Μετά το περιθώριο χρόνου των δύο εβδομάδων που έδωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, για να αποφασίσει εάν θα παρέμβει στρατιωτικά στο Ιράν ως σύμμαχος του Ισραήλ,, οι χρηματιστηριακές αγορές περιόρισαν χθες τις απώλειες τους, το δολάριο σταθεροποιήθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα και το πετρέλαιο υποχώρησε έως και 3,5% στο Λονδίνο. Οι διεθνείς επενδυτές στέλνουν το μήνυμα στην Ουάσιγκτον ότι η διπλωματική οδός που χαράσσουν οι Ευρωπαίοι είναι προτιμότερη από μια παρατεταμένη πολεμική σύρραξη ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, με τη συμμετοχή των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Καθώς το Ισραήλ συνέχιζε τις πυραυλικές επιθέσεις για να πλήξει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, οι υπουργοί Εξωτερικών της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, μαζί με τη διπλωματική εκπρόσωπο της Ε.Ε., συναντήθηκαν με τον Ιρανό ομόλογό τους, Αμπάς Αραγτσί. Στη Γενευή, οι Ντέβιντ Λαμί, Ζαν-Νοέλ Μπαρό, Γιόχαν Βάντεφουλ και Κάγια Κάλας παρότρυναν το Ιράν να συνομιλήσει με την Ουάσινγκτον, αλλά οι προσδοκίες παραμένουν χαμηλές. Παρόλα αυτά, ο χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 στη Wall Street έκλεισε την εβδομάδα με πτώση μισής ποσοστιαίας μονάδας, ενώ ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 διολίσθησε περίπου κατά 1,58%.
Από την έναρξη των πυραυλικών επιθέσεων του Ισραήλ στο Ιράν την Παρασκευή 13 Ιουνίου, η αντίδραση των αγορών είναι σχετικά συγκρατημένη μπροστά στο πλέον απευκταίο σενάριο στη Μέση Ανατολή, δηλαδή έναν πόλεμο μεταξύ των δύο πανίσχυρων κρατών της περιοχής. Ωστόσο, τα αντανακλαστικά των επενδυτών έχουν εξασκηθεί εδώ και μια πενταετία.
Σ’ αυτό το διάστημα έχουν αντιμετωπίσει την πρωτοφανή οικονομική κρίση της πανδημίας το 2020-21, την παγκόσμια ενεργειακή κρίση που πυροδοτήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, την απότομη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής σε ΗΠΑ και Ευρώπη τη διετία 2022-2024, τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου του 2023, σε συνδυασμό με τις διαταραχές στα δρομολόγια των εμπορικών πλοίων από τη Διώρυγα του Σουέζ, αλλά και την επιθετική εμπορική πολιτική που εφαρμόζει ο Τραμπ εδώ και ένα εξάμηνο εις βάρος της αμερικανικής και παγκόσμιας οικονομίας.
Φαίνεται πως οι επενδυτές αναλύουν συνολικά αλλά και μεμονωμένα τις εξελίξεις, «ξεκοκαλίζοντας» κάθε πτυχή μιας περίπλοκης αλληλουχίας γεγονότων. Σε αυτή τη φάση φαίνεται πως αποφεύγεται ο κίνδυνος να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, απ’ όπου διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένου του ιρανικού πετρελαίου που προορίζεται κυρίως για την κινεζική οικονομία λόγω των δυτικών κυρώσεων. Χαρακτηριστικό της απάθειας των διεθνών αγορών στον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν είναι πως ο δείκτης μεταβλητότητας ή VIX Index υποχώρησε σχεδόν 5% κατά τη διάρκεια των προηγούμενων πέντε συνεδριάσεων παρά το ότι οι τιμές του πετρελαίου κινούνται ανοδικά εδώ και τρεις εβδομάδες.
Αν και ακριβαίνει το κόστος του μαύρου χρυσού, η άνοδος δεν είναι τόσο μεγάλη για να προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στην παγκόσμια οικονομία. Το πετρέλαιο Μπρεντ υποχώρησε λίγο χθες στα 76,5 δολάρια το βαρέλι, ενώ το αργό στις ΗΠΑ κινούνταν στα 73,8 δολάρια. Προς το παρόν, δηλαδή, οι τιμές απέχουν από τα 85 ή 100 δολάρια το βαρέλι, επίπεδα που, όπως προειδοποιούν τράπεζες και επενδυτικοί οίκοι, θα επέφεραν πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία, προκαλώντας άνοδο του κόστους παραγωγής και του πληθωρισμού σε όλον τον κόσμο.
Μεγαλύτερο αντίκτυπο έχει η εμπορική πολιτική του Τραμπ. Ο VIX Index έχει αναρριχηθεί 7% εδώ και ένα εξάμηνο, δηλαδή από τότε που ο Λευκός Οίκος άρχισε να ανακοινώνει μια σειρά δασμών. Εντούτοις, οι χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ έχουν καταφέρει να ανακάμψουν έως και 20% από την «Ημέρα της Απελευθέρωσης» στις 2 Απριλίου, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος ανήγγειλε αμοιβαίους δασμούς εις βάρος μικρών και μεγάλων χωρών, τους οποίους, όμως, αργότερα ανέστειλε για 90 ημέρες.
Μια παράμετρος που αιτιολογεί την αντίδραση των αγορών στην αβεβαιότητα που σπέρνει η επιθετική εμπορική πολιτική των ΗΠΑ ή προσφάτως ο νέος πόλεμος Ισραήλ-Ιράν είναι η κόπωση από τη διαχείριση τόσων κρίσεων. Ο όγκος των πληροφοριών που προκύπτουν από αυτές τις παράλληλες κρίσεις είναι απλά μεγάλος ενώ οι επιπτώσεις αναμένεται να γίνουν αισθητές μεσοπρόθεσμα. Υπό αυτό το πρίσμα, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών προειδοποίησε μια εβδομάδα πριν ότι οι συνέπειες στις επενδύσεις από τους δασμούς του Τραμπ θα γίνουν αισθητές, κυρίως, από το 2026.
Βέβαια σε ένα τέτοιο περιβάλλον πάντα ελλοχεύουν κίνδυνοι αστάθειας στις αγορές, κυρίως, από τα στενά χρονικά όρια που βάζει ο Αμερικανός πρόεδρος είτε στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, είτε στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Μια ημέρα πριν την έναρξη των επιθέσεων του Ισραήλ στο Ιράν έληγε η 60ήμερη προθεσμία που είχε δώσει ο Τραμπ στην Τεχεράνη για να συναινέσει στον περιορισμό του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου. Σήμερα, η Ευρώπη συντάσσεται με τις ΗΠΑ για την πλήρη κατάργηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και τη διακοπή της χρηματοδότησης τρομοκρατικών οργανώσεων. Όμως, οι διαπραγματεύσεις αυτές θα είναι μακρές, με το χρονοδιάγραμμα των δύο εβδομάδων να περιορίζει τις πιθανότητες έκβασης ενός θετικού αποτελέσματος.
