άλλα κοινά χαρακτηριστικά -όπως το επίπεδο εισοδήματος ή η κουλτούρα- φέρνουν τις χώρες πιο κοντά τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη.
Δύο πρόσφατες εργασίες βοηθούν να ξεχωρίσουμε τί προκαλεί τι. Η πρώτη, από τους Benny Kleinman, Ernest Liu και Stephen Redding του Πανεπιστημίου Princeton, εξετάζει κατά πόσον η οικονομική αλληλεξάρτηση ευνοεί τη μεγαλύτερη πολιτική ευθυγράμμιση.
Για να απαντήσουν στο ερώτημα, οι συγγραφείς δημιουργούν ένα μοντέλο στο οποίο οι χώρες αναλαμβάνουν μερικές φορές δαπανηρές ενέργειες, όπως η παροχή στρατιωτικής βοήθειας σε κάποιο σύμμαχο, προκειμένου να ενισχύσουν την ανάπτυξη σε χώρες με τις οποίες μοιράζονται πολιτικά ιδεώδη και στόχους.
Γι’ αυτές τις καλοπροαίρετες χώρες, το κίνητρο της γενναιοδωρίας εδράζεται εν μέρει στην προσδοκία ότι, καθώς η οικονομία της συμμαχικής χώρας αναπτύσσεται, θα λάβουν οικονομικό μέρισμα. Ωστόσο, στον κόσμο που αποτυπώνουν οι συγγραφείς, η ανταμοιβή δεν είναι σταθερή.
Εάν η οικονομική τύχη μιας χώρας είναι λιγότερο συνυφασμένη με ορισμένα μέρη και περισσότερο με άλλα, τότε η σχετική ανταμοιβή από την πραγματοποίηση δαπανηρών πολιτικών επενδύσεων σε αυτά τα μέρη αλλάζει – και έτσι, με την πάροδο του χρόνου, θα αλλάξουν και τα πρότυπα πολιτικής φιλίας και εχθρότητας.
Η οικονομική αλληλεξάρτηση, με άλλα λόγια, προκαλεί πολιτική προσέγγιση.
Οι συγγραφείς εκτιμούν ότι η πρώιμη φιλελευθεροποίηση της Κίνας, οδηγώντας σε μια εφάπαξ αύξηση της οικονομικής εμπλοκής της χώρας με τον κόσμο, παρέχει αποδείξεις γι’ αυτή την πρόταση.
Για την αξιολόγηση της οικονομικής αλληλεξάρτησης, εστιάζουν σε ένα μέτρο: πώς η αύξηση της παραγωγικότητας σε μια χώρα επηρεάζει τα πραγματικά εισοδήματα σε άλλες χώρες. Το οικονομικό βάρος από μόνο του δεν διασφαλίζει ότι η τύχη άλλων τόπων συνδέεται με τη δική σας.
Αντίθετα, τόσο η ταχεία οικονομική ανάπτυξη όσο και η εκτεταμένη συμμετοχή σε παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες μπορούν να ενισχύσουν την οικονομική επιρροή μιας χώρας στους εμπορικούς της εταίρους.
Αν και αρχικά μέτρια, η παγκόσμια οικονομική επιρροή της Κίνας είχε, στα τέλη της δεκαετίας του 2000, ξεπεράσει την αμερικανική: η επίδραση της κινεζικής ανάπτυξης στα εισοδήματα των εμπορικών εταίρων της ήταν μεγαλύτερη από εκείνη του θείου Σαμ (και μάλιστα σχεδόν διπλάσια μέχρι το 2010).
Η εργασία διαπιστώνει ότι, από το 1980 έως το 2010, όσο πιο πολύ μια χώρα εμπλέκεται οικονομικά με την Κίνα, τόσο μεγαλύτερη πολιτική ευθυγράμμιση προκύπτει, όπως αποτυπώνεται στο μοτίβο ψηφοφορίας στα Ηνωμένα Έθνη, τη δημιουργία επίσημων συμμαχιών και παρόμοιες μετρήσεις.
Οι συγγραφείς βρίσκουν περαιτέρω υποστήριξη για το μοντέλο τους, εξετάζοντας τις μετατοπίσεις του παγκόσμιου εμπορίου που συνδέονται με την κατάρρευση του κόστους των αεροπορικών μεταφορών.
Επειδή οι θαλάσσιες μεταφορές πρέπει να κινούνται γύρω από τις ηπείρους, ενώ τα αεροσκάφη ακολουθούν διαδρομές μεγάλου κύκλου, η πτώση του κόστους των αεροπορικών μεταφορών κατά τις τρεις δεκαετίες έως το 2010 είχε άνισες επιπτώσεις στις διμερείς εμπορικές ροές σε όλο τον κόσμο.
Αυτή η διαφοροποίηση προσφέρει έναν άλλο τρόπο για να ελέγξουμε πώς η αύξηση της οικονομικής αλληλεξάρτησης οδηγεί σε πολιτική ευθυγράμμιση – και το τεστ, και πάλι, είναι πειστικό.
Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνει τις ανησυχίες που διατυπώνονται συχνά ότι η άνοδος της Κίνας όχι μόνο αναδιαμόρφωσε τον γεωπολιτικό χάρτη, αλλά και συνέβαλε στην υπονόμευση της δημοκρατίας παγκοσμίως. Ωστόσο, εδώ τα νέα είναι ενθαρρυντικά.
Η νέα εργασία του Giacomo Magistretti του ΔΝΤ και του Marco Tabellini του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ αξιοποιεί επίσης την πτώση του κόστους αεροπορικών μεταφορών για να εντοπίσει την αιτιώδη επίδραση του εμπορίου τόσο στη στάση απέναντι στη δημοκρατία όσο και στον συνολικό πολιτικό προσανατολισμό μιας χώρας.
Διαπιστώνουν ότι οι ισχυρότεροι οικονομικοί δεσμοί διευκολύνουν πράγματι τη μετάδοση των πολιτικών αξιών, αλλά μόνο εάν οι εν λόγω αξίες είναι δημοκρατικές.
Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε περιόδους κατά τις οποίες η οικονομία της χώρας τους συναλλάχθηκε συγκριτικά περισσότερο με τις δημοκρατίες, φαίνεται να έλκονται πολύ περισσότερο από τα ανοικτά καθεστώτα από ό,τι εκείνοι που ενηλικιώθηκαν υπό αντίθετες συνθήκες.
Η διαφορά στις στάσεις είναι ισοδύναμη με εκείνη μεταξύ της υποστήριξης που δηλώνουν οι κάτοικοι της Σουηδίας (ένα μάτσο σκληροπυρηνικών δημοκρατών) και εκείνοι της Κίνας (που είναι πιο διστακτικοί).
Οι φιλοδημοκρατικοί πληθυσμοί, με τη σειρά τους, μεταφράζονται σε πιο ανοιχτούς θεσμούς. Μια αύξηση κατά 80% του εμπορίου με δημοκρατικές χώρες σε μια πενταετία αυξάνει τη βαθμολογία για το Πολίτευμα (Polity) μιας χώρας (η οποία μετρά πόσο δημοκρατικοί είναι οι θεσμοί διακυβέρνησης μιας χώρας σε μια κλίμακα από το -10 έως το 10) κατά τέσσερις μονάδες: η διαφορά, περίπου, μεταξύ της Ρωσίας και της Βρετανίας.
Είναι εντυπωσιακό ότι το εμπόριο με απολυταρχίες δεν φαίνεται να έχει τέτοια επίδραση. Ο αποκλεισμός της Αμερικής ή της Κίνας από την ανάλυση δεν αλλάζει τα αποτελέσματα.
Αντίο Αμερική
Γιατί το εμπόριο με τις δημοκρατίες λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο; Τα δεδομένα δεν επιτρέπουν ασφαλή συμπεράσματα. Αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι η ώθηση στον εκδημοκρατισμό δεν προέρχεται από την ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη ή την αύξηση του επιπέδου εκπαίδευσης.
Ούτε προκύπτει από την αύξηση της μετανάστευσης. Αντίθετα, η αγαπημένη θεωρία των συγγραφέων υποδηλώνει ότι το εμπόριο με τις δημοκρατίες ενισχύει το «δημοκρατικό κεφάλαιο» μιας χώρας: προάγει την εκτίμηση για την αξία της δημοκρατίας, η οποία συμβάλλει στην εδραίωση μιας κοινωνικής συναίνεσης υπέρ των δημοκρατικών θεσμών.
Αυτό φαίνεται εύλογο, αν και ίσως λίγο ασαφές.
Τόσο το εμπόριο όσο και η γεωπολιτική θα είναι διαφορετικά τα επόμενα χρόνια σε σχέση με τη μεταπολεμική εποχή της αμερικανικής ηγεμονίας και της παγκοσμιοποίησης.
Αλλά οι οικονομικοί δεσμοί είναι πιθανό να διατηρήσουν την ικανότητά τους να καλλιεργούν συμμάχους και να ενισχύουν την υποστήριξη της δημοκρατίας.
Αν ο κ. Biden επιθυμεί να ενισχύσει την εθνική ασφάλεια της Αμερικής, θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να δώσει στο ελεύθερο εμπόριο μια ευκαιρία.
© 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
