Σε τροχιά ουσιαστικής αξιοποίησης φαίνεται να εισέρχεται το «χρυσό» χαρτοφυλάκιο ακινήτων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Από ιστορικά νεοκλασικά στο κέντρο της πρωτεύουσας έως οικόπεδα και κατοικίες στα προάστια, η «σιωπηλή» περιουσία του ΕΚΠΑ, που για δεκαετίες παρέμενε ανενεργή, εγκαταλειμμένη ή παγιδευμένη στη γραφειοκρατία δείχνει σήμερα να «ξυπνά». Με την επίσημη μεταφορά της διαχείρισής της στην Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας του ΕΚΠΑ Α.Ε., τίθεται σε εφαρμογή ένα πιο οργανωμένο σχέδιο, με στόχο να περιοριστούν οι απώλειες, να βελτιωθεί η αποδοτικότητα και να αποκτήσει η πανεπιστημιακή περιουσία πρακτικό και οικονομικό αποτύπωμα.
Όπως επισημαίνει στο powergame.gr ο κ. Νικόλαος Θωμαΐδης, Καθηγητής και Πρόεδρος της Εταιρείας Αξιοποίησης Περιουσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Α.Ε., «είναι πολύ σημαντικό να μη μένει ανενεργή η περιουσία, όχι επειδή θέλουμε απλώς έσοδα, αλλά γιατί θέλουμε να αποφεύγουμε τα έξοδα. Ένα ακίνητο που κάθεται, παράγει έξοδα».
Η ακίνητη περιουσία του ΕΚΠΑ χωρίζεται σε δύο διακριτές κατηγορίες, από τη μία η «ιδία περιουσία», στην οποία το Πανεπιστήμιο είναι αποκλειστικός ιδιοκτήτης, και από την άλλη οι κοινωφελείς περιουσίες και τα κληροδοτήματα, τα οποία διέπονται από πιο αυστηρό νομικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εταιρείας Αξιοποίησης, σήμερα το ΕΚΠΑ διαθέτει 112 κοινωφελείς περιουσίες με συνολικά 129 ακίνητα, το 40% κατοικίες και διαμερίσματα, το 47% επαγγελματικούς χώρους και το υπόλοιπο 13% οικόπεδα.
Η πρώτη κατηγορία, η ιδία περιουσία, δίνει μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας, επιτρέποντας πιο γρήγορες διαδικασίες αξιοποίησης, πάντα όμως υπό τον έλεγχο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Το συνολικό σχέδιο ενεργοποιήθηκε την 1η Απριλίου, οπότε και τα ακίνητα πέρασαν επίσημα στην Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας του Πανεπιστημίου. Μέσα σε έξι μήνες, δρομολογήθηκαν οι πρώτοι διαγωνισμοί, εκπονήθηκαν μελέτες και προετοιμάστηκαν οι επόμενες παρεμβάσεις.
Προτεραιότητα, όπως επισημαίνει κ. Θωμαΐδης, έχουν τα εμβληματικά κτίρια που θα αξιοποιηθούν μέσω μακροχρόνιας μίσθωσης, ώστε να αναζωογονήσουν το αστικό τοπίο και να αποφέρουν σταθερά έσοδα, τα οποία θα κατευθυνθούν στα πανεπιστημιακά κληροδοτήματα και τις υποτροφίες φοιτητών. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί, για το ακίνητο στην Πανεπιστημίου 53, το οποίο προορίζεται για ξενοδοχειακή χρήση, και για το κτίριο στην Πατησίων 11, δίπλα στο Μινιόν, που μπορεί να αξιοποιηθεί ως γραφειακός χώρος.
Σειρά παίρνουν επόμενα ακίνητα, μεταξύ των οποίων ένα κτίριο στη Χαλκοκονδύλη και ένα ακόμη στον Πειραιά, επί της Υψηλάντου, που σχεδιάζεται να μετατραπούν σε φοιτητικές κατοικίες. Οι εστίες θα δημιουργηθούν μέσω μακροχρόνιας μίσθωσης, με στόχο να δοθεί λύση σε ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα της φοιτητικής ζωής, τη στέγαση. «Ελπίζω μέχρι τον Μάρτιο να έχουμε ανάδοχο», αναφέρει ο πρόεδρος της Εταιρείας Αξιοποίησης Περιουσίας του ΕΚΠΑ, σημειώνοντας πως το έργο «πρέπει να προχωρήσει γρήγορα και αξιόπιστα, γιατί παρεμβαίνουμε σε ένα υπαρκτό πρόβλημα».
Η ανάγκη θεωρείται επιτακτική, καθώς το ΕΚΠΑ έχει αναπτύξει ένα δυναμικό πρόγραμμα διεθνοποίησης, προσελκύοντας ολοένα και περισσότερους φοιτητές από το εξωτερικό, πολλοί από τους οποίους δυσκολεύονται να βρουν αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγη. «Δεν είναι τιμητικό για τη χώρα να στεγάζουμε ξένους φοιτητές σε Airbnb. Χρειαζόμαστε φοιτητικές κατοικίες που να ανταποκρίνονται στο επίπεδο των Πανεπιστημίων», τονίζει ο κ. Θωμαΐδης.
Στον Πειραιά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το ακίνητο στην Ακτή Μιαούλη που βρίσκεται απέναντι από την πύλη Ε2, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί είτε ως ξενοδοχείο είτε ως γραφειακός χώρος ναυτιλιακής εταιρείας. Το ακίνητο αναμένεται να βγει σε διαγωνισμό το προσεχές διάστημα.
Παράλληλα, στο επίκεντρο των σχεδίων του Πανεπιστημίου βρίσκεται και το οκταώροφο κτίριο στη Χρήστου Λαδά και Σταδίου 17, όπου παλαιότερα λειτουργούσε κατάστημα Goody’s. Το κτίριο, που σήμερα στεγάζει διοικητικές υπηρεσίες του ΕΚΠΑ, αναμένεται να αξιοποιηθεί έως το πρώτο εξάμηνο του 2026. Η προοπτική είναι να μετατραπεί σε ξενοδοχείο, ακολουθώντας τη δυναμική που αποκτά η γύρω περιοχή με νέες τουριστικές επενδύσεις. Όπως σημειώνει ο κ. Θωμαΐδης, «πρόκειται για ένα ακίνητο σε εξαιρετικό σημείο. Επειδή είναι κληροδότημα, πληρώνουμε εμείς και ως χρήστες και ως διαχειριστές, γι’ αυτό και η αξιοποίησή του είναι αναγκαία».
Αντιπαροχές και οικόπεδα στην Πολιτεία
Ένα από τα επόμενα μεγάλα μέτωπα αξιοποίησης της πανεπιστημιακής περιουσίας αφορά τα οικόπεδα που διαθέτει το ΕΚΠΑ, κυρίως σε περιοχές υψηλής αξίας. Όπως αναφέρει ο κ. Θωμαΐδης, έχουν ήδη υπογραφεί και ξεκινούν δύο έργα στην Πολιτεία, τα οποία θα υλοποιηθούν μέσω αντιπαροχής και θα αναπτυχθούν σε πολυτελείς κατοικίες.
Συνολικά, το Πανεπιστήμιο διαθέτει 16 οικόπεδα προς αξιοποίηση, τα περισσότερα στα βόρεια προάστια, σε Κηφισιά, Εκάλη, Μαρούσι και Πεύκη, αλλά και σε σημεία των νοτίων προαστίων, όπως στη λεωφόρο Ποσειδώνος 30, όπου υπάρχει διατηρητέο κτίσμα, και στη Σαρωνίδα, όπου το υφιστάμενο ακίνητο μπορεί να κατεδαφιστεί ή να ανακαινιστεί. «Θέλουμε μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια να φύγουν όλα αυτά τα ακίνητα. Στόχος μας είναι να αποφεύγουμε τα έξοδα που παράγουν τα ανενεργά οικόπεδα», επισημαίνει ο κ. Θωμαΐδης.
Διαμερίσματα, πολυκατοικίες και φοιτητική στέγαση
Σημαντικό μέρος της περιουσίας του ΕΚΠΑ αποτελούν επίσης διαμερίσματα και πολυκατοικίες, διασπαρμένα σε διάφορες περιοχές της Αθήνας. Στο κέντρο πρόκειται κυρίως για παλαιά ακίνητα που ενοικιάζονται μεμονωμένα, ενώ στα βόρεια προάστια υπάρχουν πολυτελείς κατοικίες που ήδη αποφέρουν έσοδα. Ωστόσο, αρκετά διαμερίσματα, κυρίως στο κέντρο, χρειάζονται ανακαίνιση ή ανακατασκευή. «Κάποια δεν είναι σε καλή κατάσταση, άλλα όμως, όπως στα Ιλίσια ή στον Ζωγράφου, είναι πολύ καλύτερα», σημειώνει ο κ. Θωμαΐδης.
Σήμερα, το Πανεπιστήμιο διαθέτει κατοικίες ανοίκιαστες στην Πολιτεία, ενώ οι υπόλοιπες έχουν ήδη μισθωθεί.
Παράλληλα, εξετάζεται η δημιουργία ενός δικτύου φοιτητικών διαμερισμάτων σε Ιλίσια, Ζωγράφου, Πατήσια και Γουδή. «Τα ακίνητα αυτά είναι διάσπαρτα, οπότε θα θέλαμε να συνεργαστούμε με μια εταιρεία facilitymanagement που θα αναλάβει την ανακαίνιση και τη διαχείρισή τους. Υπάρχει τεράστια έλλειψη φοιτητικής στέγης και θέλουμε να συμβάλουμε στην αντιμετώπισή της», τονίζει.
Οι επαγγελματικοί χώροι: Μια σταθερή πηγή εσόδων
Η περιουσία του ΕΚΠΑ περιλαμβάνει και 61 επαγγελματικούς χώρους, από τους οποίους οι 47 είναι ήδη εκμισθωμένοι. «Μας έχουν μείνει 12, και πιστεύω ότι τέσσερις από αυτούς θα κλείσουν άμεσα», αναφέρει ο κ. Θωμαΐδης.
Τα περισσότερα ακίνητα βρίσκονται γύρω από το εμπορικό κέντρο της Αθήνας, σε δρόμους όπως η Σόλωνος, η Σοφοκλέους και η Αριστείδου, και προσελκύουν κυρίως μικρές επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το ακίνητο στην Αιόλου 42-44, καθώς και το κτίριο στην Αιόλου 89, το οποίο προορίζεται για τη δημιουργία μουσείου κέρινων ομοιωμάτων.
Ο κ. Θωμαΐδης περιγράφει ένα σχέδιο που δεν στοχεύει απλώς στη ρευστότητα ή στην αύξηση των εσόδων, αλλά στην αναζωογόνηση του αστικού ιστού και στη στήριξη της φοιτητικής κοινότητας. «Προσπαθούμε να δώσουμε ζωή στα ακίνητα, να τα κάνουμε να λειτουργούν για την πόλη, την εκπαίδευση και την κοινωνία. Δεν είμαστε ιδιώτες επενδυτές· είμαστε διαχειριστές υπέρ του Πανεπιστημίου και των φοιτητών μας», σημειώνει.
Αν όλα όσα σχεδιάζονται προχωρήσουν, η Αθήνα και ο Πειραιάς θα αποκτήσουν μέσα στα επόμενα χρόνια νέες φοιτητικές κατοικίες, αποκατεστημένα νεοκλασικά και ενεργούς χώρους πολιτισμού και εμπορίου. Μια «σιωπηλή» αλλά ουσιαστική αναγέννηση, με αφετηρία το ίδιο το Πανεπιστήμιο της πόλης.
