Πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης -δηλαδή των επαγγελματικών ταμείων– δρομολογούνται από την κυβέρνηση, με κίνητρα που πρέπει να λάβουν τη μορφή φορολογικών απαλλαγών, καθώς και μειώσεις της φορολογίας στα εφάπαξ ποσά που καταβάλλονται στους ασφαλισμένους.
Οι παρεμβάσεις αυτές συζητούνται σε τεχνικό επίπεδο στο υπουργείο Οικονομικών και το υπουργείο Εργασίας, εν όψει της κατάθεσης σχετικού πολυνομοσχεδίου του Σεπτεμβρίου. Ο βασικός άξονας του σχεδίου είναι η φορολογική ελάφρυνση, με την κυβέρνηση να εξετάζει:
- Τη μείωση του φορολογικού συντελεστή στα εφάπαξ που καταβάλλονται μέσω των επαγγελματικών ταμείων.
- Την παροχή φορολογικών απαλλαγών, τόσο για τις εισφορές εργαζομένων, όσο και εργοδοτών.
- Επιπλέον φορολογικά κίνητρα για επιχειρήσεις που εντάσσουν τους εργαζομένους τους σε τέτοια ταμεία.
Στο πλαίσιο της αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου, ενεργό ρόλο έχει και η Τράπεζα της Ελλάδος, με στόχο την ενίσχυση της εποπτείας και της διαφάνειας στη λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων. Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας προετοιμάζει ανοιχτή πρόσκληση διαλόγου προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς -ασφαλισμένους, εργοδότες, ταμεία και επαγγελματικούς συλλόγους-, με στόχο την ενσωμάτωση προτάσεων που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και την αναβάθμιση.
Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 120 επαγγελματικά ταμεία, αριθμός που θεωρείται μικρός σε σχέση με τον μέσο όρο όρο. Το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι η παροχή ουσιαστικών κινήσεων, μαζί με μια συνολική θεσμική αναβάθμιση, μπορεί να γίνει σε ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση του θεσμικού οργάνου.
Η προώθηση του δεύτερου πυλώνα θεωρείται κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, καθώς προσφέρει μια συμπληρωματική πηγή εισοδήματος για τους συνταξιούχους. Ωστόσο, η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων θα εξαρτηθεί από την αποδοχή τους από την αγορά εργασίας και από τη διασφάλιση ενός σταθερού και ελκυστικού πλαισίου λειτουργίας.
Το σχετικό πολυνομοσχέδιο θα τεθεί σε διαβούλευση εντός Σεπτεμβρίου, με την κυβέρνηση να φιλοδοξεί να το καταθέσει στη Βουλή το φθινόπωρο.
Στις συζητήσεις έχουν πέσει στο τραπέζι τα εξής:
- Φορολογικά κίνητρα, ώστε να εκπίπτουν από τη φορολογία οι εισφορές που μπαίνουν «στο σακούλι της αποταμίευσης» του κάθε ασφαλισμένου. Το μέτρο ίσχυε παλιά, αλλά καταργήθηκε την περίοδο των μνημονίων.
- Μείωση της φορολογίας που φτάνει μέχρι το 20% στα εφάπαξ που λαμβάνουν οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται.
- Τη δυνατότητα δημιουργίας πιο ευέλικτων προγραμμάτων ασφάλισης με περισσότερα κίνητρα. Αντίστοιχα προγράμματα υπάρχουν στα Σουηδικά ΤΕΑ, που μπορούν να κάνουν και νοσηλευτικά προγράμματα.
- Την ίδρυση πολυεργοδοτικών Ταμείων Ασφάλισης.
- Τη μείωση από 100 άτομα που χρειάζονται ως ιδρυτικά μέλη ενός ταμείου σε 20 ή 50.
- Την ανταλλαγή ασφαλισμένων μεταξύ ΤΕΑ και ομαδικών συμβολαίων.
- Τη δημιουργία πλατφόρμας συνταξιοδοτικών πληροφοριών που θα επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να ελέγχουν (και να συγκρίνουν) ανά πάσα στιγμή τις συνταξιοδοτικές προσδοκίες τους από το σύνολο των ασφαλισμένων.
- Αλλαγή στο ύψος των εισφορών που μπορούν να κατατίθενται σε κάποιο ΤΕΑ, υπό μορφή συνταξιοδοτικού κεφαλαίου για επένδυση και αποταμίευση, όσο και στο φορολογικό σκέλος.
Η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης θεωρεί ότι ο νόμος 5078/23 επέφερε φορολογική και μόνο εξίσωση των φορολογικών κινήτρων συμμετοχής μεταξύ ΤΕΑ και Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συμβολαίων και όχι εξίσωση και των όρων λειτουργίας των 2 συνταξιοδοτικών οχημάτων, γεγονός το οποίο λειτουργεί εις βάρος της προστασίας των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Και αυτό διότι δημιουργούνται 2 διαφορετικά ρυθμιστικά πλαίσια στην επαγγελματική ασφάλιση: ένα «κανονικό», που υπαγορεύεται από τις κοινοτικές οδηγίες και το οποίο επιβάλλεται στα ΤΕΑ, και ένα «αρρύθμιστο», το οποίο παρακάμπτει τις κοινοτικές οδηγίες που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη και προσφέρεται ως επιλογή στους εργοδότες που επιλέγουν τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια Συμβόλαια.
Υπενθυμίζεται ότι τον Φεβρουάριο είχαν ψηφιστεί στη Βουλή μικρές βελτιωτικές αλλαγές, με στόχο την καλύτερη λειτουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Συγκεκριμένα, αυξήθηκε το πλαφόν των εισφορών που μπορούν να καταβάλλουν σε ετήσια βάση εργαζόμενοι και εργοδότες στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), ενώ εφεξής συνυπολογίζονται στις απαλλαγές εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις και οι εισφορές που καταβάλλονται για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη των μελών της οικογένειας του εργαζόμενου σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης. Ανάλογη απαλλαγή θα ισχύει και για την αντίστοιχη κάλυψη των μελών της οικογένειας του εργαζόμενου, εφόσον υπάρχει ασφαλιστήριο συμβόλαιο.
Τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο και τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζόμενου, τόσο υπέρ ΤΕΑ, όσο και στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά:
- Για τους μισθωτούς και όσους αποκτούν εισόδημα από μισθωτή εργασία, το 20% του αθροίσματος των ακαθάριστων αποδοχών τους από τη μισθωτή εργασία και των παροχών σε είδος του άρθρου 13 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.
- Για τους μη μισθωτούς, το ποσό των 20.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κάθε έτος σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, όπως διαμορφώνεται την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους.
Για τον υπολογισμό του ανώτατου ορίου των παραπάνω περιπτώσεων δεν λαμβάνονται υπόψη ποσά η καταβολή των οποίων επιβάλλεται με απόφαση της αρμόδιας αρχής, στο πλαίσιο των εποπτικών της αρμοδιοτήτων, ή διατίθενται για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών.
Στις εξαιρέσεις από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις περιλαμβάνονται πλέον και οι εισφορές που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο ή τον εργοδότη για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη των μελών της οικογένειας του εργαζόμενου σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης προαιρετικής ασφάλισης, καθώς και τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη των μελών της οικογένειας του εργαζόμενου στο πλαίσιο ασφαλιστηρίου συμβολαίου.
Φορολογικό πέναλτι – Οι συντελεστές φορολόγησης ορίζονται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης για τις συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλονται από τα ΤΕΑ (έως 20% για καταβολή εφάπαξ και έως 10% για καταβολή σύνταξης στο ανώτατο πεδίο). Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει μια προσαύξηση 50% για περιπτώσεις πρόωρης ρευστοποίησης του ατομικού λογαριασμού του δικαιούχου.
