Εννέα αλλαγές στο ασφαλιστικό -μέσα στο οποίο θα εμπεριέχεται και η εξαγγελία του πρωθυπουργού για κατάργηση σε δυο δόσεις της προσωπικής διαφοράς ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας και αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση τον Νοέμβριο.
Στα θετικά συγκαταλέγονται η επέκταση του νόμου Κουτρουμάνη του 2011 για τη δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών χρόνων και στις επικουρικές συντάξεις, ο νέος τρόπος υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης από το 2026, η αναγνώριση ασφαλιστικών ημερών για μητρότητα και λοχία, τα φορολογικά κίνητρα στα Επαγγελματικά Ταμεία Ασφάλισης και η ενοποίηση κύριων και επικουρικών συντάξεων.
Πιο αναλυτικά οι αλλαγές αφορούν:
- Επικουρικές συντάξεις & πλασματικά χρόνια: Αλλάζει η δυνατότητα εξαγοράς πλασματικών ετών ασφάλισης και για την επικουρική σύνταξη, όχι μόνο για την κύρια. Το μέτρο αφορά κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους που δεν συμπληρώνουν τα ελάχιστα 15 χρόνια ασφάλισης. Εκτιμάται πως 25.000–35.000 νέοι συνταξιούχοι θα αποκτήσουν δικαίωμα επικουρικής σύνταξης μέσω της εξαγοράς. Το μέτρο στοχεύει στην ισονομία ανάμεσα στους εργαζόμενους διαφόρων κατηγοριών και την κάλυψη αδικιών.
- Νέος τρόπος υπολογισμού ανταποδοτικών συντάξεων: Η αναπροσαρμογή των μισθών για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης θα βασίζεται από το 2026 στον Δείκτη Μισθών, όχι στον πληθωρισμό. Πρακτικά, κάθε χρόνο οι αυξήσεις του μέσου μισθού ενσωματώνονται στη βάση υπολογισμού. Ο Δείκτης Μισθών συνήθως είναι ανώτερος του πληθωρισμού – έτσι οι νέες συντάξεις θα είναι υψηλότερες σε πραγματικούς όρους. Έτσι, όσοι συνταξιοδοτούνται από το 2025, με τη βάση το 2024 (π.χ. +3,5% Δείκτης Μισθών, έναντι 2,9% στις συντάξεις), θα έχουν υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη. Οι αλλαγές προβλέπονται από το νόμο Βρούτση, σύμφωνα με τον οποίο ο υπολογισμός των ανταποδοτικών συντάξεων για όσους συνταξιοδοτηθούν από 1/1/2026 θα υπολογιστεί με τον μέσο μισθό της περιόδου 2002-2025, αυξημένο με τους πληθωρισμούς των αντίστοιχων ετών από τους οποίους οι δυο υψηλότεροι είναι το 9,6% του 2022 και το 3,9% του 2023. Η προσαύξηση του συντάξιμου μισθού θα οδηγήσει και σε υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη.
- Συντάξεις χηρείας: Επανέρχονται θέματα περικοπής στις συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα, αναλόγως εργασίας του επιζώντα μετά την πρώτη τριετία. Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει δύο λύσεις: Η 1η θα δίνει το δικαίωμα επιλογής από τον επιζώντα ποια σύνταξη θα περικοπεί μετά τη συμπλήρωση 3 ετών. Η δεύτερη θα αφορά στην περικοπή μόνο στην εθνική σύνταξη (€436,40), όχι στην ανταποδοτική. Επίσης εξετάζεται να μην επιβληθούν αναδρομικές περικοπές, που σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ, θα πρέπει να επιστρέψουν 4.000-6.000 ευρώ, τα οποία θα παρακρατούνταν σταδιακά από τις συντάξεις, καθώς ο νόμος προέβλεπε εναρμόνιση από το 2021, κάτι που δεν έγινε. Πρόκειται για εξίσωση των κανόνων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
- Ενιαίος Κανονισμός Παροχών σε Χρήμα: Ο νέος κανονισμός παροχών έρχεται να ενοποιήσει τα διαφορετικά καθεστώτα που ισχύουν έως σήμερα για τις παροχές σε χρήμα ανά πρώην ταμείο. Με την εφαρμογή του, προβλέπεται εξομοίωση όλων των παροχών (όπως επίδομα ασθένειας, μητρότητας, αναπηρίας, εργατικού ατυχήματος και έξοδα κηδείας) στο επίπεδο που ισχύει στο πρώην ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι, κυρίως από τα πρώην ευγενή ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, θα δουν περιορισμό σε προνόμια που εξακολουθούν να απολαμβάνουν, παρά την ενοποίηση των ταμείων στον ΕΦΚΑ. Η εφαρμογή του ενιαίου κανονισμού θα ξεκινήσει από το 2026.
- Εργόσημο & ψηφιοποίηση πληρωμών: Μπαίνει ανώτατο πλαφόν και γίνεται υποχρεωτική η ηλεκτρονική συναλλαγή είτε μέσω τράπεζας, είτε πλατφόρμας στον ΕΦΚΑ. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας σε αγορές εργασίας με αδήλωτες ώρες. Το μέτρο αναμένεται να δώσει τη δυνατότητα για αυξημένη κύρια σύνταξη λόγω ρεαλιστικότερης δήλωσης εισφορών. Το κυριότερο είναι ότι αντιμετωπίζονται φαινόμενα φοροδιαφυγής και «ξεπλύματος μαύρου χρήματος».
- Αναγνώριση ασφαλιστικών ημερών (μητρότητα/λοχεία): Ενοποίηση μητέρων που έχουν ένσημα σε διαφορετικά ταμεία κατά την εγκυμοσύνη. Οι ημέρες θα υπολογίζονται συνολικά και όχι μεμονωμένα σε κάθε πρώην φορέα. Και αυτό γιατί πολλές μητέρες «έσκαγαν» στα κριτήρια του ενός φορέα, παρότι τα ένσημα ήταν αθροιστικά επαρκή. Πρόκειται έτσι να γίνεται πιο δίκαιος υπολογισμός επιδομάτων, ανεξάρτητα ταμείου ασφάλισης, με αποτέλεσμα την επιπλέον αύξηση των επιδομάτων κυοφορίας και λοχείας.
- Ταμεία Επαγγελματικής Συμπληρωματικής Ασφάλισης: Δημιουργούνται μηχανισμοί για ενίσχυση των επαγγελματικών ταμείων (occupational pension funds), που παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με χώρες της ΕΕ. Θα δοθούν φορολογικά κίνητρα για συμμετοχή επιχειρήσεων και εργαζομένων. Η εφαρμογή των κανόνων φορολόγησης των εισοδημάτων από τα επαγγελματικά ταμεία συνδέονται με τη διάρκεια συμμετοχής. Π.χ. σύνταξη από 5–10 χρόνια συμμετοχής → 7,5% φόρος. Άνω των 20 ετών → μόνο 2,5% φόρος σε συντάξεις.
- Ενοποίησης Κύριας και επικουρικής σύνταξης: Η εφαρμογή έχει καθυστερήσει, καθώς στο νόμο Βρούτση (ν.4611.19) η κοινή καταβολή κύριων και επικουρικών συντάξεων.
- Η κατάργηση σε δυο δόσεις της προσωπικής διαφοράς στους συνταξιούχους. Από την κατάργηση κατά 50% της προσωπικής διαφοράς από το 2016 κερδισμένοι από 10-30 ευρώ, στις συντάξεις πάνω από τα 1.000 ευρώ θα είναι 200.000 συνταξιούχοι. Εκτός μένουν 450.000 οι οποίοι έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά και θα έχουν πλέον κέρδη από την ολική κατάργηση από το 2027. Οι αυξήσεις που θα λάβουν οι συνταξιούχοι ξεκινούν από 12 ευρώ για όσους έχουν πολύ χαμηλές συντάξεις, της τάξης των 450 ευρώ ως 500 ευρώ και φτάνουν ως 55 ευρώ για συντάξεις που μαζί με την προσωπική διαφορά ανέρχονται στα 2.200 ευρώ. Οι μέσες συντάξεις που με την ενσωμάτωση της προσωπικής διαφοράς κυμαίνονται μεταξύ 1.300 ευρώ και 1.700 ευρώ θα έχουν αυξήσεις από 32 ευρώ ως 42 ευρώ το μήνα.
