Τη μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού ανεργίας από όλες τις χώρες στην Ευρώπη (-7,1%) εμφανίζει η Ελλάδα αλλά το συνολικό ποσοστό ανέργων πτυχιούχων παραμένει ιδιαίτερα υψηλό.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την νέα ετήσια έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, για την ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης 2024, που παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη και στην υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη από τον πρόεδρο της ΕΘΑΑΕ, Περικλή Μήτκα, σε απόλυτους αριθμούς την περίοδο 2020-2024 οι άνεργοι πτυχιούχοι και για τα δύο φύλλα μειώθηκαν συνολικά κατά 103.100 άτομα (από 303.400 το 2020 σε 200.300 το 2024).
Ωστόσο η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ στην απασχόληση τόσο των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-64 (80,1%) όσο και των νέων αποφοίτων ηλικίας 25-34 (76,7%) απέχοντας περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Η κατοχή όμως μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών αυξάνει τις πιθανότητες απασχόλησης κατά 9,5%, σε σύγκριση με τις πιθανότητες των κατόχων πρώτου πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ η κατοχή διδακτορικού τίτλου κατά 17,1%.
Όσον αφορά τις αποδοχές των πτυχιούχων, η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά χαμηλή θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, απέχοντας 18 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο. Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η ανεργία των πτυχιούχων συνολικά, στην Ελλάδα, εξακολουθεί να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των χωρών της 27 της ΕΕ, παρόλο που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των ετών 2020-2024.
Επίσης, το ποσοστό ανδρών επί των ανέργων πτυχιούχων ΑΕΙ είναι κατά 21 ποσοστιαίες μονάδες μικρότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών.
Απασχόληση αποφοίτων ΑΕΙ 25-34 ετών
Η απασχόληση των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών στην Ελλάδα κυμαίνεται διαχρονικά σε επίπεδα κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, ο οποίος είναι σταθερά πάνω από 80% την περίοδο 2013-2023.
Το ποσοστό απασχόλησης αποφοίτων ΑΕΙ ηλικίας 25-34 στην Ελλάδα αυξάνεται σημαντικά από το 2013 (62,1%) στο 2014 (69,9%) και, στη συνέχεια, αυξάνεται κατ’ έτος φτάνοντας το 72,8% το 2019.
Ωστόσο, το 2020 υποχωρεί στο 70,3% και συνεχίζει μειούμενο και το 2021 φτάνοντας το 69,5%. Το 2022 το σχετικό ποσοστό καταγράφει σημαντική αύξηση 7%, η οποία συνεχίζεται οριακά και το 2023 (76,7%).
Στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, το 2023, η μέση απασχόληση των νέων πτυχιούχων ανερχόταν σε 86,6%, έχοντας καταγράψει μικρή βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 εμφανίζουν η Ουγγαρία (92,9%), η Πολωνία (92,1%), οι Κάτω Χώρες και η Νέα Ζηλανδία (91,7%), η Ελβετία (91,6%), η Λιθουανία (91,2%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (90,8%). Στις χαμηλότερες θέσεις της κατάταξης βρίσκεται η Ελλάδα (76,7%), πάνω από την Ιταλία (74%), την Τουρκία (73,5%) και την Ινδία (57,9%).
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, η απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών παρέμεινε σταθερά υψηλή και, μάλιστα, το 2023 κατέγραψε θετική μεταβολή σε σχέση με το 2022 για τις περισσότερες χώρες. Η Ελλάδα καταγράφει οριακή αύξηση 0,3% στην απασχόληση των νέων πτυχιούχων από 76,4% το 2022 σε 76,7% το 2023.
Μείωση μεγαλύτερη του 1,5% στην απασχόληση των νέων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εμφανίζουν η Κόστα Ρίκα (-1,7%) και το Περού (-2,5%). Αντίθετα, θετική μεταβολή άνω του 1,5% καταγράφεται στη Βραζιλία (+1,9%), στην Ισπανία (+1,7%), στο Μεξικό και στην Πορτογαλία (+1,5%).
Απασχόληση αποφοίτων ΑΕΙ 25-64 ετών
Η απασχόληση των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (επίπεδα 5-8) ηλικίας 25-64 ετών στην Ελλάδα κυμαίνεται, επίσης, διαχρονικά σε επίπεδα κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, ο οποίος είναι σταθερά πάνω από 80% τη δεκαετία 2013-2023.
Το ποσοστό απασχόλησης αποφοίτων ΑΕΙ ηλικίας 25-64 στην Ελλάδα μειώνεται από το 2013 (69,1%) στο 2014 (68,5%) ενώ, στη συνέχεια, βαίνει αυξανόμενο κατ’ έτος έως το 2019 (76%). Ακολουθεί υποχώρηση του ποσοστού το 2020 στο 75,4%, και έκτοτε σημειώνεται διαρκής βελτίωση. Το 2023 καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό (80,1%).
Στις χώρες του ΟΟΣΑ, η απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ηλικίες 25-64 , ανέρχεται, κατά μέσο όρο, στο 87%, ποσοστό που υπερβαίνει μόλις κατά 0,35% το ποσοστό απασχόλησης των νέων πτυχιούχων ηλικίας 25-34 .
Στην Ελλάδα, η απασχόληση των νέων πτυχιούχων (25-34) είναι χαμηλότερη από αυτή των ώριμων ηλικιακά πτυχιούχων (25-64). Ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (25-64) συγκαταλέγονται η Σλοβενία (92,6%), η Ουγγαρία (92%), η Πολωνία (91,5%), η Ρουμανία (91,2%) και η Βουλγαρία (90,8%).
Η Ελλάδα, με ποσοστό 80,1%, κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ, πάνω από την Κορέα (79,9%), την Τουρκία (74,4%) και την Ινδία (65,5%), κάτω από το Μεξικό (81,7%), την Κολομβία (80,5%) και την Κόστα Ρίκα (80,3%) και αρκετά χαμηλότερα από την Ισπανία (83,7%) και τις ΗΠΑ (83,1%).
Απασχόληση πτυχιούχων ΑΕΙ 25-64 ετών ανά επίπεδο εκπαίδευσης
Τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης κατόχων πτυχίου ανώτατης εκπαίδευσης καταγράφονται, το 2023, στη Σλοβενία (90,9%), στην Εσθονία (90,8%), στη Νέα Ζηλανδία και στην Ουγγαρία (90,4%), στη Νορβηγία (89,9%), στην Ιαπωνία (89,5%), στην Πολωνία (89,4%), στη Λιθουανία (89,2%), και στην Ελβετία (89,1%).
Αντίστοιχα για τους κατόχους μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης, τα υψηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στη Σλοβενία (94,6%), στην Ισλανδία (94%), στην Ουγγαρία (93,7%), στη Νορβηγία (92,3%), στην Πορτογαλία και στη Βουλγαρία (92,1%), στην Πολωνία και στις Κάτω Χώρες (92%).
Ως προς τους αποφοίτους προγραμμάτων διδακτορικών σπουδών, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην Πορτογαλία (97,2%), στην Ισλανδία (96,6%), στην Εσθονία (96,5%), στην Πολωνία (96,1%) και στη Λιθουανία (96%). Η απασχόληση των κατόχων διδακτορικού τίτλου υπερβαίνει το 90% για την πλειονότητα των χωρών.
Η Ελλάδα εμφανίζει, το 2023, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης στους κατόχους πτυχίου (77,6%) και κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών ως προς την απασχόληση κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου (87,1%).
Ανάμεσα στις χώρες με τη μεγαλύτερη διαφορά ποσοστού απασχόλησης υπέρ των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου συγκαταλέγονται η Ελλάδα (9,5%), η Τουρκία (8,3%), η Σλοβακία (7,7%) και η Ιταλία (7,2%), ενώ, για τους κατόχους διδακτορικού τίτλου, οι μεγαλύτερες διαφορές στην απασχόληση σε σχέση με τους κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου καταγράφονται στην Ελλάδα (7,6%), στην Αυστρία και στην Εσθονία (6,4%), στην Ιταλία (6,2%), στην Τουρκία και στην Τσεχία (6%).
Στην Ελλάδα καταγράφεται βελτίωση στην απασχόληση αποφοίτων που είναι κάτοχοι πτυχίου (από 70,8% το 2017 σε 77,6% το 2023), μεταπτυχιακού διπλώματος (από 82,6% το 2017 σε 87,1% το 2023) και διδακτορικού τίτλου (από 85,2% το 2017 σε 94,7% το 2023).
Οι προοπτικές απασχόλησης είναι σε κάθε κατηγορία διαχρονικά καλύτερες όσο ανώτερο είναι το επίπεδο σπουδών. Αντίστοιχη τάση είναι εμφανής και στην περίπτωση των χωρών του ΟΟΣΑ και των 25 ευρωπαϊκών κρατών μελών του. Ωστόσο, για το 2023, τα ποσοστά απασχόλησης κατόχων πτυχίων και μεταπτυχιακών τίτλων στην Ελλάδα είναι μικρότερα σε σχέση με εκείνα του ΟΟΣΑ και των 25 ευρωπαϊκών κρατών μελών του, ενώ η εικόνα αντιστρέφεται, στην περίπτωση των διδακτόρων, υπέρ της Ελλάδας (94,7% έναντι 93,4% του ΟΟΣΑ και 93,9% των 25 ευρωπαϊκών κρατών μελών του).
Αποδοχές αποφοίτων ΑΕΙ 25-64 ετών
Ο δείκτης σχετικών αποδοχών για τους εργαζομένους με ανώτατη εκπαίδευση έχει ως βάση σύγκρισης τις αποδοχές των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες αποτυπώνονται ως 100 μονάδες.
Η μεγαλύτερη διαφορά στις αποδοχές υπέρ των εργαζομένων με ανώτατη εκπαίδευση εμφανίζεται στη Χιλή, στην Κολομβία, στη Βραζιλία και στην Κόστα Ρίκα, όπου οι εργαζόμενοι με ανώτατη εκπαίδευση λαμβάνουν αποδοχές τουλάχιστον διπλάσιες των αποδοχών των εργαζομένων με δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ακολουθούν η Ουγγαρία (183), η Πορτογαλία (173), η Ιρλανδία, η Βουλγαρία και οι ΗΠΑ (172), η Λιθουανία (169), το Περού (167), η Τσεχία (162) και το Ισραήλ (161).
Στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, οι αποδοχές για τους αποφοίτους της τριτοβάθμιας ανέρχονται σε 138 μονάδες, όσες ήταν και την προηγούμενη χρονιά (2021).
Οι μικρότερες διαφορές υπέρ των εργαζομένων με ανώτατη εκπαίδευση εντοπίζονται στη Νορβηγία (118), στη Δανία (124) και στη Σουηδία (125).
Αποδοχές αποφοίτων ΑΕΙ 25-64 ετών με βάση το φύλο
Στο σύνολο των χώρων του ΟΟΣΑ (μέσος όρος), οι αποδοχές των εργαζόμενων γυναικών στις ηλικίες 25-64 υπολογίζονται στο 77% των αποδοχών των ανδρών.
Και στην Ελλάδα, οι εργαζόμενες γυναίκες με πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους, λαμβάνοντας το 78% των αποδοχών τους, ωστόσο, στον δείκτη αυτό η χώρα μας βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο και του ΟΟΣΑ και των ΕΕ25. Βάσει των στοιχείων του ΟΟΣΑ, η μισθολογική διαφορά ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες είναι μεγαλύτερη στην Ιταλία (66,8%), στην Ουγγαρία (67,2%) και στο Ισραήλ (67,5%) και μικρότερη σε χώρες όπως η Κόστα Ρίκα (93,1%), η Ρουμανία (91,4%) και το Βέλγιο (88,1%).
Ανεργία πτυχιούχων ΑΕΙ στην Ευρώπη
Συγκριτικά με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα είχε, το 2024, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (10,4%) -αν και μειωμένο από το 11,8% το 2023- στους πτυχιούχους ΑΕΙ ηλικίας 25-39, αρκετά πιο πάνω από τον ευρωπαϊκό (ΕΕ27) μέσο όρο που διαμορφώνεται στο 4,5%.
Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη εμφάνισαν η Τουρκία (9,3%), η Σερβία (8,6%), η Ισπανία (8%) και ακολουθούν η Δανία (6,3%), η Εσθονία (5,7%) και η Γαλλία (5,5%).
Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στους πτυχιούχους ΑΕΙ ηλικίας 25-39 εμφανίζουν η Ρουμανία (1,9%) και η Πολωνία (1,7%).
Την τελευταία πενταετία, 2020 – 2024, το ποσοστό ανεργίας των νέων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ηλικίας 25-39 ετών, στις χώρες της ΕΕ ελαττώνεται από 5,8% το 2020, σε 4,5% το 2024 .
Η Ελλάδα εμφανίζει τη μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού ανεργίας από όλες τις χώρες στην Ευρώπη (-7,1%), αλλά το συνολικό ποσοστό ανέργων πτυχιούχων παραμένει ιδιαίτερα υψηλό. Ακολουθούν η Ισπανία (-5,2%) και η Ισλανδία (-3,7%).
Μικρή αύξηση της ανεργίας σημειώνεται την περίοδο αυτή σε χώρες όπως η Αυστρία (+0,5%), η Φινλανδία (+0,4%), οι Κάτω Χώρες (+0,3%), η Τσεχία και η Εσθονία (+0,2%) και η Ελβετία (+0,1%).
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2024, η Ελλάδα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στις χώρες της ΕΕ στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 25-39 ετών (10,4%) και το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας του ενεργού πληθυσμού (10,1%).
Σε ορισμένες χώρες, οι νέοι πτυχιούχοι δυσκολεύονται περισσότερο στην εξεύρεση εργασίας. Αυτό παρατηρείται, για παράδειγμα, εκτός από την Ελλάδα, στην Τουρκία (8,8% ανεργία στον συνολικό πληθυσμό και 9,3% στους πτυχιούχους 25-39) και στη Δανία (6,2% ανεργία στον συνολικό πληθυσμό, 6,3% ανεργία στους πτυχιούχους 25-39). Αντίστοιχα, την περίοδο 2020-2024, το ποσοστό ανεργίας των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ηλικίας 25-64, στην Ευρώπη περιορίζεται (-0,9%) από 4,4% το 2020, σε 3,5% το 2024.
Η Ελλάδα εμφανίζει και πάλι τη μεγαλύτερη μείωση της ανεργίας από όλες τις χώρες (- 4,6%). Ακολουθούν η Ισπανία (-3,2%), η Κύπρος (-2,5%), η Τουρκία (-2,4%). Οριακή αύξηση της ανεργίας παρατηρείται στην Εσθονία, στην Αυστρία και στη Φινλανδία (+0,2%) και στη Νορβηγία (+0,1%).
Ανεργία αποφοίτων ΑΕΙ στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, την περίοδο 2020-2024, στο σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων της χώρας, οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι αριθμητικά λιγότεροι από τους αποοίτους όλων των άλλων βαθμίδων εκπαίδευσης συγκεντρωτικά (δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση, πρωτοβάθμια εκπαίδευση και μη φοίτηση σε σχολείο).
Το 2024, οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αναλογούσαν στο 41,8% του συνόλου των ανέργων της χώρας, ποσοστό αυξημένο κατά 1,9% σε σχέση με το 39,9%, το οποίο καταγράφηκε το 2023.
Την περίοδο 2020-2024, το ποσοστό των ανέργων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επί του συνόλου των εγγεγραμμένων ανέργων της χώρας παρουσίασε αύξηση κατά 1,6%, από 40,2% το 2020 σε 41,8% το 2024.
Ανεργία αποφοίτων ΑΕΙ στην Ελλάδα με βάση το φύλο
Σε απόλυτους αριθμούς, στην Ελλάδα την περίοδο 2020-2024, οι άνεργοι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και για τα δυο φύλα μειώθηκαν συνολικά κατά 103.100 άτομα (από 303.400 το 2020, σε 200.300 το 2024).
Λαμβάνοντας υπόψη την αριθμητική υπεροχή των γυναικών μεταξύ των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το ποσοστό των ανέργων γυναικών με πτυχίο ΑΕΙ, το 2024, ανέρχεται στο 60,5% (121.100 γυναίκες επί του συνόλου 200.300 ανέργων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), έναντι του 39,5% των ανδρών. Ωστόσο, την τελευταία πενταετία, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν μικρή βελτίωση στη θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας.
Μεταξύ των ετών 2020-2024, ο αριθμός των ανέργων γυναικών πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μειώθηκε κατά 59.300 άτομα, σε ποσοστό 32,8% (από 180.400 το 2020, σε 121.100 το 2024), ενώ αντίστοιχα των ανδρών κατά 43.800, σε ποσοστό 35,6% (από 123.000 το 2020 σε 79.200 το 2024).
