Συγκυριακή φαίνεται ότι είναι η αύξηση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας με βάση τις εκδοθείσες άδειες τον μήνα Μάιο, όπως εκτιμούν στελέχη της αγοράς. Η άνοδος αυτή κατά 30,9% αποδίδεται κυρίως στη θερινή περίοδο, όταν καταγράφεται παραδοσιακά μεγαλύτερη κινητικότητα σε ανακατασκευές, επεκτάσεις και ανακαινίσεις τουριστικών καταλυμάτων. Ωστόσο, η γενική εικόνα της οικοδομής παραμένει πτωτική. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2025, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα κατέγραψε σε επίπεδο χώρας μείωση κατά 17,6% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, πτώση 30,9% στην επιφάνεια και μείωση 24,4% στον όγκο, συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
Η υποχώρηση αυτή αποδίδεται στο νομοθετικό κενό που δημιουργήθηκε μετά την απόφαση του ΣτΕ τον Δεκέμβριο του 2024, με την οποία καταργήθηκαν τα «μπόνους» του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Η εξέλιξη αυτή άφησε μετέωρες περίπου 14.000 άδειες πανελλαδικά, περιορίζοντας σημαντικά τη δραστηριότητα, καθώς οι νέες άδειες από τις αρχές του 2025 εκδίδονται χωρίς τα ευεργετήματα του ΝΟΚ. Η τάση αποτυπώνεται καθαρά και στην ετήσια σύγκριση (Ιούνιος 2023 – Μάιος 2024 με Ιούνιο 2024 – Μάιο 2025). Σε πανελλαδικό επίπεδο οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 4,2%, η συνολική επιφάνεια κατά 17% και ο όγκος κατά 9,9%. Οι απώλειες εντοπίζονται κυρίως σε έργα μεγαλύτερης κλίμακας, καθώς σε αρκετές περιφέρειες οι άδειες αυξήθηκαν αριθμητικά, αλλά αντιστοιχούν σε μικρότερες επιφάνειες και όγκους.
Στην Αττική, που παραμένει η «ατμομηχανή» της αγοράς με περισσότερες από 6.300 άδειες (το 22% του συνόλου), καταγράφεται οριακή πτώση στον αριθμό (-1,2%), αλλά αισθητά μεγαλύτερη μείωση σε επιφάνεια (-10,5%) και όγκο (-5,5%). Ανάλογη εικόνα εμφανίζουν η Κρήτη (+1,5% στις άδειες αλλά -12,4% στον όγκο), το Νότιο Αιγαίο (+6,5% άδειες, -16% επιφάνεια, -19% όγκος) και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (+3,4% άδειες, -17,6% όγκος). Αντίθετα, στις πιο «ευάλωτες» περιοχές συγκαταλέγονται τα Ιόνια Νησιά, όπου οι άδειες μειώθηκαν κατά 5,2% αλλά η επιφάνεια κατέρρευσε κατά 42,9%, και η Στερεά Ελλάδα με πτώση 14,1% στις άδειες και 28,7% στον όγκο.
Τον Μάιο, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, εκδόθηκαν 2.690 άδειες (+30,9% σε ετήσια βάση), που αντιστοιχούν σε 559.910 τ.μ. επιφάνειας (+22,4%) και 2,55 εκατ. κ.μ. όγκου (+14,4%). Η Αττική διατήρησε τα πρωτεία με 606 άδειες και εντυπωσιακή άνοδο σε επιφάνεια (+43,3%) και όγκο (+55,5%), ενώ σημαντική δραστηριότητα καταγράφηκε στην Πελοπόννησο, την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου. Στην ηπειρωτική χώρα ξεχώρισαν η Ήπειρος, η Στερεά Ελλάδα και η Θεσσαλία, με ισχυρές αυξήσεις.
Βέβαια, η κατάργηση των bonuses έχει πληγώσει βαθιά την αγορά και έχει προκαλέσει έντονη αναστάτωση, υπονομεύοντας παράλληλα την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προς τη χώρα, συγκεκριμένα ο Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Επιχειρηματικότητας (ΣΑΕΕ) αναφέρει ότι το πρώτο τρίμηνο του 2025 οι ξένες επενδύσεις στην ελληνική αγορά ακινήτων υποχώρησαν κατά 31,4%, από τα 520 εκατ. στα 356 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις για το πρώτο εξάμηνο είναι ακόμη πιο δυσοίωνες, με τη μείωση να ξεπερνά το 50%.
Επιπλέον, συνέβαλε σε σημαντική άνοδο των τιμών των οικοπέδων, με ανατιμήσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασαν ακόμη και το 30%. Το «πάγωμα» αυτό θα παραμείνει σε ισχύ έως ότου το ΣτΕ στις δίκες που εκκρεμούν αποφανθεί για το καθεστώς των υπογείων, των σοφιτών και των υπόσκαφων, ενώ αναμένεται και το Προεδρικό Διάταγμα για την έναρξη εργασιών και το «περιβαλλοντικό ισοδύναμο».
Αρμόδιες πηγές του ΥΠΕΝ εκτιμούν ότι το τελικό κείμενο της ρύθμισης θα έχει λάβει την έγκριση του ΣτΕ εντός Σεπτεμβρίου, επισημαίνοντας πως -εκτός απροόπτου- θα οριστικοποιηθεί στη μορφή που έχει ήδη προταθεί από το υπουργείο και ψηφιστεί από τη Βουλή μέσω τροπολογίας.
Σε σχέση με τον οικοδομικό κανονισμό, πρόσφατα ο Ευθύμιος Μπακογιάννης, γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, αναγνώρισε ότι δημιουργήθηκαν ζητήματα μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ, σημειώνοντας ότι έως το τέλος του έτους θα έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικασίες και τότε «είμαστε έτοιμοι για έναν νέο, πιο απλό οικοδομικό κανονισμό, βασισμένο σε θεμελιώδη μεγέθη».
Ακόμη, αναφέρθηκε και στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, εκτιμώντας ότι «έως το τέλος του 2027 θα έχουν εκδοθεί τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα». Όπως υπογράμμισε, τα σχέδια αυτά θα ενταχθούν στον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη, προσφέροντας σαφήνεια στους όρους δόμησης και στις χρήσεις γης, ώστε «να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα πού χτίζεις, με τι όρους και σε ποιο πλαίσιο».
Παράλληλα, δεν σταματούν τα ευτράπελα μεταξύ των Δήμων και των οικοδόμων. Νέο επεισόδιο στο ζήτημα των μπόνους δόμησης του ΝΟΚ καταγράφεται στα Βόρεια Προάστια, αυτήν τη φορά στα Μελίσσια. Ο Δήμος Πεντέλης και κάτοικοι της περιοχής αντιδρούν έντονα στην ανέγερση επταώροφου κτιρίου ύψους 21 μέτρων στην οδό Σαρανταπόρου, τη στιγμή που το ισχύον Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 389/Δ/1978) ορίζει ως ανώτατο όριο τους τρεις ορόφους και τα 11 μέτρα. Η οικοδομική άδεια που εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2024, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, αξιοποίησε καταχρηστικά τα «μπόνους» του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, τα οποία το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 146/2024 έκρινε σε μεγάλο βαθμό αντισυνταγματικά.
Η υπόθεση προκαλεί επιπλέον ερωτήματα, καθώς οι εκσκαφές ξεκίνησαν τον Μάιο του 2025, δηλαδή μετά την κρίσιμη ημερομηνία της 11ης Δεκεμβρίου 2024, που έθεσε το ΣτΕ ως όριο για την εφαρμογή των κινήτρων. Παράλληλα, οι εργασίες άρχισαν χωρίς ανάρτηση της υποχρεωτικής πινακίδας άδειας, ενώ η ΥΔΟΜ Αγίας Παρασκευής, στην οποία υποβλήθηκαν καταγγελίες, δεν πραγματοποίησε αυτοψία, ούτε απάντησε εγγράφως, γεγονός που οι κάτοικοι θεωρούν σοβαρή διοικητική παράλειψη. Την ευθύνη, σύμφωνα με τους ίδιους, μοιράζονται τόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες, όσο και ο μηχανικός που υπέγραψε τη μελέτη, ο κύριος του έργου, ο εργολάβος και οι ελεγκτές δόμησης.
Η δήμαρχος Πεντέλης, Νατάσσα Κοσμοπούλου, υπογραμμίζει ότι ο Δήμος παρακολουθεί στενά την υπόθεση, έχει ταχθεί στο πλευρό των πολιτών που προσέφυγαν κατά της οικοδομικής άδειας και ζητεί άμεση διακοπή των εργασιών, τονίζοντας πως πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση των πολεοδομικών κανόνων, που αλλοιώνει τη φυσιογνωμία της περιοχής.
