Τα τελευταία τραντάγματα στη Wall Street έφεραν στον αφρό τα ETF. Η αγορά ειδικών αμοιβαίων κεφαλαίων, Exchange Traded Fund – ETF, που τελούν υπό διαπραγμάτευση παράγει νέα προϊόντα με πρωτοφανή ταχύτητα στις ΗΠΑ και όχι μόνο: η έκρηξη εκδόσεων πάσης φύσεως ETF προκαλεί φόβο για τη διαμόρφωση μιας ακόμα φούσκας.
Το σήμα κινδύνου που εκπέμπουν market makers ωθεί ορισμένους επενδυτές να γίνουν πιο επιλεκτικοί ως προς τα fund που στηρίζουν, αλλά και να αναρωτηθούν πόσα από αυτά μπορούν πραγματικά να επιβιώσουν στην πορεία.
Ο κλάδος των ETF έχει εκτοξευθεί σε υπέρογκο μέγεθος μετά τις ρυθμιστικές αλλαγές του 2019, που επέτρεψαν στα ενεργά διαχειριζόμενα funds και σε εκείνα που χρησιμοποιούν παράγωγα να λανσάρουν νέα προϊόντα ταχύτερα.
Μια πρόσφατη απόφαση των αρχών να εγκρίνουν τη δημιουργία ειδικής κατηγορίας μεριδίων ETF αναμένεται να προκαλέσει νέο κύμα εκδόσεων. Ωστόσο, αυτή η ταχύτατη ανάπτυξη έχει προκαλέσει ανησυχίες εντός της ίδιας της βιομηχανίας για την ανάγκη «εξορθολογισμού» των προϊόντων, αναφέρουν αναλυτές στο Reuters.
«Βρισκόμαστε σίγουρα σε ένα μη βιώσιμο επίπεδο εκδόσεων, θα χρειαστεί να δούμε συγχωνεύσεις και κλείσιμο προϊόντων», σημείωσε ο Drew Pettit, στρατηγικός αναλυτής μετοχών στις ΗΠΑ στη Citigroup, προειδοποιώντας ότι η συγκεκριμένη κατηγορία επενδυτικών προϊόντων ενδέχεται να κινείται προς μια «φούσκα».
Τα φουσκωμένα προϊόντα ETF
Η έκρηξη προϊόντων έχει ωθήσει τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων να προτείνουν καινοτόμα ETF που δοκιμάζουν τα όρια των εγκρίσεων της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC). Τις τελευταίες δέκα ημέρες, μια ομάδα εταιρειών κατέθεσε αιτήσεις για ETF που προσφέρουν μόχλευση τριπλάσια ή και πενταπλάσια της ημερήσιας απόδοσης επιλεγμένων μετοχών — παρότι οι κανονισμοί που είχαν θεσπιστεί το 2020 υπό τον πρόεδρο της SEC Τζέι Κλέιτον περιόριζαν τη μόχλευση στο διπλάσιο. Η ίδια η SEC δήλωσε την Πέμπτη ότι «παραμένει ασαφές» εάν οι νέες αιτήσεις θα εγκριθούν.
Ο Ryan Sullivan, επικεφαλής του τμήματος θεσμικών πελατών Αμερικής στη FTSE Russell, τόνισε ότι οι χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι είναι πλέον πιο επιλεκτικοί στις συστάσεις τους. Λειτουργικά, ποτέ δεν ήταν πιο εύκολο να λανσάρεις ένα νέο ETF, αλλά το να έχεις μια επιτυχημένη εκκίνηση είναι όλο και πιο δύσκολο», εξήγησε.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος της 20ετούς πορείας του στην αγορά ETF, ένα fund με ενεργητικό 50 έως 100 εκατ. δολάρια αρκούσε για να προσελκύσει το ενδιαφέρον των συμβούλων. «Τώρα σου λένε: “Μην με καλέσεις αν δεν φτάσεις τουλάχιστον τα 200 εκατ.”», σημείωσε ο Sullivan.
Οι market makers σηκώνουν ήδη “σημαία κινδύνου” στα ETF
Η δυνατότητα του κλάδου να διατηρήσει αυτόν τον καταιγιστικό ρυθμό εξαρτάται και από τους market makers —εταιρείες όπως η Citadel Securities και η Jane Street Capital— που εξασφαλίζουν τη ρευστότητα και τα στενά spreads στις συναλλαγές.
«Οι market makers σηκώνουν ήδη “σημαία κινδύνου”, λέγοντας ότι θα είναι πιο επιλεκτικοί με τα funds που στηρίζουν, καθώς ο χρόνος τους είναι περιορισμένος», προειδοποίησε ο Gavin Filmore, διευθυντής εσόδων στην Tidal Investment Group, εταιρεία που συνεργάζεται με διαχειριστές για την έκδοση νέων ETF.
Τρία ανώτερα στελέχη από διαφορετικούς παρόχους υπηρεσιών ETF, που μίλησαν ανώνυμα στο Reuters, υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει «κορεσμός» στις δυνατότητες της αγοράς, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι η εκρηκτική ανάπτυξη προκαλεί προκλήσεις.
Ο Cory Laing, διευθυντής θεσμικών μετοχών στη Citadel Securities, δήλωσε πως στην αγορά επικρατεί πλέον μεγαλύτερη «επιλεκτικότητα».
Τσουνάμι εκδόσεων ETF
Οι ανησυχίες αυξάνονται για τον όγκο και το μέγεθος των νέων προϊόντων στην αμερικανική αγορά ETF, που έχει φτάσει τα 13 τρισ. δολάρια. Στους πρώτους εννέα μήνες του 2025, εκδόθηκαν 794 νέα ETF, ξεπερνώντας ήδη τις 746 εκδόσεις του 2024 — αριθμός που τότε αποτελούσε ρεκόρ. Οι διαχειριστές κεφαλαίων φαίνεται να οδεύουν προς περισσότερα από 1.000 νέα προϊόντα πριν το τέλος του έτους.
Τη Δευτέρα, οι καθαρές εισροές κεφαλαίων στα αμερικανικά ETF ξεπέρασαν το 1 τρισ. δολάρια από την αρχή του έτους — επίπεδο που επιτεύχθηκε μόλις τον Δεκέμβριο του 2024. Ο Matthew Bartolini, επικεφαλής έρευνας στη State Street Investment Management, εκτίμησε ότι οι εισροές του 2025 πιθανότατα θα σπάσουν το περσινό ρεκόρ των 1,1 τρισ. και θα μπορούσαν να φθάσουν τα 1,4 τρισ. δολάρια.
Παρά την υπερπροσφορά, οι διαχειριστές δεν δείχνουν πρόθεση να επιβραδύνουν. Πολλοί δημιουργούν νέα ETF για να καλύψουν τα «κενά» στα μοντέλα χαρτοφυλακίων τους, ενώ η επιτυχία ενός προϊόντος οδηγεί άμεσα στην εμφάνιση πολλών «αντιγράφων». «Αν κάτι πάει καλά, σύντομα εμφανίζονται τουλάχιστον 20 παρόμοια ETF», σχολίασε ο Greg Stumm, CEO της American Beacon Partners.
Ο Dan Sotiroff, αναλυτής της Morningstar, προειδοποιεί ότι «υπάρχουν δεκάδες μοχλευμένα single-stock ETF, και τώρα κάποιοι προσθέτουν και δικαιώματα προαίρεσης για παραγωγή εισοδήματος».
Ανησυχίες για κορεσμό της αγοράς ETF
Ένα από τα σημεία μεγαλύτερης ανησυχίας είναι πράγματι αυτά τα μοχλευμένα ETF που συνδέονται με μεμονωμένες μετοχές, τα οποία έχουν πολλαπλασιαστεί ραγδαία. Αναλυτές της JPMorgan εκτίμησαν σε έκθεσή τους ότι οι πωλήσεις που συνδέονται με αυτά τα προϊόντα συνέβαλαν στην πρόσφατη διόρθωση της αγοράς την Παρασκευή.
Άλλοι, πάντως, θεωρούν ότι υπάρχουν αρκετά επενδυτικά κεφάλαια για να απορροφήσουν τον όγκο των νέων προϊόντων. Ο Sean O’Hara, CEO της Pacer ETF, ανέφερε ότι η εταιρεία του προχωρά μόλις στο 10% με 25% των νέων ιδεών που εξετάζει και απορρίπτει τις ανησυχίες περί «φούσκας» στην αγορά μόνο και μόνο επειδή ο αριθμός των ETF ξεπερνά πλέον τον αριθμό των εισηγμένων μετοχών.
«Εξάλλου», πρόσθεσε, «υπάρχουν περισσότερες λέξεις απ’ ό,τι γράμματα στο αλφάβητο».
Η Wall Street τρέχει να πουλήσει επικίνδυνα ETF εν μέσω νέας κατάρρευσης των κρυπτονομισμάτων
Την περίοδο όπου οι τιμές των κρυπτονομισμάτων βρίσκονταν σε ανοδικό ξέσπασμα, οι μεγάλοι χρηματοοικονομικοί οίκοι της Wall Street έσπευσαν να κεφαλαιοποιήσουν την ευκαιρία. Όπως μεταδίδει το Bloomberg, πλήθος εκδοτών επενδυτικών προϊόντων υπέβαλαν αιτήσεις για ETF που παρακολουθούν εναλλακτικά κρυπτονομίσματα (altcoins) — δηλαδή τα υψηλού κινδύνου, χαμηλής ρευστότητας tokens που αποτελούν το πιο κερδοσκοπικό κομμάτι του ψηφιακού οικοσυστήματος.
Η εικόνα, ωστόσο, άλλαξε απότομα την τελευταία εβδομάδα, με τη ραγδαία πτώση των τιμών σε altcoins να εξαϋλώνει δισεκατομμύρια σε αποτιμήσεις και να αποκαλύπτει το πόσο ασταθής και ρηχή παραμένει η συγκεκριμένη αγορά.
Η συνολική αξία της αγοράς κρυπτονομισμάτων έχει συρρικνωθεί κατά πάνω από 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε λίγες ημέρες, σύμφωνα με στοιχεία της CoinGecko.
Κατάρρευση ρευστότητας στα altcoins
Αρκετά tokens σημείωσαν πτώσεις έως και 70% σε διάστημα λίγων ημερών, την ώρα που η αγοραστική πλευρά (bids) εξαφανίστηκε, οδηγώντας σε συνθήκες απόλυτης ρευστοποίησης. Η κατάσταση αυτή υπενθυμίζει ότι μεγάλα τμήματα του οικοσυστήματος των κρυπτονομισμάτων παραμένουν ανεξέλεγκτα, μη εποπτευόμενα και εξαιρετικά ευάλωτα, παρά την απόπειρα «θεσμοποίησής» τους μέσω ETF.
Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg Intelligence, περισσότερα από 130 ETF που βασίζονται σε μικρότερα κρυπτονομίσματα βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εκκρεμότητα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC). Μεταξύ των υπό εξέταση ETF περιλαμβάνονται εκείνα που σχετίζονται με Polkadot, Chainlink και ακόμη και το memecoin Pengu — που συνδέεται με τη σειρά NFT Pudgy Penguins.
Παρότι σε προηγούμενες ανοδικές φάσεις του κύκλου τα ETF κατάφερναν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον της λιανικής επενδυτικής βάσης, η πρόσφατη κατάρρευση φέρνει στο προσκήνιο σοβαρούς κινδύνους για τους μικροεπενδυτές.
Το παράδειγμα του Dogecoin, το οποίο ξεκίνησε ως σατιρικό κρυπτονόμισμα το 2013 και πλέον διαπραγματεύεται ως ETF υπό τον τίτλο DOJE, είναι ενδεικτικό. Αν και είχε συγκεντρώσει εισροές ύψους $38 εκατομμυρίων, η πρόσφατη βουτιά έχει μετατρέψει την άλλοτε αισιοδοξία σε πλήρη σκεπτικισμό, με τις απώλειες να χτυπούν κυρίως τους λιανικούς επενδυτές.
Η κριτική προς την SEC και το βερνίκι νομιμοποίησης
Καθώς η SEC εξετάζει τις νέες αιτήσεις για ETFs που βασίζονται σε altcoins, πληθαίνουν οι φωνές που προειδοποιούν ότι η ρυθμιστική ανοχή ίσως παραπλανήσει τους επενδυτές, προσφέροντας έναν ψευδή μανδύα θεσμικότητας σε tokens που παραμένουν κερδοσκοπικά, ασταθή και μη αποδεδειγμένα ως επενδυτικά προϊόντα.
Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι περισσότερες αιτήσεις υποβλήθηκαν πριν από μήνες, σε κλίμα ευφορίας, όταν η λογική «FOMO» και η ταχεία εναλλαγή επενδυτών (churn) κρατούσαν τις τιμές ψηλά. Όμως, σε ένα περιβάλλον όπου οι ροές κεφαλαίων παγώνουν, το ίδιο το επιχειρηματικό μοντέλο πολλών από τα ETF αυτά καθίσταται μη βιώσιμο.
ETF: Από επενδυτικό προϊόν σε μηχανισμό ανάληψης υπερβολικού ρίσκου
Ο Ilan Solot, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής στη Marex Solutions, είχε ήδη εκφράσει αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα τέτοιων ETF πολύ πριν από τη πρόσφατη πτώση. Όπως δήλωσε, τα altcoins εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα όπως χαμηλή ρευστότητα, διαρκή έκδοση νέων tokens (dilution) και μικρή κεφαλαιοποίηση, καθιστώντας τα εξαιρετικά δύσκολα στη διαχείριση μέσω ETF.
«Είδαμε ένα πανηγύρι νέων αιτήσεων, πολλοί πάροχοι νόμιζαν ότι ήρθε η ώρα να γιορτάσουν», σχολίασε δηκτικά. Όμως μετά την τελευταία κατάρρευση, όπως παρατηρεί, το εγχείρημα γίνεται ακόμη πιο δύσκολο. «Χιλιάδες ETF έχουν λανσαριστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά ελάχιστα κατάφεραν να επιβιώσουν. Πιστεύω ότι μόνο λίγα από αυτά τα νέα crypto ETF θα προσελκύσουν σοβαρές εισροές», τόνισε.
Οι θεσμικοί ψάχνουν έξοδο κινδύνου
Αν και η τρέχουσα πτώση δεν αγγίζει την ένταση της κρίσης των crypto του 2022, η ψυχολογία της αγοράς έχει αλλάξει. Την Παρασκευή, ένας σύνθετος δείκτης altcoins κατέγραψε πτώση 11%, αγγίζοντας τα χαμηλότερα επίπεδα από τον Απρίλιο, καθώς αναζωπυρώθηκαν οι ανησυχίες για στρεβλώσεις στις αγορές πίστωσης και ρευστότητας.
Η κατάσταση λειτουργεί ως υπενθύμιση των δομικών αδυναμιών του κλάδου των altcoins και, κατ’ επέκταση, των ETF που βασίζονται σε αυτά. Ενώ το περιτύλιγμα μπορεί να είναι θεσμικά αποδεκτό, η «γέμιση» παραμένει άκρως επικίνδυνη.
Bitcoin ETF με 100 δισ. η μεγαλύτερη πηγή εσόδων της BlackRock
Πάντως, η BlackRock Inc., γνωστή για την ευρεία γκάμα ETF της, βλέπει το Bitcoin ETF της (IBIT) να ξεχωρίζει ως η μεγαλύτερη πηγή εσόδων της. Το ταμείο πλησιάζει τα 100 δισ. δολάρια σε assets, χάρη σε μαζικές εισροές κεφαλαίων και την άνοδο της τιμής του Bitcoin, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg Intelligence.
Με αμοιβή μόλις 0,25%, το IBIT φέρνει έσοδα άνω των 240 εκατ. δολαρίων ετησίως, ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα για ένα ETF ηλικίας λιγότερο από δύο ετών.
Το IBIT συγκέντρωσε πάνω από 37 δισ. δολάρια εισροών τον πρώτο χρόνο και άλλα 26 δισ. δολάρια το 2025, κατατάσσοντάς το στις πέντε κορυφαίες εισροές μεταξύ όλων των αμερικανικών ETF. Το ταμείο διαθέτει περίπου 70 δισ. δολάρια περισσότερα σε assets από το δεύτερο μεγαλύτερο Bitcoin ETF.
Παρά τις αρχικές επικρίσεις για την αναγκαιότητα ενός Bitcoin ETF, η ζήτηση και οι εισροές ξεπέρασαν τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.
Το IBIT γίνεται σημείο αναφοράς για τα ETFs συνδεδεμένα με κρυπτονομίσματα, ανοίγοντας το δρόμο για νέες επενδυτικές στρατηγικές στην αγορά ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων και νέους φόβους για φούσκες.
