THEPOWERGAME
Για περισσότερες από δύο εβδομάδες πλέον, οι μάχες μαίνονται στο Ισραήλ και στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ στόχος της Χαμάς φαίνεται πως είναι τα ισραηλινά κιμπούτς.
Οι πιο μαύρες ίσως σελίδες του πολέμου γράφτηκαν την περασμένη εβδομάδα, τόσο στο γραφικό κιμπούτς Κφαρ Άζα, καθώς σύμφωνα με αξιωματούχους εκεί έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 1.000 άνθρωποι, ως επί το πλείστον άμαχοι που πυροβολήθηκαν στα σπίτια τους, στους δρόμους και σε ένα φεστιβάλ μουσικής, όσο και στο κιμπούτς Μπέερι, όπου βρέθηκαν ακόμη και ακρωτηριασμένα μωρά.
Τι είναι όμως τα ισραηλινά κιμπούτς που από «παράδεισος» μετατράπηκαν σε κόλαση, όταν βρέθηκαν στο στόχαστρο της Χαμάς;
Το κιμπούτς είναι ένας μοναδικός τύπος οικισμού που ξεκίνησε στο Ισραήλ το 1910 (σχεδόν 40 χρόνια πριν από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, το 1948), ενώ η ονομασία τους σημαίνει «συγκέντρωση» και προέρχεται από την εβραϊκή λέξη «κβούτζα», που σημαίνει «ομάδα».
Ξεκινώντας ως ένα μοναδικό παγκοσμίως πείραμα συλλογικότητας και κοινοκτημοσύνης, τα κιμπούτς, θα έλεγε κανείς, πως αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο για την ίδρυση του Ισραήλ και κατέχουν ακόμη και σήμερα -πάνω από έναν αιώνα μετά- μία βαθιά συμβολική θέση.
Το κάθε κιμπούτς είναι και μία μοναδική και ξεχωριστή αγροτική κοινότητα, μία μικρή κοινωνία, αφιερωμένη στην αμοιβαία βοήθεια και την κοινωνική δικαιοσύνη, ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που βασίζεται στην αρχή της κοινής ιδιοκτησίας, της ισότητας και της συνεργασίας της παραγωγής, της κατανάλωσης και της εκπαίδευσης, την εκπλήρωση της ιδέας «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του», ένα σπίτι για όσους το έχουν επιλέξει.
Το πρώτο κιμπούτς και η έρημος που άνθισε
Το Ντεγκάνια, το πρώτο κιμπούτς στην ιστορία της χώρας, ιδρύθηκε από μια ομάδα ανθρώπων σε γη που αποκτήθηκε από το Εβραϊκό Εθνικό Ταμείο. Οι ιδρυτές του Ντεγκάνια ήταν νέοι Εβραίοι πρωτοπόροι, κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη, που ήρθαν όχι μόνο για να ανακτήσουν το έδαφος της αρχαίας πατρίδας τους, αλλά και για να σφυρηλατήσουν έναν νέο τρόπο ζωής. Ο δρόμος τους δεν ήταν εύκολος: εχθρικό περιβάλλον, απειρία, έλλειψη γεωργικής τεχνογνωσίας, έρημη γη παραμελημένη για αιώνες, λειψυδρία και έλλειψη κεφαλαίων ήταν μεταξύ των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν. Ξεπερνώντας όμως σιγά σιγά τα εμπόδια, κατάφεραν να αναπτύξουν ακμάζουσες κοινότητες που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στην ίδρυση και την οικοδόμηση του κράτους.
Για εκείνους, η καλλιέργεια του εδάφους της αρχαίας πατρίδας τους δεν ήταν απλώς ένας τρόπος για να κερδίζουν τα προς το ζην, αλλά μια ιδεολογία. Με τα χρόνια, οι αγρότες έκαναν άγονες εκτάσεις να ανθίσουν, με τις καλλιέργειες, τους οπωρώνες, τα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά, την ιχθυοκαλλιέργεια και -πιο πρόσφατα- τη βιολογική γεωργία να γίνονται οι βασικοί πυλώνες της οικονομίας τους.
Μέσω ενός συνδυασμού σκληρής δουλειάς και προηγμένων μεθόδων καλλιέργειας, πέτυχαν αξιοσημείωτα αποτελέσματα, αντιπροσωπεύοντας μεγάλο ποσοστό της γεωργικής παραγωγής του Ισραήλ μέχρι σήμερα.
Η εργασία είναι μία σημαντική αξία στον οικισμό, και η έννοια της αξιοπρέπειας της εργασίας, ανυψώνει την πιο ταπεινή δουλειά. Παράλληλα, το κάθε κιμπούτς ήταν και ένα πείραμα φεμινισμού, καθώς οι γυναίκες εργάζονταν ισότιμα δίπλα στους άνδρες, και μάλιστα όχι μόνο δίπλα στους συζύγους τους, αφού υπήρχε απόλυτη εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών.
Τα κιμπούτς ήταν μια σοσιαλιστική ουτοπία, κατά κάποιο τρόπο, χωρίς ατομική ιδιοκτησία και με ίσα κέρδη για όλους.
Πώς οργανώθηκαν τα κιμπούτς
Τα περισσότερα κιμπούτς είναι οργανωμένα με ένα παρόμοιο σχέδιο. Η κάθε οικιστική περιοχή περιλαμβάνει περιποιημένα σπίτια και κήπους, σχολικές δομές και παιδικές χαρές για κάθε ηλικιακή ομάδα και κοινόχρηστες εγκαταστάσεις όπως τραπεζαρίες, αμφιθέατρα, βιβλιοθήκες, πισίνες, γήπεδα τένις, κλινικές, πλυντήρια, παντοπωλεία και άλλα. Δίπλα στους χώρους διαβίωσης υπάρχουν υπόστεγα για βοοειδή γαλακτοπαραγωγής και σύγχρονα κοτέτσια, καθώς και μία ή περισσότερες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Περιμετρικά βρίσκονται αγροτικά χωράφια, οπωρώνες και λιμνούλες με ψάρια. Για να μεταβούν από μέρος σε μέρος μέσα στο κιμπούτς, οι κάτοικοι είτε περπατούν είτε κάνουν ποδήλατο, ενώ παρέχονται ηλεκτρικά καρότσια για άτομα με ειδικές ανάγκες και ηλικιωμένους.
Το κάθε κιμπούτς λειτουργεί με ένα ιδιαίτερο δημοκρατικό πολίτευμα. Η γενική συνέλευση όλων των μελών διαμορφώνει πολιτική, εκλέγει αξιωματούχους, εγκρίνει τον προϋπολογισμό της κοινότητας και τα νέα μέλη, λειτουργώντας όχι μόνο ως όργανο λήψης αποφάσεων αλλά και ως αρχή όπου τα μέλη μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους.
Οι καθημερινές υποθέσεις διεκπεραιώνονται από εκλεγμένες επιτροπές, οι οποίες ασχολούνται με τομείς όπως η στέγαση, τα οικονομικά, η υγεία και ο πολιτισμός. Οι πρόεδροι ορισμένων από αυτές τις επιτροπές, μαζί με τον γραμματέα (που κατέχει την κορυφαία θέση) αποτελούν την αρχή του κιμπούτς, ενώ οι θέσεις του γραμματέα, του ταμία και του συντονιστή εργασίας είναι κατά κανόνα πλήρους απασχόλησης.
Η ζωή σήμερα
Τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 τα κιμπούτς έγιναν πολύ δημοφιλή και έξω από τη χώρα, λόγω της σοσιαλιστικής προσέγγισης που έχουν υιοθετήσει.
Ωστόσο, από το τέλος της δεκαετίας του ‘70 η οικονομική κρίση και η εκλογή μιας δεξιάς κυβέρνησης στο Ισραήλ, ανάγκασε τους νέους να εγκαταλείψουν σιγά σιγά την αγροτική ζωή στις κλειστές αυτές κοινωνίες και να προτιμήσουν τη ζωή στις πόλεις.
Σήμερα, υπάρχουν περίπου 270 κιμπούτς στο Ισραήλ, όπου ζουν περίπου 125.000 κάτοικοι, αποτελώντας περίπου το 2,5% του πληθυσμού της χώρας. Οι άνθρωποι εργάζονται συλλογικά, και όλα τα έσοδα που παράγει η ομάδα πηγαίνουν σε κοινό ταμείο που χρησιμοποιείται για τη λειτουργία του κιμπούτς, τις επενδύσεις και τη διασφάλιση ότι όλοι υποστηρίζονται εξίσου. Για ορισμένες τέτοιες κοινότητες, σύμφωνα με την Εβραϊκή Υπηρεσία για το Ισραήλ, δεν έχει σημασία ποια είναι η δουλειά του καθενός, όλοι λαμβάνουν το ίδιο χρηματικό ποσό.
Οι γυναίκες συμμετέχουν ισότιμα στο εργατικό δυναμικό, με διαθέσιμες θέσεις εργασίας σε όλα τα μέρη του κιμπούτς. Τα παιδιά κυκλοφορούν άφοβα και ελεύθερα και μεγαλώνουν γνωρίζοντας την αξία της εργασίας και πως ο καθένας πρέπει να εκτελεί τα καθήκοντα που του αναλογούν. Από το νηπιαγωγείο, το εκπαιδευτικό σύστημα δίνει έμφαση στη συνεργασία και στην ανάληψη καθηκόντων.
«Συχνά περιγράφεται ως η πιο αγνή μορφή κομμουνισμού στον δυτικό κόσμο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο David Leach, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βικτώριας στον Καναδά.
Τα κιμπούτς είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και μάλιστα συνεισφέρουν ακόμη και σήμερα στο κράτος, επιτελώντας διάφορα εθνικά καθήκοντα. Πολλά από αυτά διοργανώνουν πεντάμηνα μαθήματα σπουδών για μετανάστες, τα οποία συνδυάζουν διδασκαλία της εβραϊκής γλώσσας, περιηγήσεις στη χώρα και διαλέξεις για διάφορες πτυχές της ισραηλινής ζωής, με παράλληλη εργασία. Οι συμμετέχοντες που αποφασίζουν να παραμείνουν στο κιμπούτς μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ένταξη. Μερικά συμμετέχουν σε ένα έργο στο οποίο δέχονται νέους από άπορες οικογένειες για τα σχολικά τους χρόνια. Μερικοί από αυτούς τους νέους επιλέγουν να συνεχίσουν να ζουν στο κιμπούτς και να γίνουν μέλη.
Υπάρχουν άλλες χώρες που έχουν υιοθετήσει τη φιλοσοφία των κιμπούτς;
Πράγματι, υπάρχουν παρόμοιες κοινότητες με τα κιμπούτς και εκτός Ισραήλ. Αυτές οι κοινότητες συχνά μοιράζονται παρόμοιες αξίες συνεργασίας, συλλογικής ιδιοκτησίας και κοινωνικής και οικονομικής ισότητας. Τέτοιες είναι η κοινότητα Auroville στην Ινδία, η κοινότητα Findhorn στη Σκωτία, η κοινότητα Twin Oaks στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ και η κοινότητα Damanhur, στη βόρεια Ιταλία.
Ο στόχος της κάθε κοινότητας είναι διαφορετικός, άλλες στοχεύουν στην αγροτική ανάπτυξη, άλλες στην οικολογία και άλλες στην πνευματικότητα και την προσωπική εξερεύνηση. Όλες όμως λειτουργούν με βάση τις αρχές της αρμονικής συμβίωσης, της ενότητας, της αυτάρκειας και της ευημερίας όλων των κατοίκων, ανεξαρτήτως του υπόβαθρου του καθενός. Οι κάτοικοι της κάθε κοινότητας ζουν και εργάζονται μαζί, μοιράζονται πόρους και λαμβάνουν αποφάσεις. Τέλος, η κάθε κοινότητα, παρά τις κοινές αρχές της, ακολουθεί ένα διαφορετικό σύστημα αυτοδιοίκησης και έχει το δικό της σύνταγμα.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
