Εντατικά προετοιμάζεται η προσφυγή ισχυρών κατασκευαστών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, αυτή αναμένεται να κατατεθεί τη Δευτέρα. Η προσφυγή αυτή έρχεται μετά τη νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΝ, η οποία κατατέθηκε επίσημα το βράδυ της Τρίτης στη Βουλή. Παρά τις αρχικές προσδοκίες, εκπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου υποστηρίζουν ότι η τροπολογία δεν φαίνεται να δίνει ουσιαστική λύση στο πρόβλημα. Οι αλλαγές, μάλιστα, σύμφωνα με τους ίδιους, ούτε ξεκαθαρίζουν το τοπίο, ούτε ενεργοποιούν την «παγωμένη» οικοδομική δραστηριότητα, ενώ, αντίθετα, δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερη αναστάτωση στην αγορά.
Όπως αναφέρουν νομικοί κύκλοι στο powergame.gr, οι πρώτοι που αναμένεται να καταθέσουν προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι μια ομάδα τεσσάρων ισχυρών κατασκευαστών, που προετοιμάζουν μήνες την εν λόγω κίνηση. Σε δεύτερο χρόνο, προσφυγή αναμένεται να καταθέσει και η Ten Brinke, η οποία έχει πληγεί ιδιαίτερα από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία έθεσε σε αμφιβολία έναν σημαντικό αριθμό έργων της.
Οι κατασκευαστές που προσφεύγουν στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια κατά του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) υποστηρίζουν ότι το ΣτΕ αδίκως διαχωρίζει πολίτες που βρίσκονται στην ίδια νομική κατάσταση. Επικαλούνται το δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη και ζητούν από το ΕΔΔΑ να διασφαλίσει πλήρως όσους έχουν εκδώσει οικοδομική άδεια βάσει του προηγούμενου Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, ανεξαρτήτως του αν έχουν ξεκινήσει ή όχι οι κατασκευαστικές εργασίες. Παράλληλα, ζητούν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να επαναλάβει τη δίκη, ειδικά για τους κατασκευαστές που είχαν οικοδομική άδεια μέχρι την 11η Δεκεμβρίου, προκειμένου να εκδοθεί νέα απόφαση.
Η νέα νομοθεσία του ΥΠΕΝ, ωστόσο, καταργεί και τις εκκρεμείς δίκες, κάτι που προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Όπως επισημαίνουν νομικοί κύκλοι, η παρέμβαση σε εκκρεμείς υποθέσεις είναι αντισυνταγματική και αναμένεται να έχει σοβαρές νομικές συνέπειες, εντείνοντας την ανησυχία για το μέλλον των υποθέσεων αυτών.
Όσον αφορά το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και τις αναπλάσεις, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν μέσω του νέου μηχανισμού, η αγορά υποστηρίζει ότι η πρακτική εφαρμογή τους φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Οι προβλέψεις για τις κοινόχρηστες περιοχές και τις αναπλάσεις είναι αόριστες, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι και υποδομές για την υλοποίησή τους εντός των προθεσμιών που θέτει η νομοθεσία. Την ώρα που και οι δήμοι είναι έτοιμοι να καταθέσουν νέες προσφυγές αν παραβιαστεί από τους εργολάβους η απόφαση του ΣτΕ.
Tο θέμα σχολίασε στο powergame.gr και ο Κωνσταντίνος Κιολέογλου, πολιτικός μηχανικός, ο οποίος υπογράμμισε ότι «το ΥΠΕΝ, έπειτα από πολλούς μήνες καθυστέρησης, κατέθεσε μία τροπολογία που δεν παρέχει λύση στο βασικό πρόβλημα του κατασκευαστικού κλάδου σήμερα. Αντίθετα, η τροπολογία φαίνεται να στοχεύει αποκλειστικά στη διασφάλιση των στρατηγικών επενδύσεων μέσω αδειών που εντάσσονται σε ειδικά χωρικά σχέδια αναπτυξιακού χαρακτήρα. Οι άδειες αυτές εξαιρούνται από το περιβαλλοντικό ισοδύναμο, δεδομένου ότι έχει προηγηθεί ειδική επιστημονική τεκμηρίωση».
Σύμφωνα με τον ίδιο: «Όσες άδειες θίγονται από τις αποφάσεις του ΣτΕ βρίσκονται ουσιαστικά “στον αέρα”. Τα μικροποσά που αφορούν παράβολα και φορολογικές επιβαρύνσεις, τα οποία το ΥΠΕΝ σκοπεύει να επιστρέψει ή να μη χρεώσει σε περίπτωση αναθεώρησης, είναι αμελητέα μπροστά στην οικονομική ζημία που θα υποστούν οι ιδιοκτήτες των οικοπέδων. Οι άδειες που είχαν εκδοθεί με τα αντίστοιχα κίνητρα, μετά την αναθεώρηση που προτείνει το υπουργείο, θα επιτρέπουν ανάπτυξη μειωμένης αξίας κατά πάνω από 40%».
Στον αέρα και αντιμέτωποι με τεράστια οικονομική ζημία βρίσκονται και όσοι οικοπεδούχοι κατεδάφισαν τα σπίτια τους με σκοπό να κάνουν χρήση του άρθρου της απόσυρσης. Τεράστιο είναι και το πρόβλημα με τις αγοραπωλησίες οριζοντίων ιδιοκτησιών σε οικοδομές που θα πρέπει να αναθεωρήσουν την άδεια σύμφωνα με τα νέα δεδομένα. Πλέον δεν θα μπορούν να κατασκευαστούν οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που έχουν ήδη πωληθεί, καθώς το νέο αναθεωρημένο κτίριο θα είναι μικρότερο σε ύψος και τετραγωνικά.
Όσον αφορά την εφαρμογή του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, πρόκειται για μία διαδικασία που ακούγεται αρκετά πολύπλοκη και χρονοβόρα, με άγνωστο κόστος και αμφισβητούμενη ισχύ, καθώς υπουργικές αποφάσεις δεν μπορούν να ανατρέψουν ή να παρακάμψουν αποφάσεις του ΣτΕ -εκτός εάν υπάρχει ρητή συμφωνία με το ΣτΕ, πράγμα που, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν ισχύει.
Το βασικό πρόβλημα της αγοράς σήμερα παραμένει το γεγονός ότι το ΣτΕ συνεχίζει να εξετάζει υποθέσεις και άρθρα του ΝΟΚ, τα οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να κριθούν αντισυνταγματικά, δημιουργώντας νέα γενιά προβληματικών αδειών. Οι μηχανικοί αδυνατούν να μελετήσουν νέα έργα, οι πολεοδομίες να εγκρίνουν, και οι επενδυτές να ετοιμάσουν επιχειρηματικά σχέδια, μέχρι να οριστικοποιηθεί το καθεστώς του οικοδομικού κανονισμού.
Ήδη το ΣτΕ έχει ανακοινώσει ότι εξετάζει υποθέσεις που περιλαμβάνουν άρθρα για σοφίτες, υπόσκαφα και υπόγεια εκτός περιγράμματος, μεταξύ άλλων. Ίσως υπάρχουν και άλλα άρθρα υπό κρίση και ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψουν νέα δεδομένα όσον αφορά τον οικοδομικό κανονισμό.
Όπως υποστηρίζει ο ίδιος: «Η αγορά καταρρέει. Η οικοδομή τραβάει “χειρόφρενο”, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία, την ανεργία και άλλους δείκτες. Η προχειρότητα της τροπολογίας του ΥΠΕΝ, έπειτα από τόσους μήνες, δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα, αλλά μια φωτογραφική προσπάθεια αντιμετώπισης και εξαίρεσης συγκεκριμένων μεγάλων έργων από τις συνέπειες των αποφάσεων του ΣτΕ».
Σύμφωνα με κοινή ομολογία όλων των κατασκευαστών, «είναι αναγκαία η άμεση δημιουργία ενός νέου οικοδομικού κανονισμού, ο οποίος θα εξασφαλίζει σταθερό νομοθετικό πλαίσιο και ασφάλεια δικαίου. Το ΥΠΕΝ οφείλει, επιτέλους, να προχωρήσει σε ουσιαστική λύση, σε συνεννόηση με όλους τους φορείς. Οι κόντρες, οι εγωισμοί και οι διαμάχες δεν οδηγούν πουθενά. Η κλεψύδρα αδειάζει. Η χώρα χρειάζεται ένα νέο, ολοκληρωμένο και αποδεκτό από όλους τους αρμόδιους φορείς νομοθετικό πλαίσιο, προκειμένου να σταματήσει η καταστροφή της οικοδομικής δραστηριότητας και της αγοράς ακινήτων».
Ικανοποίηση στο ΥΠΕΝ
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, εμφανίστηκε χθες στη Βουλή ικανοποιημένος με τη ρύθμιση που προώθησε η κυβέρνηση και κάλεσε τους βουλευτές να την υπερψηφίσουν. Όπως υπογράμμισε, πρόκειται για μια ουσιαστική παρέμβαση που αποσκοπεί στην επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας, η οποία είχε παγώσει τους τελευταίους μήνες. «Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στην οικοδομή είναι να πέσει σε αφασία ή λήθαργο», ανέφερε χαρακτηριστικά από το βήμα της Βουλής. Σύμφωνα με τον ίδιο, το νέο θεσμικό πλαίσιο θέτει σαφή όρια για όλες τις περιπτώσεις και απομακρύνει την αβεβαιότητα που ταλανίζει την κτηματαγορά.
Συνοπτικά με τροπολογία στη Βουλή, η νομοθετική ρύθμιση με την οποία το ΥΠΕΝ, προσπαθεί να ξεπαγώσει οικοδομική δραστηριότητα και να δώσει μια τονωτική ένεση στην αγορά. Συγκεκριμένα, με τη νέα ρύθμιση καταργούνται οι αντισυνταγματικές διατάξεις του ΝΟΚ και τα πολεοδομικά κίνητρα ενσωματώνονται πλέον στον τοπικό σχεδιασμό κάθε περιοχής, ώστε να διασφαλιστεί σταθερό επενδυτικό πλαίσιο και προστασία του περιβάλλοντος.Όσοι έχουν άδειες με τα παλαιά κίνητρα και έχουν ξεκινήσει εργασίες έως 11 Δεκεμβρίου 2024, μπορούν να συνεχίσουν χωρίς αναθεώρηση ή κόστος. Όσοι δεν ξεκινήσουν μέχρι τότε, οφείλουν να τις αναθεωρήσουν χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Για άδειες που εντάσσονται σε χρηματοδοτικά προγράμματα ή έχουν ακυρωθεί, προβλέπεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο, με την καταβολή τέλους και την εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων (όπως πράσινοι χώροι, αναπλάσεις, κατεδαφίσεις αυθαιρέτων), βάσει ειδικού σχεδίου (ΕΣΠΙΑΠ). Εξαιρούνται από το ισοδύναμο ειδικές αναπτυξιακές άδειες και άδειες για διατηρητέα, που διαθέτουν επαρκή τεκμηρίωση.
