Νέα μέτρα για να αντιμετωπίσει τη στεγαστική κρίση σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης καθώς όσα έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα δεν έχουν αποδώσει ή διαφορετικά αναμένεται να αποδώσουν σε μερικά χρόνια όπως για παράδειγμα η κατασκευή κατοικιών σε δημόσιες εκτάσεις (κοινωνική αντιπαροχή). Αν και η κυβέρνηση έχει λάβει περισσότερα από 40 μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος εν τούτοις δεν φαίνονται να αποδίδουν τα αναμενόμενα.
Στο πλαίσιο αυτό, στο υπουργείο Οικονομικών εξετάζουν όλα τα μέτρα που έχουν τεθεί σε εφαρμογή σε χώρες της Ε.Ε. καθώς και τι έχει αποδώσει κάθε ένα από αυτά. Εντός του έτους, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει το σχέδιο για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, με στόχο να «βγουν» στην αγορά κλειστές κατοικίες και να μειωθούν ή να περιορισθούν οι αυξήσεις στις τιμές των ενοικίων. Το σχέδιο θα παρουσιασθεί στον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη ο οποίος θα δώσει και το πράσινο φως έτσι ώστε να εφαρμοσθεί το ταχύτερο δυνατόν.
Η στεγαστική κρίση πλήττει όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια γεγονός που έχει οδηγήσει- αναγκάσει πολλές κυβερνήσεις στην Ευρώπη να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι αυξήσεις στα ενοίκια, η έλλειψη προσιτής κατοικίας και η πίεση σε περιοχές με τουριστική ή επενδυτική ανάπτυξη έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα κοινωνικών και οικονομικών εντάσεων. Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις, ένα κοινό μοτίβο εντοπίζεται στα μέτρα που έλαβαν διάφορες χώρε της Ε.Ε.. Πλαφόν στις τιμές ενοικίων για την προστασία των ευάλωτων ενοικιαστών και ενίσχυση της κοινωνικής ή προσιτής στέγασης μέσα από κρατική κατασκευή ή χρηματοδότηση.
Ωστόσο, στη χώρα μας που το μέσο δηλωθέν μηνιαίο εισόδημα από ενοίκια ανέρχεται στο ποσό των 255 ευρώ, το πλαφόν ενδεχομένως να δημιουργούσε πρόσθετα προβλήματα φοροδιαφυγής. Για παράδειγμα ο ιδιοκτήτης θα αποφάσιζε ως μηνιαίο μίσθωμα το ανώτατο πλαφόν και τα υπόλοιπα …κάτω από το τραπέζι, με αποτέλεσμα να διογκωνόταν η φοροδιαφυγή.
Ποιες λύσεις όμως εφαρμόζονται στην Ευρώπη και τι αποτελέσματα έχουν;
- Η Γαλλία επέλεξε να περιορίσει τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις στα ενοίκια μέσω του μέτρου “Encadrement des Loyers”. Το μέτρο εφαρμόζεται σε ζώνες με μεγάλη πίεση στην αγορά όπως το Παρίσι, η Λιόν και η Λιλ, ορίζοντας ανώτατα όρια στα ενοίκια βάσει συγκεκριμένων παραμέτρων. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Παρισιού, η πολιτική αυτή έχει ήδη οδηγήσει σε μειώσεις της τάξης του 5% έως 13% στα ενοικιοστάσια σε ορισμένες κατηγορίες κατοικιών. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό των ιδιοκτητών συνεχίζει να αγνοεί τα όρια, καταστρατηγώντας το πλαίσιο — γεγονός που αποδυναμώνει την επίδραση του μέτρου. Σύμφωνα με τον Δήμο Παρισιού, το 35–40% των συμβολαίων ξεπερνούσε το νόμιμο πλαφόν, αλλά οι καταγγελίες έχουν αυξηθεί και αρκετές αποφάσεις δικαστηρίων δικαιώνουν τους ενοικιαστές. Επίσης έχει θεσπιστεί ανώτατο όριο αύξησης λόγω πληθωρισμού (σε εθνικό επίπεδο). Αυτό το μέτρο ισχύει για όλη τη χώρα και περιορίζει το ποσοστό με το οποίο μπορεί να αυξηθεί το ενοίκιο κατά την ανανέωση συμβολαίου (όχι όμως πέρα από το νόμιμο πλαφόν της περιοχής).
- Η Βιέννη θεωρείται διεθνώς πρότυπο στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Σχεδόν το 43% των κατοικιών της πόλης είναι κοινωνικές ή μη κερδοσκοπικές, με ενοίκια έως και 30% χαμηλότερα από την ελεύθερη αγορά. Η παρουσία μαζικής κοινωνικής στέγης προσφέρει αφενός σταθερότητα στους ενοικιαστές, αφετέρου λειτουργεί και αποσυμπιεστικά στην ευρύτερη αγορά, συγκρατώντας τις αυξήσεις.
- Γερμανία: Η Γερμανία εισήγαγε το μέτρο Mietpreisbremse, ένα είδος «φρένου» στην αύξηση των ενοικίων, επιτρέποντας μόνο περιορισμένες αυξήσεις σε σχέση στα ενοίκια. Παράλληλα, ενισχύθηκαν τα επιδόματα στέγασης και τα δικαιώματα των ενοικιαστών.
- Ολλανδία: Η Ολλανδία προχώρησε στην επέκταση του ρυθμιζόμενου καθεστώτος ενοικίασης με την εισαγωγή της κατηγορίας “middle rent”. Το ενοίκιο καθορίζεται με βάση ένα σύστημα βαθμολογίας που λαμβάνει υπόψη την ποιότητα, την τοποθεσία και τις παροχές του ακινήτου. Μεγάλος αριθμός κατοικιών που ήταν ελεύθερης αγοράς περνά πλέον σε ρυθμιζόμενο καθεστώς, ωστόσο εκφράζονται ανησυχίες πως ιδιοκτήτες ενδέχεται να αποσύρουν ακίνητα από τη μίσθωση ή να μειώσουν τις επενδύσεις στη συντήρησή τους.
- Πορτογαλία: Κρατική χρηματοδότηση για χιλιάδες νέες κατοικίες. Η Πορτογαλία έχει εγκρίνει πακέτο ύψους 2 δισ. ευρώ με στόχο την κατασκευή 33.000 κατοικιών προσιτής στέγασης μέχρι το 2030. Η πρωτοβουλία προβλέπει άμεσες επιχορηγήσεις έως 100% του κόστους σε πολλές περιπτώσεις και αφορά κυρίως οικογένειες χαμηλού εισοδήματος.
- Ισπανία: Η Ισπανία έχει προχωρήσει σε ένα πολυδιάστατο σχέδιο για την ανακούφιση της κρίσης. Ο νέος νόμος για τη στέγαση (Ley de Vivienda) επιτρέπει την επιβολή ορίων στις αυξήσεις ενοικίων σε λεγόμενες “ζώνες πίεσης”, ενώ ενισχύονται οι ρυθμίσεις για μεγάλους ιδιοκτήτες. Ταυτόχρονα, η ισπανική κυβέρνηση προωθεί την κατασκευή 184.000 κατοικιών προσιτής στέγασης μέσω κρατικής και τοπικής χρηματοδότησης, με περίπου 80.000 ήδη σε φάση υλοποίησης (θα παραδοθούν έως τον Ιούνιο του 2026).
Επίσης, από 1 Ιανουαρίου 2025, μπήκε σε εφαρμογή ο νέος δείκτης IRAV (Índice de Actualización de Rentas de Arrendamiento de Vivienda) που περιορίζει τις ετήσιες αυξήσεις ενοικίων σε 2,2 % για συμβόλαια που έχουν υπογραφεί μετά τις 25 Μαΐου 2023.
