Σε δημόσια διαβούλευση βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες το νέο Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το οποίο ανοίγει τον δρόμο για την αξιοποίηση 2.088 ακινήτων των Ενόπλων Δυνάμεων σε ολόκληρη τη χώρα. Με τη διαδικασία αυτή, η οποία θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή 18 Ιουλίου, το Υπουργείο, εκτός από την τακτοποίηση του χαρτοφυλακίου του, στοχεύει να καταρτίσει ένα δεκαετές σχέδιο δράσεων για την αποτελεσματική κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Από τα συνολικά 2.088 ακίνητα των Ενόπλων Δυνάμεων, τα 1.304 χαρακτηρίζονται ως επιχειρησιακά αναγκαία, καθώς εξυπηρετούν άμεσα τις ανάγκες της εθνικής άμυνας. Τα υπόλοιπα 784 θεωρούνται μη επιχειρησιακά και αποτελούν το τμήμα της περιουσίας που δύναται να αξιοποιηθεί ευρύτερα. Ανάμεσά τους, 211 ακίνητα έχουν χαρακτηριστεί ως προβληματικά, 29 έχουν ήδη παραχωρηθεί δωρεάν, 218 βρίσκονται ήδη σε κάποια μορφή αξιοποίησης, ενώ 326 παραμένουν διαθέσιμα για νέες χρήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, το Σχέδιο Νόμου θεμελιώνεται σε τρεις βασικούς άξονες, με στόχο τη διασφάλιση της διαφάνειας, την επιτάχυνση των διαδικασιών και τη μεγιστοποίηση της απόδοσης από τη διαχείριση της εν λόγω περιουσίας.
Πρώτον, προβλέπεται η σύσταση ενός ενιαίου ταμείου για τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, του Ταμείου Ακινήτων Εθνικής Άμυνας (Τ.Α.Εθ.Α.). Στο νέο ταμείο συγχωνεύονται το Ταμείο Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ), το Ταμείο Εθνικού Στόλου (ΤΕΣ) και το Ταμείο Αεροπορικής Άμυνας (ΤΑΑ), με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας, της αποδοτικότητας και του στρατηγικού σχεδιασμού στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας του Υπουργείου. Το Τ.Α.Εθ.Α. διατηρεί το δικαίωμα ανταλλαγής ή παραχώρησης της χρήσης μη επιχειρησιακά αναγκαίων ακινήτων του σε φορείς του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, με αντάλλαγμα. Παράλληλα, δύναται, κατά την κρίση του και μόνο εφόσον συντρέχουν λόγοι προφανούς δημοσίου συμφέροντος, να προχωρά σε παραχώρηση χωρίς αντάλλαγμα για σκοπούς που εξυπηρετούν φιλανθρωπικές, πολιτιστικές, κοινωφελείς ή εκπαιδευτικές δράσεις. Παράλληλα, μία από τις πιο σημαντικές αρμοδιότητές του είναι ότι αναλαμβάνει την υλοποίηση του σχεδίου δράσης που καταρτίζει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών του στρατιωτικού προσωπικού. Στο πλαίσιο αυτό, χρηματοδοτεί παρεμβάσεις και έργα επί των ακινήτων του, ενώ δύναται να παραχωρεί στρατιωτικά ακίνητα έναντι ανταλλάγματος, στη βάση της ειδικής διοικητικής σχέσης μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων και των στελεχών τους.
Δεύτερον, συστήνεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Φορέας Αξιοποίησης Ακινήτων Ενόπλων Δυνάμεων» (Φ.Α.Α.Ε.Δ.). Ο Φορέας Αξιοποίησης Ακινήτων Ενόπλων Δυνάμεων (Φ.Α.Α.Ε.Δ.) καταρτίζει πενταετές Στρατηγικό Σχέδιο Αξιοποίησης Ακινήτων, το οποίο αποτελεί το βασικό εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας που του αναθέτει το Ταμείο Ακινήτων Εθνικής Άμυνας (Τ.Α.Εθ.Α.). Το Σχέδιο αυτό μπορεί να αναθεωρείται οποτεδήποτε, ώστε να προσαρμόζεται στις εξελίξεις και στις ανάγκες της αγοράς και της άμυνας.
Το Στρατηγικό Σχέδιο τεκμηριώνεται με πλήρη τεχνική, νομική και χρηματοοικονομική μελέτη και αναλύει τουλάχιστον τα εξής στοιχεία: την πραγματική και νομική κατάσταση των προς αξιοποίηση ακινήτων, τα πιθανά σενάρια βέλτιστης αξιοποίησης, τις απαιτούμενες εργασίες και διαδικασίες για την ωρίμανση κάθε ακινήτου, τις ενέργειες προσέλκυσης επενδύσεων, καθώς και τα πλήρη στοιχεία ταυτότητας των ακινήτων, τα οποία δημοσιεύονται στον ιστότοπο του Φορέα για λόγους διαφάνειας και δημόσιας πληροφόρησης.
Σε περίπτωση που η αξιοποίηση ακινήτου αφορά έργο με οικονομικό αντικείμενο που εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας υποχρεούται να ενημερώσει προηγουμένως το Υπουργικό Συμβούλιο. Πέραν του πενταετούς Στρατηγικού Σχεδίου, ο Φ.Α.Α.Ε.Δ. εκπονεί και ετήσιο επιχειρησιακό σχέδιο, στο οποίο καθορίζονται οι επιδιωκόμενοι στόχοι και τα αναμενόμενα αποτελέσματα για κάθε χρονική περίοδο.
Τρίτον, εισάγεται δέσμη δράσεων που στοχεύει στην κάλυψη των στεγαστικών αναγκών του στρατιωτικού προσωπικού, μέσω συγκεκριμένων πολιτικών και παρεμβάσεων που πρόκειται να εξειδικευτούν σε επιμέρους υπουργικές αποφάσεις και κανονιστικές πράξεις.
Η ικανοποίηση των αναγκών αυτών βασίζεται κυρίως στην κατάλληλη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Ταμείου Ακινήτων Εθνικής Άμυνας (Τ.Α.Εθ.Α.), με σκοπό την κατασκευή, ανακατασκευή, ανακαίνιση και συντήρηση στρατιωτικών οικημάτων, τα οποία παραχωρούνται προς χρήση έναντι αποζημίωσης.
Το σχέδιο περιλαμβάνει την αποτύπωση της δυναμικότητας και της κατάστασης των υφιστάμενων οικημάτων, τις τεχνικές ανάγκες και το κόστος συντήρησής τους, καθώς και τη δυνατότητα υλοποίησης νέων κατασκευών, με παράλληλη πρόβλεψη του απαιτούμενου χρηματοδοτικού πλαισίου. Αξιολογείται επίσης η δυνατότητα του Τ.Α.Εθ.Α. να συμβάλει άμεσα ή έμμεσα στην κάλυψη των στεγαστικών αναγκών, καταγράφονται οι ανάγκες ανά γεωγραφική περιοχή, προσδιορίζονται οι κατηγορίες των δικαιούχων και τίθεται σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης με καθορισμένα ορόσημα. Στόχος του σχεδίου είναι η συγκρότηση ενός λειτουργικού και ρεαλιστικού πλαισίου στέγασης που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του στρατιωτικού προσωπικού.
Τα βασικά προβλήματα των 2.088 ακινήτων
Η ακίνητη περιουσία των Ενόπλων Δυνάμεων παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα διαχείρισης λόγω κατακερματισμού, απουσίας ενιαίας αποτύπωσης και παρωχημένου θεσμικού πλαισίου. Τα ακίνητα είναι διασκορπισμένα σε εννέα φορείς και έντεκα νομικά πρόσωπα, χωρίς συντονισμό και με κακές διοικητικές πρακτικές, ενώ το ισχύον νομικό πλαίσιο βασίζεται σε παλιούς και ασύνδετους νόμους. Η έλλειψη στρατηγικής, τεχνογνωσίας και σταθερού προσωπικού επιδεινώνει τη διαχείριση, με αποτέλεσμα πολλά ακίνητα να παραμένουν αναξιοποίητα λόγω αμφισβητούμενης κυριότητας ή προβλημάτων με το Κτηματολόγιο. Ενδεικτικά, καταγράφονται εκατοντάδες ακίνητα ασαφούς ή καταπατημένου καθεστώτος. Επιπλέον, η πολεοδόμηση πρώην στρατοπέδων σκοντάφτει στην αδυναμία ή την απροθυμία των Δήμων να υλοποιήσουν τους όρους παραχώρησης, ενώ συχνά εργαλειοποιείται με αμφισβητήσιμες αποφάσεις για «πράσινες ζώνες» χωρίς συνεργασία με το ΥΠΕΘΑ.
