Μία από τις πιο αινιγματικές και σοκαριστικές αεροπορικές τραγωδίες των τελευταίων δεκαετιών συγκλονίζει την Ινδία αλλά και τη διεθνή κοινότητα. Η συντριβή της πτήσης AI171 της Air India, που σημειώθηκε στις 12 Ιουνίου στην Αχμενταμπάντ και κόστισε τη ζωή σε 260 ανθρώπους, άφησε πίσω της έναν μόνο επιζώντα και αμέτρητα ερωτήματα. Μετά τη δημοσιοποίηση της προκαταρκτικής έκθεσης της Αρχής Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων της Ινδίας (AAIB), το θρίλερ που εκτυλίχθηκε μέσα στο πιλοτήριο αρχίζει να αποκτά πιο ξεκάθαρα αλλά και πιο ανατριχιαστικά χαρακτηριστικά.
Air India: Η πτήση και η ξαφνική κατάρρευση
Το Boeing 787-8 Dreamliner, ηλικίας 12 ετών, είχε απογειωθεί από την Αχμενταμπάντ με προορισμό το Λονδίνο. Μόλις 40 δευτερόλεπτα μετά την απογείωση, και ενώ το αεροσκάφος είχε φτάσει τα 625 πόδια ύψος, άρχισε να χάνει ύψος απότομα, πριν συντριβεί σε κατοικημένη περιοχή, σκορπίζοντας τον θάνατο τόσο σε επιβάτες όσο και σε 19 ανθρώπους στο έδαφος. Η μοναδική επιβίωση ήρθε από θαύμα, όταν ο 40χρονος Βισγουάς Κουμάρ Ραμές, Βρετανός υπήκοος, κατάφερε να απεγκλωβιστεί μέσα από άνοιγμα στο κουφάρι του αεροσκάφους.
Τι συνέβη στο πιλοτήριο;
Η έκθεση των 15 σελίδων βασίζεται στα δεδομένα που συνέλεξαν οι καταγραφείς πτήσης (flight data recorder και cockpit voice recorder), οι οποίοι ανακτήθηκαν μετά το δυστύχημα. Σε αυτήν αναφέρεται ρητά ότι και οι δύο διακόπτες καυσίμου των κινητήρων τέθηκαν στη θέση «cut-off» – δηλαδή απενεργοποίησης – μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα από την απογείωση.
Στο ηχητικό ντοκουμέντο από το πιλοτήριο, ο ένας πιλότος ακούγεται να ρωτά τον άλλον: «Γιατί έκοψες την παροχή;», με τον δεύτερο να απαντά: «Δεν το έκανα εγώ». Η συνομιλία είναι ασαφής ως προς το ποιος είπε τι, όμως αποκαλύπτει μια έντονη στιγμή σύγχυσης. Σύμφωνα με την έκθεση, εκείνη τη στιγμή τον έλεγχο του αεροσκάφους είχε ο συγκυβερνήτης, ενώ ο κυβερνήτης παρακολουθούσε.
Οι διακόπτες καυσίμου – που χρησιμοποιούνται συνήθως μετά την προσγείωση ή σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως φωτιά σε κινητήρα – απενεργοποιήθηκαν διαδοχικά με διαφορά ενός δευτερολέπτου. Αυτός ο χρονικός διαχωρισμός υποδηλώνει ανθρώπινη ενέργεια, όχι κάποια τυχαία ή αυτόματη αποτυχία του συστήματος, σύμφωνα με τον Guardian.
Μηχανισμοί ασφαλείας που δεν εξηγούνται
Η ύπαρξη διπλού μηχανισμού ασφαλείας στους διακόπτες καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την ακούσια ενεργοποίησή τους. Οι πιλότοι πρέπει να σηκώσουν και να τραβήξουν τον μοχλό ασφαλείας ώστε να μεταβούν στη θέση “cut-off”. Όπως επεσήμανε ανώνυμος ερευνητής με έδρα τον Καναδά, «θα ήταν σχεδόν αδύνατο να πατηθούν και οι δύο διακόπτες με μία μόνο κίνηση του ενός χεριού».
Αντίστοιχα, ο Τζον Κοξ, Αμερικανός ειδικός σε θέματα αεροπορικής ασφάλειας, ανέφερε στο Reuters ότι δεν είναι δυνατόν να μετακινηθούν τυχαία οι εν λόγω διακόπτες: «Δεν μπορείς απλώς να τους ακουμπήσεις και να κινηθούν».
Αν και το ανθρώπινο λάθος είναι μια πιθανότητα που εξετάζεται, αρκετοί ειδικοί εκφράζουν σκεπτικισμό. Ο Σον Προύχνιτσκι, πρώην ερευνητής αεροπορικών ατυχημάτων και σημερινός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, δήλωσε: «Ήταν σκόπιμο ή αποτέλεσμα σύγχυσης; Αυτό φαίνεται απίθανο, καθώς δεν υπήρχε ένδειξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή σύγχυσης στο πιλοτήριο».
Το ερώτημα «γιατί;» παραμένει αναπάντητο. Ο ειδικός σε θέματα αεροπλοΐας Άντονι Μπρικχάουζ σημείωσε: «Αν οι διακόπτες μετακινήθηκαν από πιλότο, γιατί το έκανε;».
Η δραματική προσπάθεια ανάκτησης ελέγχου
Μόλις οι διακόπτες επανήλθαν στην ενεργή θέση, ο ένας κινητήρας ξεκίνησε να επανεκκινεί. Όμως η απώλεια ύψους ήταν ήδη ασταμάτητη. Παρά τη μετάδοση μηνύματος «Mayday» από το πιλοτήριο και την απόπειρα ανάκτησης ισχύος, το αεροσκάφος συνετρίβη λίγο έξω από τον διάδρομο απογείωσης, πέφτοντας πάνω σε κτίρια και ένα εστιατόριο φοιτητών ιατρικής. Πέντε πολυκατοικίες καταστράφηκαν, ενώ οι σκηνές από τα social media καταγράφουν τη στιγμή της πτώσης και της έκρηξης σε μία «μπάλα φωτιάς».
Στο πιλοτήριο βρίσκονταν δύο έμπειροι πιλότοι. Ο κυβερνήτης Σουμίτ Σαμπάρβαλ, 56 ετών, είχε 15.638 ώρες πτήσης και ήταν εκπαιδευτής της Air India. Ο συγκυβερνήτης Κλάιβ Κούντερ, 32 ετών, είχε καταγράψει 3.403 ώρες πτήσης. Η μέχρι τώρα έρευνα δεν έχει αποδώσει ευθύνη σε κανέναν από τους δύο, ούτε σε κάποιον τρίτο εμπλεκόμενο.
Η έκθεση δεν εντοπίζει προς το παρόν βλάβη που να αιτιολογεί την απενεργοποίηση. Δεν υπήρξε φωτιά, ούτε άλλη ένδειξη που να απαιτούσε κάτι τέτοιο. Εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα: τεχνική δυσλειτουργία, σφάλμα στο λογισμικό, πρόβλημα στην καλωδίωση ή απλώς ανθρώπινο σφάλμα – ακόμα και ακούσια ενέργεια.
Σημαντικό είναι ότι δεν γίνεται καμία εισήγηση για ευθύνες της Boeing (κατασκευάστριας του αεροσκάφους) ή της General Electric (κατασκευάστριας των κινητήρων), γεγονός που ενισχύει την αβεβαιότητα για το τι πραγματικά συνέβη.
Η έρευνα και το πολιτικό βάρος
Η έρευνα συνεχίζεται υπό την εποπτεία της ινδικής αρχής, με συνδρομή εμπειρογνωμόνων από την Air India, τη Boeing, τη General Electric, την αμερικανική NTSB και τις βρετανικές αρχές. Η πίεση για διαφάνεια και απόδοση ευθυνών είναι έντονη, ενώ η κοινή γνώμη στην Ινδία απαιτεί απαντήσεις για το πώς μία πτήση με έμπειρο πλήρωμα και αξιόπιστο αεροσκάφος κατέληξε σε καταστροφή δευτερόλεπτα μετά την απογείωση.
Η τελική έκθεση μπορεί να καθυστερήσει μήνες, όμως η προκαταρκτική ήδη φανερώνει ότι η πτήση AI171 ίσως αποτελέσει μελέτη-ορόσημο στη διερεύνηση περιστατικών που παραβιάζουν κάθε λογική του σχεδιασμού και της εκπαίδευσης πτήσεων.
