Γιατί το Bitcoin θυμίζει την αγροτική “φούσκα της τουλίπας” στην Ολλανδία

Η φούσκα της τουλίπας του 17ου αιώνα επανέρχεται ως ιστορική αναλογία το 2025 για την πορεία του bitcoin και την αστάθεια στις αγορές δοκιμάζoντας τα όρια των παικτών

Η Ολλανδία είναι παγκόσμιο κέντρο ανθοκομίας, με τις τουλίπες να αποτελούν το έμβλημά της από τον 17ο αιώνα ©ΑΠΕ

Το bitcoin διανύει μια από τις πιο ασταθείς περιόδους της πρόσφατης ιστορίας του, προκαλώντας αναταράξεις στους επενδυτές και αναβιώνοντας τις συγκρίσεις με τη φούσκα της τουλίπας του 17ου αιώνα στην Ολλανδία.

Η φούσκα της τουλίπας ήταν η πρώτη μεγάλη κερδοσκοπική φούσκα στην ιστορία, που συνέβη στην Ολλανδία τον 17ο αιώνα (περίπου 1634-1637), όπου οι τιμές των βολβών τουλίπας εκτοξεύτηκαν σε ιλιγγιώδη ύψη λόγω υπερβολικής ζήτησης και κερδοσκοπίας, για να καταρρεύσουν δραματικά, αφήνοντας πολλούς επενδυτές με τεράστιες ζημιές. Ήταν ένα φαινόμενο υπερβολικής αύξησης και κατάρρευσης τιμών, ένα διαχρονικό παράδειγμα κινδύνων στις αγορές, όπου οι τιμές καθοδηγούνταν από την προσδοκία, όχι από την πραγματική αξία.

Το 2025 εξελίχθηκε σε μία από τις πιο έντονες και απρόβλεπτες χρονιές για το bitcoin, με αλλεπάλληλα ιστορικά υψηλά και βίαιες διορθώσεις που απειλούν να οδηγήσουν το μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα παγκοσμίως στην πρώτη του ετήσια απώλεια από το 2022. Το πλήγμα ήταν τεράστιο καθώς εξανεμίστηκαν πάνω από 19 δισ. Δολ. Μετά από ρευστοποιήσεις μοχλευμένων θέσεων – το μεγαλύτερο sell-off στην ιστορία της crypto αγοράς.

Το bitcoin ενώ μέχρι πρόσφατα παρουσιαζόταν ως «ψηφιακός χρυσός» και εναλλακτικό καταφύγιο αξίας, οι έντονες διακυμάνσεις των τελευταίων μηνών αμφισβητούν εκ νέου αυτό το αφήγημα. Η πτώση της τιμής, η εξάρτηση από την πορεία των επιτοκίων, οι ανησυχίες για τεράστια μόχλευση και οι πιθανές αναγκαστικές πωλήσεις από εταιρείες που έχουν χτίσει στρατηγικές πάνω στο Bitcoin, καθιστούν το 2025 μια κρίσιμη χρονιά.

Παράλληλα, νέες γεωοικονομικές μεταβλητές, όπως η άνοδος των επιτοκίων στην Ιαπωνία, ενισχύουν τη νευρικότητα στις αγορές, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα για το αν το bitcoin θα δικαιώσει το αφήγημά του ή θα αποδειχθεί άλλη μια ψηφιακή φούσκα.

Με το bitcoin να διατηρεί ισχυρή δυναμική και την αγορά να επιβραβεύει κάθε εταιρική κίνηση προς τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, δεκάδες εισηγμένες είδαν τις crypto-μετοχές τους να εκτοξεύονται. Το 2025 ξεκίνησε ως η χρονιά της απόλυτης κυριαρχίας για τις εταιρείες που μετέτρεψαν τους ισολογισμούς τους σε θησαυροφυλάκια κρυπτονομισμάτων. Ωστόσο, μέσα σε λίγους μήνες, το αφήγημα κατέρρευσε.

Η υπερχρέωση, η έλλειψη ταμειακών ροών και ο υπερβολικός ενθουσιασμός δημιούργησαν μια φούσκα που έσκασε θεαματικά. Παραδείγματα όπως της SharpLink και της Greenlane επιβεβαιώνουν ότι η άνοδος 2.600% μπορεί να μετατραπεί ταχύτατα σε καταστροφή 80%-99%, μεταδίδει το Bloomberg. Το νέο περιβάλλον προκαλεί ανασφάλεια στις αγορές και επαναφέρει το ερώτημα: πόσο ανθεκτικά είναι τελικά τα κρυπτονομίσματα ως εταιρική στρατηγική διαχείρισης κεφαλαίου;

BITCOIN CRYPTO

Bitcoin και crypto

Το bitcoin βυθίζεται και η αφήγηση του «ψηφιακού χρυσού» ραγίζει

Ήταν δύσκολες οι τελευταίες εβδομάδες για όσους κατέχουν bitcoin. Μέχρι πρόσφατα μπορούσε κανείς –με κάποια προσπάθεια– να υποστηρίξει εύλογα ότι το κρυπτονόμισμα μοιάζει κάπως με τον χρυσό: ένας «ψηφιακός χρυσός». Όχι όμως το 2025. Παρότι η τιμή του είναι αυξημένη κατά 390% την τελευταία πενταετία, πριν λίγες ημέρες είχε υποχωρήσει 16% μέσα σε έξι μήνες. Παρά την εν μέρει ανάκαμψη, η πτώση παραμένει στο 11%. Ο πραγματικός χρυσός, αντιθέτως, διατηρεί την αξία του: αυξημένος σχεδόν 60% τον τελευταίο χρόνο και 24% στο τελευταίο εξάμηνο — μια ευχάριστη εξέλιξη για τους παραδοσιακούς υποστηρικτές του.

Τι συμβαίνει λοιπόν με το bitcoin; Ίσως πρόκειται για κατοχύρωση κερδών. Ίσως συνδέεται με την πιο «επιθετική» ρητορική της Fed για τα επιτόκια — μια εξέλιξη που συνήθως δεν ευνοεί περιουσιακά στοιχεία χωρίς αποδόσεις. Ίσως πάλι έχει να κάνει με το ενεργειακό κόστος: καθώς το κόστος εξόρυξης τείνει να συγκλίνει με την τρέχουσα τιμή, η οικονομική λογική της παραγωγής του γίνεται ολοένα πιο δύσκολη.

Ή μήπως φταίνε κινήσεις εταιρειών όπως η Strategy Inc.; Ο εκτελεστικός πρόεδρος Michael Saylor και άλλοι υποστηρικτές του bitcoin διακηρύσσουν ότι τα bitcoin τους «δεν θα πουληθούν ποτέ». HODL. Κι όμως, τώρα φαίνεται ότι ενδέχεται να πουληθούν — ίσως αναγκαστικά.

Όταν το bitcoin ανεβαίνει και οι μετοχές εταιρειών που το κατέχουν διαπραγματεύονται με premium, μπορούν να εκδίδουν νέες μετοχές ή να δανείζονται για να αγοράζουν περισσότερα bitcoin και ταυτόχρονα να εξυπηρετούν τα δάνεια προηγούμενων αγορών. Όταν όμως η τιμή πέφτει ή οι μετοχές τους διαπραγματεύονται με discount, αυτό δεν είναι πλέον εφικτό. Έτσι, ενδέχεται να πλησιάζει ο χρόνος που ο Saylor θα πρέπει να πουλήσει Bitcoin απλώς για να πληρώσει τόκους δανείων που χρηματοδότησαν προηγούμενες αγορές του.

Είναι το Bitcoin πράγματι χρήμα;

Αυτό δεν δημιουργεί καλή εικόνα. Υπενθυμίζει επίσης ότι το bitcoin δεν παράγει καμία απόδοση — ότι είναι ένα μη παραγωγικό περιουσιακό στοιχείο — και ότι η αποσύνδεση από το δολάριο είναι πιο δύσκολη στην πράξη. Είναι πραγματικά χρήμα το bitcoin, αν χρειάζεται να το πουλάς για να βρεις δολάρια ώστε να πληρώσεις λογαριασμούς;

Το ζήτημα αυτό ενισχύει τις φωνές περί «Πόντσι» και υποδηλώνει ότι υπάρχει περισσότερη προσφορά στο περιθώριο της αγοράς απ’ ό,τι νομίζουν οι αισιόδοξοι. Δεν είναι μικρό πράγμα ότι η Strategy κατέχει το 3,1% όλων των bitcoin παγκοσμίως.

Η έντονη μεταβλητότητα ενδέχεται να αντανακλά αναγνώριση από την αγορά ότι η εγγενής αξία του bitcoin δεν είναι αυτή που πιστεύουν οι υποστηρικτές του, και ότι πλησιάζει η «δίκαιη τιμή» του — μηδέν.

Ενισχυτικό της απαισιόδοξης αφήγησης είναι και η έκθεση των «Outrageous Predictions» της Saxo Bank, όπου αναφέρεται το ενδεχόμενο το «Q day» —η στιγμή που η κβαντική τεχνολογία θα καταστήσει ανασφαλείς όλους τους κωδικούς και την κρυπτογράφηση— να έρθει νωρίτερα από το αναμενόμενο. Αυτό θα κατέστρεφε άμεσα τη χρησιμότητα του bitcoin, αν κανείς θεωρεί ότι η αξία του στηρίζεται στη δομή του. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο χρυσός —απαλλαγμένος από passwords— θα φάνταζε πολύ πιο ελκυστικός.
bitcoin και ο κίνδυνος από την Ιαπωνία

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη εξήγηση: η Ιαπωνία. Μήπως το bitcoin λειτουργεί ως προειδοποιητικό σημάδι για την κατάρρευση του yen carry trade; Για χρόνια, τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια της Ιαπωνίας επέτρεπαν στους επενδυτές να δανείζονται φθηνά, να επενδύουν στο εξωτερικό και να επιστρέφουν με κέρδη.

Όμως τα ιαπωνικά επιτόκια ανεβαίνουν. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται και αναμένεται ότι η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα προχωρήσει σε νέα αύξηση επιτοκίων. Σύμφωνα με τον Albert Edwards της Société Générale, η αναστροφή του carry trade θα προκαλέσει «ηχηρό ρούφηγμα» στις αμερικανικές χρηματοπιστωτικές αγορές, ιδίως σε εκείνες που είναι ιδιαίτερα μοχλευμένες — όπως οι θέσεις σε bitcoin.

Ο Ed Yardeni υπενθυμίζει ότι το Binance διαχειρίζεται σχεδόν το 50% του όγκου συναλλαγών κρυπτονομισμάτων και επιτρέπει μόχλευση έως 50 φορές. Ίσως όλα αυτά να μην έχουν καμία σχέση με το bitcoin. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Το bitcoin είναι ένα οικοδόμημα ιστοριών που αλλάζουν συνεχώς: το νέο χρήμα, το καταφύγιο απέναντι στη νομισματική υποτίμηση, το ρυθμιστικό πλαίσιο που θα το απογειώσει, η υιοθέτηση από θεσμικούς επενδυτές, η ώθηση από τα ETFs.

Κι όμως, χωρίς ταμειακές ροές, χωρίς προβλέψιμα έσοδα και χωρίς ιστορική συσχέτιση χιλιετιών με τον πληθωρισμό —όπως συμβαίνει με τον χρυσό— δεν υπάρχει τρόπος αντικειμενικής αποτίμησης. Ίσως τελικά το bitcoin να καταλήξει ψηφιακός χρυσός. Ίσως ψηφιακές τουλίπες. Προς το παρόν, όμως, δεν υπάρχει κανένα πειστικό αφήγημα που να το καθιστά αξιόπιστο αποθετήριο αξίας.

Το 2025 εξελίχθηκε σε μία από τις πιο έντονες και απρόβλεπτες χρονιές για το bitcoin, επηρεάζοντας και τις διεθνείς αγορές μετοχών που πέρασαν επίσης μήνες υψηλής μεταβλητότητας, καθώς οι ανησυχίες για δασμούς, επιτόκια και πιθανή «φούσκα» στην τεχνητή νοημοσύνη διαμόρφωσαν ένα περιβάλλον αβεβαιότητας.

Η συνολική συσχέτιση ανάμεσα στο bitcoin και στους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες ενισχύθηκε σημαντικά, καθώς η συμμετοχή θεσμικών και λιανικών επενδυτών στη crypto αγορά το καθιστά όλο και πιο ευάλωτο σε παραδοσιακούς κινδύνους. Με τη Fed να προχωρά σε κρίσιμες αποφάσεις και τις μετοχές AI να κλονίζονται, το τέλος της χρονιάς βρίσκει το bitcoin αντιμέτωπο με νέες πιέσεις.

Bitcoin, αφήγημα ή φούσκα;

Το bitcoin ξεκίνησε το 2025 με εκρηκτική άνοδο, ενισχυμένο από την εκλογή του φιλο-crypto προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, όμως η πορεία του μετατράπηκε σύντομα σε ένα έντονο «rollercoaster». Παρά την αρχική ευφορία, τα κρυπτονομίσματα υπέστησαν σημαντικές απώλειες τον Απρίλιο μετά τις νέες δασμολογικές ανακοινώσεις του Τραμπ, οι οποίες πίεσαν και τις μετοχές. Η αγορά ωστόσο ανέκαμψε γρήγορα, οδηγώντας το bitcoin σε νέο ιστορικό υψηλό άνω των 126.000 δολαρίων στις αρχές Οκτωβρίου, εξηγούν αναλυτές στο Reuters.

Η ανοδική αυτή πορεία ανατράπηκε ξανά στις 10 Οκτωβρίου, όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε επιπλέον δασμό στις κινεζικές εισαγωγές και απείλησε περιορισμούς στις εξαγωγές κρίσιμου λογισμικού. Το πλήγμα ήταν τεράστιο: πάνω από 19 δισ. δολάρια σε ρευστοποιήσεις μοχλευμένων θέσεων – το μεγαλύτερο sell-off στην ιστορία της crypto αγοράς.

Έκτοτε, το bitcoin δυσκολεύεται να ανακτήσει το έδαφος που έχασε. Τον Νοέμβριο σημείωσε τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση από τα μέσα του 2021. Αν και η απαισιοδοξία στην αγορά δικαιωμάτων προαίρεσης έχει μειωθεί ελαφρώς τις τελευταίες εβδομάδες, οι traders εξακολουθούν να βλέπουν αυξημένο κίνδυνο περαιτέρω πτώσης. Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας οι αγορές προέβλεπαν 15% πιθανότητα το bitcoin να κλείσει το έτος κάτω από τα 80.000 δολάρια, έναντι 20% μερικές εβδομάδες νωρίτερα.

Η απογοήτευση είναι έντονη για τους «ταύρους» του κρυπτονομίσματος, όπως η Strategy του Μάικλ Σέιλορ, η μεγαλύτερη εταιρεία συσσώρευσης bitcoin διεθνώς, η οποία στα τέλη Οκτωβρίου προέβλεπε ότι η τιμή θα άγγιζε τα 150.000 δολάρια φέτος. Η Standard Chartered είχε μάλιστα προβλέψει ότι θα έφθανε τα 200.000 δολάρια μέχρι το τέλος του 2025. Σήμερα όμως, ο διευθύνων σύμβουλος της Strategy, Φονγκ Λε, προειδοποιεί για πιθανό «bitcoin winter», ενώ η Standard Chartered θεωρεί πως το κρυπτονόμισμα ενδέχεται να ξαναδεί επίπεδα κάτω των 100.000 δολαρίων για τελευταία φορά, αναφέρει το Reuters.

Οι έντονες διακυμάνσεις του Απριλίου και του Οκτωβρίου ανέδειξαν τη βαθύτερη πλέον σύνδεση ανάμεσα στο bitcoin και τις χρηματιστηριακές αγορές, ιδιαίτερα τις μετοχές τεχνητής νοημοσύνης. Για χρόνια θεωρούταν εναλλακτικό περιουσιακό στοιχείο χαμηλής συσχέτισης με μετοχές, όμως η αυξημένη συμμετοχή παραδοσιακών επενδυτών μεταβάλλει αυτό το πρότυπο.

Σύμφωνα με δεδομένα της LSEG, η μέση συσχέτιση bitcoin–S&P 500 το 2025 έφθασε στο 0,5, από 0,29 το 2024. Για τον Nasdaq 100, η συσχέτιση ανέβηκε στο 0,52, από 0,23 το προηγούμενο έτος. Η τεχνητή νοημοσύνη διαδραματίζει κομβικό ρόλο σε αυτή τη δυναμική, καθώς οι μετοχές AI επηρεάζουν το σύνολο της αγοράς και μοιράζονται με τα crypto τον χαρακτήρα επενδύσεων υψηλού ρίσκου και υψηλής μεταβλητότητας.

Όπως εξήγησε ο Cosmo Jiang της Pantera Capital, η υποχώρηση του σεναρίου υπεραισιοδοξίας για την τεχνητή νοημοσύνη έπληξε δραστικά την όρεξη για ρίσκο σε όλα τα assets.

Η σκιά της Fed και ο ρόλος των επιτοκίων

Όπως και οι μετοχές, τα κρυπτονομίσματα γίνονται ολοένα πιο ευαίσθητα στη νομισματική πολιτική. Παρότι τα ιστορικά δεδομένα δεν δείχνουν ξεκάθαρη συσχέτιση ανάμεσα σε μειώσεις επιτοκίων και άνοδο της τιμής του bitcoin, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η αγορά ανταποκρίνεται έντονα σε μηνύματα από τη Fed.

Οι πιο «επιθετικές» δηλώσεις της Fed μετά τον Οκτώβριο επιβάρυναν το κρυπτονόμισμα, όμως τα νεότερα οικονομικά στοιχεία έχουν οδηγήσει τις αγορές να τοποθετούνται μετά τη νέα μείωση επιτοκίων της Fed.

Η έκβαση αυτής της απόφασης, σε συνδυασμό με την πορεία των μετοχών AI, αποτελεί βασικό καταλύτη για τις βραχυπρόθεσμες κινήσεις της crypto αγοράς. Όπως σημείωσε ο Mo Shaikh της Maximum Frequency Ventures, στο Reuters «η στήριξη της νομισματικής προσφοράς από τη Fed θα είναι το βασικό σήμα στο οποίο θα στραφούν όλοι όσοι παρακολουθούν το crypto».

Αν δει, πάντως, κάποιος τα διδάγματα της ιστορίας: οι φούσκες δεν διαφέρουν εάν φουντώνουν σαν τις τουλίπες του 17ου αιώνα ή ως «ψηφιακές τουλίπες» της σύγχρονης εποχής…