Αυτή την Κυριακή ο ουρανός της Ελλάδας μας επιφυλάσσει ένα από τα πιο εντυπωσιακά αστρονομικά φαινόμενα: μια ολική σεληνιακή έκλειψη, γνωστή και ως «ματωμένο φεγγάρι», που θα βάψει το φεγγάρι σε αποχρώσεις του κόκκινου και του χάλκινου. Όσοι στρέψουν το βλέμμα τους προς τα ανατολικά θα γίνουν μάρτυρες ενός σπάνιου θεάματος, το οποίο δεν θα επαναληφθεί με την ίδια ένταση στην Ευρώπη πριν από το 2028.
Τι είναι το «ματωμένο φεγγάρι»;
Η σεληνιακή έκλειψη προκαλείται όταν η Γη, ο Ήλιος και η Σελήνη βρεθούν σε απόλυτη ευθυγράμμιση. Η Σελήνη περνά μέσα από τη σκιά της Γης και παύει να δέχεται απευθείας ηλιακό φως. Αντί όμως να εξαφανιστεί, αποκτά ένα έντονο κοκκινωπό χρώμα.
Ο λόγος; Το φως του Ήλιου φιλτράρεται μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Τα ψυχρότερα χρώματα, όπως το μπλε και το βιολετί, διασκορπίζονται, ενώ τα θερμά – κόκκινα και πορτοκαλί – καταφέρνουν να διαπεράσουν την ατμόσφαιρα και να φωτίσουν τη Σελήνη. Είναι, με άλλα λόγια, το ίδιο φαινόμενο που κάνει τον ουρανό να φαίνεται κόκκινος την ώρα της δύσης.
Πότε θα το δούμε από την Ελλάδα;
Η έκλειψη θα ξεκινήσει νωρίς το απόγευμα της Κυριακής, γύρω στις 3.30 μ.μ. ώρα Ελλάδας, όταν όμως η Σελήνη θα βρίσκεται ακόμη κάτω από τον ορίζοντα. Το ενδιαφέρον ξεκινά αργότερα, καθώς το φεγγάρι θα αρχίσει να ανατέλλει κοκκινωπό, γύρω στις 8:30 το βράδυ, φτάνοντας στη φάση της ολότητας.
Αυτό σημαίνει ότι, αν ο καιρός το επιτρέψει, οι Έλληνες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το πιο εντυπωσιακό μέρος του φαινομένου – τη στιγμή που η Σελήνη θα λάμπει σαν κατακόκκινη σφαίρα στον νυχτερινό ουρανό. Η διάρκεια της ολικής φάσης θα φτάσει περίπου τα 80 λεπτά, χαρίζοντας αρκετό χρόνο για παρατήρηση και φωτογράφιση.
Ένα θέαμα για 6 δισεκατομμύρια ανθρώπους
Σχεδόν ο μισός πλανήτης θα έχει τη δυνατότητα να δει την έκλειψη. Από την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, μέχρι την Αυστραλία, δισεκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούν να στραφούν στον ουρανό και να απολαύσουν το σπάνιο θέαμα. Αντίθετα, η Αμερική δεν θα είναι τυχερή, καθώς εκεί το φεγγάρι θα βρίσκεται στην πιο κόκκινη φάση του μέρα μεσημέρι.
Για την Ελλάδα, που συχνά δεν έχει την «πολυτέλεια» να απολαμβάνει θεαματικά αστρονομικά φαινόμενα στην ολότητά τους, η βραδιά της Κυριακής προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναμένεται να πλημμυρίσουν με εικόνες από την «κόκκινη σελήνη» πάνω από την Ακρόπολη, το Λυκαβηττό, τον Θερμαϊκό ή τα κυκλαδίτικα νησιά.
Πού να κοιτάξετε, τι συστήνουν οι ειδικοί:
Για την καλύτερη θέαση του φαινομένου, οι ειδικοί συστήνουν:
- Αποφύγετε τα φώτα της πόλης. Ένα σημείο με ελάχιστη φωτορύπανση θα αποκαλύψει το φαινόμενο σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Ακόμη και μια κοντινή παραλία ή ένας χαμηλός λόφος αρκεί.
- Δώστε χρόνο στα μάτια σας. Περίπου 15-20 λεπτά χωρίς κινητά ή έντονα φώτα βοηθούν ώστε η όραση να προσαρμοστεί στο σκοτάδι.
- Ελέγξτε τον καιρό. Ακόμη και λίγα σύννεφα μπορεί να χαλάσουν το θέαμα, οπότε μια βραδιά με καθαρό ουρανό είναι ιδανική.
- Δεν χρειάζονται ειδικά γυαλιά. Σε αντίθεση με την ηλιακή έκλειψη, η σεληνιακή έκλειψη είναι απολύτως ασφαλής για τα μάτια. Μπορείτε να τη δείτε απευθείας, ακόμη και με κιάλια ή τηλεσκόπιο για περισσότερη λεπτομέρεια.
Η σελήνη και ο πολιτισμός
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Σελήνη μας «γοητεύει» με το ματωμένο χρώμα της. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, το ματωμένο φεγγάρι γέννησε μύθους και δεισιδαιμονίες. Οι αρχαίοι Έλληνες συχνά το θεωρούσαν προμήνυμα θεϊκής παρέμβασης. Ο Πλούταρχος περιέγραψε εκλείψεις που τρομοκρατούσαν τον κόσμο, αλλά και την προσπάθεια των φιλοσόφων να δώσουν μια επιστημονική εξήγηση.
Σήμερα, γνωρίζουμε με ακρίβεια τα αίτια, αλλά η μαγεία παραμένει. Το ματωμένο φεγγάρι συνεχίζει να εμπνέει καλλιτέχνες, ποιητές και μουσικούς, να συνοδεύει έρωτες σε παραλίες και να θυμίζει ότι, πέρα από την επιστήμη, ο ουρανός μιλά και στην ψυχή μας.
Μετά 2028 η επόμενη φορά
Αν χάσετε το φετινό φαινόμενο, η αναμονή θα είναι μεγάλη: από την Ευρώπη και την Ελλάδα, η επόμενη ολική σεληνιακή έκλειψη που θα είναι ορατή με ανάλογη ένταση δεν θα έρθει πριν από το 2028. Μέχρι τότε, θα περιοριστούμε σε μερικές εκλείψεις ή σε υπερ-φεγγάρια που συχνά χαρίζουν εντυπωσιακές εικόνες.
Η Κυριακή λοιπόν προσφέρει κάτι παραπάνω από ένα απλό αστρονομικό γεγονός. Είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε τη σχέση μας με τη φύση και το Σύμπαν, να μοιραστούμε μια κοινή εμπειρία κάτω από το ίδιο ματωμένο φως. Είτε βρίσκεστε σε κάποιο νησί του Αιγαίου, είτε στην ταράτσα μιας πολυκατοικίας στην Αθήνα, σηκώστε το βλέμμα ψηλά και απολαύστε το θέαμα.
