Η αναβίωση των ιστορικών Ξενία επανέρχεται δυναμικά στην ατζέντα της τουριστικής πολιτικής, με την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) να προωθεί νέα σχέδια αξιοποίησης και να αναδεικνύει τη στρατηγική σημασία αυτών των εμβληματικών κτιρίων. Στη φετινή 89η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, η CEO της ΕΤΑΔ, Ηρώ Χατζηγεωργίου, έδωσε το στίγμα: «Δεν αποβλέπουμε μόνο στο οικονομικό αποτέλεσμα ενός διαγωνισμού, αλλά επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε πολλαπλασιαστικά οφέλη στην κοινωνία και την οικονομία».
Η κληρονομιά των Ξενία
Το πρόγραμμα «Ξενία» υπήρξε ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ξεκίνησε επίσημα το 1951, όταν ιδρύθηκε ο ΕΟΤ στη σημερινή του μορφή, με χρηματοδότηση από το Σχέδιο Μάρσαλ. Στόχος ήταν η δημιουργία μιας εκτεταμένης τουριστικής υποδομής που θα τοποθετούσε την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη. Τα Ξενία σχεδιάστηκαν από κορυφαίους αρχιτέκτονες -με εξέχουσα μορφή τον Άρη Κωνσταντινίδη- και συνδύασαν τον μεταπολεμικό μοντερνισμό με στοιχεία τοπικής αρχιτεκτονικής. Στήθηκαν σε στρατηγικές τοποθεσίες:
- Δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους,
- σε παραλίες μοναδικής ομορφιάς,
- σε πόλεις και νησιά που αναζητούσαν τουριστική ταυτότητα.
Το πρόγραμμα σταμάτησε ουσιαστικά το 1967, με την έλευση της Χούντας και την παραίτηση του Κωνσταντινίδη, ενώ η τελευταία κρατική μονάδα Ξενία έπαυσε τη λειτουργία της το 1997 στο Παλιούρι Χαλκιδικής.
Παρά την εγκατάλειψη αρκετών μονάδων, τα Ξενία παραμένουν κτίρια – ορόσημα για την αρχιτεκτονική και την τουριστική ανάπτυξη, με αρκετά να έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία.
Τα επόμενα βήματα της ΕΤΑΔ
Η ΕΤΑΔ, που διαχειρίζεται σήμερα 29 Ξενία, προχωρά μεθοδικά σε σχέδια αξιοποίησης. Στους άμεσους στόχους περιλαμβάνονται τα Ξενία Δράμας, Κοζάνης και Κομοτηνής. Συγκεκριμένα:
- Δράμα: Σε οικόπεδο 2.986 τ.μ., με τριώροφο κτίριο 2.777 τ.μ., το ακίνητο έχει μείνει ανενεργό και αναζητά επενδυτή που θα του δώσει νέα ζωή.
- Κοζάνη: Χτισμένο το 1965 με υπογραφή Άρη Κωνσταντινίδη, το Ξενία δεσπόζει στον λόφο Μεταμορφώσεως με πανοραμική θέα στην πόλη. Παρά τις τρεις αποτυχημένες απόπειρες μίσθωσης, η ΕΤΑΔ επανέρχεται με νέο διαγωνισμό.
- Κομοτηνή: Σε οικόπεδο 18.205 τ.μ. με 42 κλίνες, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ανάπτυξης στην ακριτική Θράκη.
Στη συνέχεια αναμένεται να ωριμάσουν οι διαδικασίες και για άλλα ακίνητα, όπως τα Ξενία Δελφών, Άνδρου και Ηγουμενίτσας, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική στόχευση της ΕΤΑΔ για ανάδειξη αυτών των εμβληματικών μονάδων.
Τα τρία Ξενία – Ήλιος
Παράλληλα, το υπουργείο Τουρισμού προχωρά σε ΣΔΙΤ για τρία ιστορικά Ξενία – Ήλιος σε Ανάβυσσο, Ηράκλειο (Κοκκίνη Χάνι) και Περαία Θεσσαλονίκης. Οι διαγωνισμοί αφορούν στη μακροχρόνια μίσθωση, με τους ιδιώτες επενδυτές να αναλαμβάνουν όχι μόνο την ανακαίνιση και επαναλειτουργία των ξενοδοχείων, αλλά και την αναβάθμιση των σχολών τουριστικών επαγγελμάτων που στεγάζονται στα ίδια συγκροτήματα.
Το ενδιαφέρον είναι ήδη αυξημένο, με μεγάλους ελληνικούς και διεθνείς ξενοδοχειακούς ομίλους να εξετάζουν συμμετοχή, ενώ η Ανάβυσσος συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες, καθώς βρίσκεται σε στρατηγική θέση στην Αθηναϊκή Ριβιέρα και θεωρείται το πρώτο βιοκλιματικό ξενοδοχείο της χώρας, έργο του Αλέξανδρου Τομπάζη. Στο Ηράκλειο, το πρώην Ξενία Ήλιος με 108 δωμάτια, αν και έχει υποστεί ζημιές από τους σεισμούς του 2021, παραμένει επενδυτικά ελκυστικό λόγω της τοποθεσίας του. Η Περαία Θεσσαλονίκης, σε περιοχή με έντονη τουριστική ανάπτυξη, προσφέρει επίσης σημαντικές δυνατότητες αξιοποίησης.
Οι τρεις «σημαίες» που έχουν ήδη ανατεθεί
Παράλληλα με τα σχέδια αυτά, τρία Ξενία έχουν ήδη βρει επενδυτές και μπαίνουν σε φάση αναγέννησης.
- Στην Κύθνο, το Ξενία στα Λουτρά, άρρηκτα συνδεδεμένο με τις ιαματικές πηγές του νησιού, έχει παραχωρηθεί για 99 χρόνια στον Ισραηλινό επιχειρηματία Avraham Ravid, ο οποίος σχεδιάζει επένδυση άνω των 25 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία πολυτελών σουιτών, βιλών και κέντρου θερμαλισμού υπό την επωνυμία Genesis of The Royal Baths of Kythnos.
- Στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής, το Ξενία του 1959, έργο του Περικλή Σακελλάριου, παραχωρήθηκε μέσω διαγωνισμού με ετήσιο μίσθωμα 826.875 ευρώ -υπερβαίνοντας κατά πολύ την τιμή εκκίνησης- και πρόκειται να ανακαινιστεί πλήρως, επαναφέροντας την αίγλη του παρελθόντος στην πύλη του Αγίου Όρους.
- Στο Παλιούρι Χαλκιδικής, τέλος, το διατηρητέο συγκρότημα εντάσσεται σε επένδυση ύψους 80 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Σαββίδη, με σχέδια που περιλαμβάνουν ξενοδοχείο, bungalows, τουριστικές κατοικίες και κέντρο spa, ενώ το ιστορικό Ξενία θα αποκατασταθεί, ώστε να λειτουργήσει με 144 κλίνες.
Από το Σχέδιο Μάρσαλ στη νέα στρατηγική
Τα Ξενία γεννήθηκαν μέσα από την ανοικοδόμηση της Ελλάδας με τα κεφάλαια του Σχεδίου Μάρσαλ και έγιναν συνώνυμα με την προσπάθεια της χώρας να τοποθετηθεί στον διεθνή τουριστικό χάρτη. Σήμερα, επανέρχονται στο προσκήνιο ως μοχλός για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την ενίσχυση της τουριστικής οικονομίας.
Η νέα στρατηγική της ΕΤΑΔ δείχνει πως το παρελθόν και η ιστορική μνήμη μπορούν να γίνουν όχημα για επενδύσεις με μέλλον -εκεί όπου η αρχιτεκτονική, το design και η τουριστική ανάπτυξη συναντούν την επιχειρηματικότητα.
