Σε κρίσιμη καμπή εισέρχεται ο κοινωνικός διάλογος για το μέλλον των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, με το υπουργείο Εργασίας να εξετάσει τη μείωση των ποσοστών συμμετοχής των εργοδοτών που απαιτούν τη σύναψη και την υποχρεωτικότητα των κλαδικών συμβάσεων. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι αλλαγές που αναμένεται να αποφασιστούν έως το τέλος του 2025 από το υπουργείο Εργασίας, επικεντρώνονται στο ποσοστό 50%+1, το οποίο θα πρέπει να συμπληρώνουν οι εργοδότες ενός κλάδου, προκειμένου να κηρυχθεί υποχρεωτική μια κλαδική σύμβαση εργασίας.
Το ποσοστό αποτελεί εμπόδιο στην επέκταση πολλών κλαδικών συμβάσεων, καθώς οι επιχειρήσεις αποφεύγουν να συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις. Το υπουργείο Εργασίας προσανατολίζεται στη δραστική μείωση του απαιτούμενου ποσοστού (50% +1) παραδείγματος χάριν στο 30% ως 40%, αλλά και στη θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού επέκτασης των συμβάσεων.
Συγκεκριμένα, μετά από συζητήσεις μηνών έχουν διατυπωθεί οι απόψεις για τα περισσότερα θέματα από τους εκπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων και το υπουργείο Εργασίας που συντονίζει τη διαδικασία, ζητά πλέον -εγγράφως- τις προτάσεις όλων των φορέων μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για μια διαδικασία, που στόχο έχει να δώσει τη δυνατότητα να βελτιωθεί η προοπτική υπογραφής νέων συλλογικών συμβάσεων εργασίας, προκειμένου να αυξηθεί η κάλυψη των εργαζομένων από συμβάσεις από το 25% – 30% (που είναι σήμερα) στο 80%, που είναι η ευρωπαϊκή πρόβλεψη.
Πέραν τούτου εξετάζεται το ενδεχόμενο να περιλαμβάνονται στη διαπραγμάτευση για τη σύναψη μιας σύμβασης παράμετροι που θα λαμβάνονται υπ’ όψιν κατά τη συζήτησή της. Όπως η οικονομική κατάσταση ενός κλάδου (κερδοφορία ή ζημιές), αλλά και η εξέλιξη του μέσου μισθού.
Ωστόσο, στις μέχρι τώρα συνομιλίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, σημαντικές αποκλίσεις καταγράφονται στα θέματα που θέτει η εργατική πλευρά και αφορούν στη μετενέργεια, την επεκτασιμότητα, τη συρροή και την καθολικότητα των συμβάσεων. Η ΓΣΕΕ, απευθυνόμενη προς την κυβέρνηση, τονίζει πως η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου της εργασίας τάσσεται υπέρ της επαναφοράς του θεσμού στην προ μνημονίου μορφή του. Θέση που υποστηρίζουν και ορισμένες εργοδοτικές οργανώσεις (έμποροι, μικρομεσαίες επιχειρήσεις), κυρίως σε ο,τι αφορά την επαναφορά της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, ως μέσο προσδιορισμού των κατώτατων αμοιβών.
Τι ζητά η Κεραμέως από εργοδότες και εργαζόμενους
Με την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου των συνομιλιών η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, απηύθυνε επιστολή προς όλους τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους με την οποία τους καλεί να υποβάλουν εγγράφως τις προτάσεις τους, έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025.
Όπως επισημαίνεται στην επιστολή, πρόθεση του υπουργείου είναι η εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης που θα στηρίζει την αποτελεσματική εφαρμογή και ενίσχυση των συλλογικών μηχανισμών ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων. Οι προτάσεις, απόψεις και εισηγήσεις θα αφορούν:
- Τα μέτρα για την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
- Τα κίνητρα ή τα υποστηρικτικά εργαλεία που θα παρέχονται στους κοινωνικούς εταίρους.
- Προτάσεις για θεσμικές παρεμβάσεις ή βελτιώσεις στο υφιστάμενο πλαίσιο.
- Ενέργειες ευαισθητοποίησης, κατάρτισης και ενδυνάμωσης της κουλτούρας διαπραγμάτευσης εργαζομένων και εργοδοτών.
Τι εξετάζεται
Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται η θέσπιση νέων ειδών συμβάσεων Εργασίας όπως είναι:
- Οι ενδοομιλικές, που θα αφορούν μεγάλους ομίλους επιχειρήσεις με περισσότερους από 150 εργαζόμενους, οι οποίοι θα μπορούν μέσω των οικείων σωματείων να υπογράφουν συλλογική σύμβαση που θα είναι επεκτάσιμη και σε άλλους ίδιους ανταγωνιστικούς ομίλους.
- Η επαναφορά της μετενέργειας, δηλαδή της διάρκειας ισχύος των όρων μιας σύμβασης μετά τη λήξη της, στους 6 αντί 3 μήνες, όπως ίσχυε πριν από τα μνημόνια, με τα οποία καταργήθηκε η μετενέργεια και εισήλθαμε σε νέα εποχή όπου έπαψε να ισχύει το συλλογικό δίκαιο και το καθεστώς διαμόρφωσης των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Π.χ. Κλάδοι παραγωγής, όπου έληξαν οι συμβάσεις και δεν ανανεώθηκαν με νέες κλαδικές συμβάσεις εργασίας. Στις περιπτώσεις αυτές, όπου δηλαδή έληξε η μετενέργεια των συμβάσεων, χωρίς να υπογραφεί νέα σύμβαση, το σύνολο των αμοιβών πιέστηκε προς τα κάτω.
- Η επανεκτίμηση του θέματος της «συρροής συμβάσεων» ώστε να επανέλθει σε ισχύ η διάταξη που προβλέπει όταν ισχύουν για τον ίδιο εργαζόμενο περισσότερες από μία συλλογικές συμβάσεις εργασίας, να εφαρμόζεται η ΣΣΕ που είναι πιο ευνοϊκή.
