Διαλειμματική νηστεία: Είναι το μυστικό για μακροζωία;

Λέγεται αντιγηραντική δίαιτα ή δίαιτα που μιμείται τη νηστεία. Ο εφευρέτης της «Fast Mimicking Diet» ή FMD, Βάλτερ Λόνγκο, είναι Ιταλός βιοχημικός, που είναι διεθνώς γνωστός για τις έρευνες που έχει πραγματοποιήσει σε ό,τι αφορά τα οφέλη της νηστείας στην καταπολέμηση ασθενειών όπως είναι ο καρκίνος, ο διαβήτης και το Αλσχάιμερ. Όμως το «στοίχημα» του 56χρόνου Λόνγκο δεν σταματά εκεί. Ισχυρίζεται πως με την FMD ο άνθρωπος μπορεί σχεδόν να κερδίσει τη μάχη με την αιωνιότητα ή να φθάσει τουλάχιστον τα 100 έτη ζωής.

Ζει και εργάζεται μεταξύ Μιλάνου, στο Ινστιτούτο Μοριακής Ογκολογίας (IFOM), και Λος Άντζελες, όπου είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Μακροζωίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC), σύμφωνα με τον βρετανικό Economist. Έρευνες συναδέλφων έχουν δείξει πως η βραχυχρόνια νηστεία μπορεί να ενεργοποιήσει τα βλαστοκύτταρα -τα μοναδικά κύτταρα στο σώμα που μπορούν να αναπαράξουν διαφορετικούς τύπους κυττάρων- και έτσι να τεθεί σε λειτουργία η αυτοφαγία, μια διαδικασία που τα υγιή κύτταρα ανανεώνονται με την απομάκρυνση των περιττών πρωτεϊνών.

Ο Λόνγκο έχει αναπτύξει τις έρευνες του σε τέσσερα βιβλία αυτοβοήθειας και σε ένα από αυτά αναπτύσσει τις αμφιλεγόμενες ιδέες του για τον τρόπο που η νηστεία μπορεί να θεραπεύσει τους ασθενείς από τον καρκίνο. Η επιχειρήση του λέγεται L-Nutra και το 5-Day-Diet είναι το βασικό προϊόν. Είναι ένα σύνολο από προσυσκευασμένα γεύματα που «ξεγελούν» το σώμα ότι νηστεύει, ενώ λαμβάνει τον ελάχιστο αριθμό θερμίδων.

Ο Ιταλός επιστήμονας έχει προσελκύσει την προσοχή διασημοτήτων, με θετικές συστάσεις από διασημότητες όπως η Πάρις Χίλτον, η Έυα Λονγκόρια και η Τζένιφερ Άνιστον, σύμφωνα με τον βρετανικό Economist. Προσφάτως δε μια ολόκληρη τελετή έλαβε χώρα προς τιμήν του στο προαύλιο μιας εκκλησίας σε μια μικρή πόλη της Καλαβρία, απ’ όπου κατάγεται, ενώ έλαβε πρόσκληση από το Βατικανό για τη διεξαγωγή συνεδρίου πάνω στο θέμα. Όμως η επιστημονική κοινότητα θεωρεί πως ο Λόνγκο κινείται πολύ γρήγορα σε ένα νέο πεδίο. Υπάρχει, επίσης, σύγκρουση συμφερόντων.

Η ιδέα πως η νηστεία έχει θεραπευτικές ιδιότητες ξεκινά από την Αρχαία Ελλάδα. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε πως μπορούσε έτσι να απαλύνει τα συμπτώματα της επιληψίας. Ο Πυθαγόρας έκανε νηστεία επί 40 ημέρες για να τονώσει τη διαύγεια και τη δύναμή του. Ο Γαληνός, που ήταν ο σημαντικότερος ιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη, νόμιζε πως οι γηραιότεροι βελτίωναν την υγεία τους τρώγοντας πιο υγιεινά. Μέχρι τις αρχές του 20^ού αιώνα οι επιστήμονες μελέτησαν βαθύτερα τη σύνδεση ανάμεσα στις διατροφικές συνήθειες, την ανθρώπινη ψυχολογία και τις ασθένειες. Όσοι ζούσαν σε βιομηχανοποιημένες κοινωνίες ήθελαν να κατανοήσουν καλύτερα τη σχέση ανάμεσα στην υγεία και την παραγωγικότητα ενός εργαζομένου.

Ορισμένα από τα έργα πάνω στη νηστεία ήταν εξαιρετικά αμφιλεγόμενα. Από το 1915 έως το 1922, δηλαδή την περίοδο που καθιερώθηκε η ινσουλίνη, οι ιατροί Φρέντερικ Άλεν και Έλιοτ Τζόσλιν συνέστησαν παρατεταμένη και αυστηρή νηστεία σε 44 ασθενείς με διαβήτη στο πλαίσιο μελέτης το 1915. Σχεδόν το ήμισυ από αυτούς πέθαναν στη διάρκεια ή μετά τη θεραπεία. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’40 ο Άνσελ Κις, ιατρός των ΗΠΑ, έθεσε σε νηστεία 32 υγιείς άνδρες επί ένα εξάμηνο, για να καταλήξει στο δυσάρεστο συμπέρασμα πως η πείνα έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία.

Άλλα πειράματα είχαν πιο θετικά αποτελέσματα. Το 1965 ο Άνγκους Μπαρμπιέρι, 27χρονος Σκωτσέζος που ζύγιζε 200 κιλά, έκανε νηστεία για πάνω από έναν χρόνο αλλά υπό ιατρική επίβλεψη. Συντηρώντας τον εαυτό του με υγρά χαμηλών θερμίδων, βιταμίνες και ηλεκτρολύτες, έχασε πάνω από το ήμισυ του σωματικού του βάρους -αποδεικνύοντας, κατά τα φαινόμενα, πως όσο πιο πολύ λίπος έχει κανείς στο σώμα του τόσο καλύτερα μπορεί να επιβιώσει σε κατάσταση νηστείας. Μάλιστα, ο Μπαρμπιέρι κρατά το παγκόσμιο ρεκόρ Γκίνες της μεγαλύτερης νηστείας χωρίς στερεά τροφή.

Για αρκετές δεκαετίες δεν πραγματοποιήθηκαν παρά μόνον λίγες μελέτες για τη νηστεία, όχι αρκετές για να συγκεντρωθούν ικανοποιητικά στοιχεία. Τη δεκαετία του ’90 ο Οσούμι Γιοσινόρι, ένας μοριακός βιολόγος από την Ιαπωνία, ανακάλυψε τους μηχανισμούς της αυτοφαγίας που κινητοποιούνται από τη βραχυχρόνια νηστεία και το 2016 κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ. Κατά τη διάρκεια της επόμενης 20ετίας ο Στσιντανάντα Πάντα, ένας Αμερικανός βιολόγος, και ο Μαρκ Μάτσον, ένας Αμερικανός νευροεπιστήμονας, μελέτησαν πώς η κατανάλωση τροφής για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα μέσα στην ημέρα μπορούσε να βελτιώσει τον μεταβολισμό και να βοηθήσει στην καταπολέμηση ασθενειών, όπως ο διαβήτης.

Σήμερα πια εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο εφαρμόζουν τη δίαιτα 5:2 (δηλαδή η μείωση της κατανάλωσης θερμίδων για δύο ημέρες την εβδομάδα) ή τη διακοπτόμενη νηστεία (εναλλαγή νηστείας με ελεύθερη διατροφή). Μια έρευνα του 2022 έδειξε πως ένας στους δέκα Αμερικανούς πειραμάτιστηκε με τη διακοπτόμενη νηστεία τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο χρόνο.

Η μόδα της νηστείας, όμως, μαζί με την ευρεία αντίληψη της απώλειας βάρους και της ευεξίας, δημιουργεί ευκαιρίες και για τσαρλατάνους. Γκουρού του Διαδικτύου και influencers, δηλαδή άτομα με επιρροή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μιλούν για τα οφέλη, αλλά όχι για τα μειονεκτήματα, διότι δεν γνωρίζουν την απαραίτητη κατανάλωση για ενυδάτωση και τροφή. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν πρόκειται για ασθενείς, αλλά για πελάτες. Απευθυνόμενος στον Economist, o Λόνγκο περιγράφει τη ζωή ενός επιστήμονα ως βαρετή, γεμάτη με «συσκέψεις και πολλή ώρα μπροστά στον υπολογιστή».

Από τη ροκ μουσική στη νευρολογία

Ο Λόνγκο δεν ήθελε πάντα να γίνει επιστήμονας, σύμφωνα με τον βρετανικό Economist. Παιδικό του όνειρο όσο μεγάλωνε στη Γένοβα ήταν να γίνει ροκ σταρ και επιδίωξε να το πραγματοποιήσει έως και το 1^ο έτος των μουσικών σπουδών στο Τέξας. Είχε ήδη μετακομίσει σε συγγενείς στις ΗΠΑ όταν ήταν έφηβος. Όμως μετά άρχισε να αναρωτιέται εάν έπρεπε να ακολουθήσει ένα διαφορετικό όνειρο. Οπότε άλλαξε αντικείμενο και μετέβη στη νευρολογία, καθώς πάντα προβληματιζόταν από τον πρώιμο θάνατο του παππού του. Αφού αποφοίτησε το 1992, ο Λόνγκο πήγε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια για το διδακτορικό του. Ο επιβλέπων καθηγητής ονομάζονταν Ρόι Γουάλφορντ, ένας γνωστός επιστήμονας που είχε μελετήσει εκτενώς τη σχέση ανάμεσα στη γήρανση και τη διατροφή. Πίστευε πως ο μακροχρόνιος περιορισμός στην κατανάλωση θερμίδων αποτελούσε τον καλύτερο τρόπο για τη μακροζωία. Αλλά ο Λόνγκο δεν ήταν σίγουρος γι’ αυτό. Έπειτα από έρευνες κατέληξε στο συμπέρασμα πως μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως η ζύμη, ωρίμαζαν γρηγορότερα με σάκχαρα, ενώ παράλληλα δεν μπορούσαν να αμυνθούν αποτελεσματικά στην οξείδωση.

Μετά την επιφυλακτικότητα της επιστημονικής κοινότητας επί μια επταετία, η έρευνά του για τους μονοκύτταρους οργανισμούς και ειδικότερα τη μαγιά δημοσιέυτηκε στο εξειδικευμένο περιοδικό Science, το 2001. Ο Λόνγκο αναγνωρίστηκε ως ένας από τους επιστήμονες που ανέλυσαν το μονοπάτι για την αντιγήρανση μέσω της νηστείας. Αργότερα έγινε επίκουρος καθηγητής γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια (USC). Έπειτα ξεκίνησε τις έρευνες για τη νηστεία ως μέσου για την καταπολέμηση του καρκίνου και με την ομάδα του κατέληξε στο συμπέραρμα πως τα υγιή κύτταρα θωρακίζονταν από τα τοξικά φάρμακα της χημειοθεραπείας, ενισχύοντας την επίδρασή τους στη νόσο.

Το 2009 ο Λόνγκο ανέπτυξε μια δοκιμαστική έκδοση της Fast Mimicking Diet, η οποία χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από το National Cancer Institute και το Νational Institute of Aging. Αλλά η εμπορευματοποίηση των FMD -με την L-Nutra να πουλά συμπληρώματα και μπάρες διατροφής και τα γεύματα ProLon 5-Day Diet να διατίθενται έναντι 199 ευρώ- έχει εκπλήξει τους συναδέλφους του. Ο Λόνγκο ισχυρίζεται πως τα έσοδα από την L-Nutra, της οποίας το 40% του ανήκει, διοχετεύονται στα ιδρύματα που έχει δημιουργήσει. Πρόκειται για το Create Cures στις ΗΠΑ και το Fondazione Valter Longo στην Ιταλία.

Άλλοι επιστήμονες είναι αντίθετοι με την FMD, διότι θεωρούν πως ο περιορισμός της τροφής μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μακροχρόνια υγεία. Ο Λόνγκο καταλήγει πως ορισμένοι ογκολόγοι μπορεί είναι πιο ευέλικτοι σε περιπτώσεις ασθενών που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο. Αλλά σε γενικές γραμμές, η ιατρική κοινότητα τηρεί μια απορριπτική στάση, με τη λογική πως «όχι, πρέπει να περιμένεις, πρέπει να πεθάνεις και ίσως σε δέκα χρόνια να μπορέσεις για τη χρησιμοποιήσεις», παραπονιέται ο ίδιος. Ο Λόνγκο θαυμάζει τον Ίλον Μασκ για την τόλμη του στην καθιέρωση της ηλεκτροκίνησης. Και θεωρεί πως η εταιρεία του, L-Nutra, είναι σαν την Tesla, μια μάρκα που θα φέρει τη νηστεία στις μάζες.

Διαβάστε επίσης:

Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ ανέβασε τις ευρωαγορές

Sony: “Στροφη” του Playstation προς τα οικογενειακά παιχνίδια

ΥΠΕΝ: Πώς εξελίσσεται ο σχεδιασμός για τις περικοπές ενέργειας