Τα αμερικανικά αεροπορικά πλήγματα κατά του Ιράν το σαββατοκύριακο ενίσχυσαν τους γεωπολιτικούς κινδύνους για την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου, η οποία έως τώρα είχε παραμείνει ανεπηρέαστη από ορισμένες από τις πιο σοβαρές στρατιωτικές ενέργειες στη Μέση Ανατολή εδώ και χρόνια.
Η τιμή του Brent εκτινάχθηκε τη Δευτέρα πάνω από τα 80 δολάρια ανά βαρέλι για πρώτη φορά από τα μέσα Ιανουαρίου, αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι επιθέσεις κατέστρεψαν ολοσχερώς τις τρεις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Στη συνέχεια όμως η άνοδος περιορίστηκε, καθώς τα Στενά του Ορμούζ – κρίσιμη δίοδος για την παγκόσμια ενέργεια – παρέμειναν ανοιχτά για τα δεξαμενόπλοια.
Αναλυτές προσπαθούν πλέον να σταθμίσουν τον αυξημένο γεωπολιτικό κίνδυνο έναντι των προηγούμενων φόβων για υπερπροσφορά λόγω ισχυρής παραγωγής και χλιαρής παγκόσμιας ζήτησης.
«Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η αγορά να υποστεί πρωτοφανείς διαταραχές προσφοράς τις επόμενες εβδομάδες, σοβαρότερες ακόμη και από εκείνες που ακολούθησαν τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022», δήλωσε στο CNBC ο Saul Kavonic, ανώτερος αναλυτής ενέργειας της MST Marquee.
Αν και η άμεση αντίδραση των αγορών μετά τα αμερικανικά χτυπήματα υπήρξε συγκρατημένη σε σχέση με την έντονη μεταβλητότητα που προκάλεσε το πρώτο κύμα ισραηλινών επιθέσεων κατά του Ιράν πριν από μία εβδομάδα, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι τα τελευταία γεγονότα εγκαινιάζουν μια νέα περίοδο αστάθειας στην αγορά πετρελαίου, καθώς αναμένονται πιθανές κινήσεις αντιποίνων από την Τεχεράνη.
Τα Στενά του Ορμούζ, που συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με τη Θάλασσα της Αραβίας, αποτελούν ζωτικής σημασίας πέρασμα για το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου, με περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων να διέρχονται καθημερινά — δηλαδή σχεδόν το ένα πέμπτο των παγκόσμιων αποστολών.
Εάν το Ιράν κλείσει πράγματι τα Στενά του Ορμούζ, οι δυτικές δυνάμεις είναι πολύ πιθανό να «εμπλακούν άμεσα» στην προσπάθεια επαναλειτουργίας της διόδου, σύμφωνα με τον Kavonic. Σε αυτό το ενδεχόμενο, οι τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να πλησιάσουν ξανά τα 100 δολάρια ανά βαρέλι, και να επανεξετάσουν τα υψηλά του 2022, ειδικά εάν ο αποκλεισμός διαρκέσει πάνω από μερικές εβδομάδες.
Rapidan Energy Group
Το Ιράν θα επιδείξει πιθανότατα μεγάλη προσοχή όσον αφορά την πρόκληση διαταραχής στα Στενά του Ορμούζ, τη στενή θαλάσσια δίοδο που χωρίζει το Ιράν από την Αραβική Χερσόνησο και μέσω της οποίας διέρχονται περίπου το 25% του παγκόσμιου πετρελαίου και το 20% του υγροποιημένου φυσικού αερίου, εκτίμησε μιλώντας στο Bloomberg ο Μπομπ ΜακΝάλι, πρόεδρος και ιδρυτής της Rapidan Energy και πρώην αξιωματούχος του Λευκού Οίκου.
«Οι traders κρατούν την ανάσα τους, περιμένοντας να δουν αν το Ισραήλ ή το Ιράν θα επεκτείνουν τη σύγκρουση πέρα από στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους προς ενεργειακές υποδομές», δήλωσε στο Bloomberg Television. «Μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει τραβήξει αυτή τη σκανδάλη. Αν δεν συμβεί, μπορεί να δούμε αντιστροφή της τιμής.»
Kpler
Το Ιράν διαθέτει και άλλες επιλογές αντίδρασης, όπως η χρήση περιφερειακών συμμάχων και πληρεξουσίων του για τη διατάραξη του παγκόσμιου εμπορίου με πιο έμμεσους τρόπους, σύμφωνα με τη Μούγιου Σου, ανώτερη αναλύτρια αργού πετρελαίου στην Kpler. Ανέφερε ως παράδειγμα την κατάσταση μετά την εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα το 2023, όταν οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη ξεκίνησαν επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Αν το Ιράν αποκλείσει τα Στενά του Ορμούζ, έστω και για μία ημέρα, η τιμή του πετρελαίου μπορεί να εκτιναχθεί προσωρινά στα 120 ή ακόμη και στα 150 δολάρια ανά βαρέλι», προειδοποίησε. «Και αν επιτεθεί σε μεγάλες εγκαταστάσεις παραγωγής ή εξαγωγής πετρελαίου σε γειτονικές χώρες, οι τιμές μπορεί να παραμείνουν υψηλές για μεγαλύτερο διάστημα.»
Vanda Insights
Οι αγορές πετρελαίου παραμένουν εξαιρετικά νευρικές από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές υποδομές νωρίτερα αυτόν τον μήνα, με αρκετές συνεδριάσεις να ξεκινούν με έντονες ανόδους και να καταλήγουν με ημερήσιες απώλειες. Οι traders πρέπει να εξετάσουν αν οι βασικοί κίνδυνοι έχουν όντως αλλάξει, σχολιάζει η Βαντάνα Χάρι, ιδρύτρια της Vanda Insights.
«Πέρα από το σοκ των αμερικανικών πληγμάτων, η αγορά πρέπει να αξιολογήσει αν έχει αυξηθεί ο κίνδυνος σοβαρών διαταραχών στην προσφορά», σημείωσε. «Προς το παρόν, δεν βλέπω ουσιώδη μεταβολή.»
Onyx Commodities
Ο βετεράνος της αγοράς πετρελαίου Χάρι Τσιλιγκιριάν παρακολουθεί ιδιαιτέρως το ενδεχόμενο να απαντήσει το Ιράν με πλήγματα σε αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις ή ενεργειακές υποδομές στην περιοχή, γεγονός που θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές ακόμη υψηλότερα. Αν περιοριστεί σε απάντηση προς το Ισραήλ, ο κίνδυνος ευρύτερης κλιμάκωσης ενδέχεται να μετριαστεί.
«Η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο του Ιράν, το οποίο δηλώνει ότι όλα τα ενδεχόμενα είναι στο τραπέζι – αν και κάποια είναι σαφώς πιο κρίσιμα από άλλα», σημείωσε ο επικεφαλής ερευνών πετρελαίου στην Onyx Commodities.
Sparta Commodities
Δεν είναι μόνο το αργό πετρέλαιο που βρίσκεται σε κίνδυνο. Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν επίσης βασικό σημείο διέλευσης για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και προϊόντα διύλισης όπως ντίζελ και καύσιμα αεροσκαφών. Αυτές οι αγορές ίσως δουν τις εντονότερες μεταβολές, σύμφωνα με την Τζουν Γκο, ανώτερη αναλύτρια στην Sparta Commodities.
Οι αλυσίδες εφοδιασμού ντίζελ και καυσίμων jet είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες, καθώς οι ροές από τον Περσικό Κόλπο μέσω του Ορμούζ καλύπτουν τη ζήτηση της Ευρώπης, εξήγησε. «Η διαφορά τιμής μεταξύ ανατολής και δύσης στα μεσαία αποστάγματα αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω για να ενθαρρυνθεί η μεταφορά φορτίων προς τις δυτικές αγορές».
