Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία εάν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) έχανε την ανεξαρτησία της; Εάν αναλογιστεί κανείς ότι η Fed ορίζει το κόστος δανεισμού στην ισχυρότερη οικονομία του κόσμου και ότι το δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, τότε οι επιπτώσεις της πολιτικοποίησης της θα ήταν μεγάλες για τις ΗΠΑ και τον κόσμο. Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, δεν έχει τα νομικά περιθώρια για να «απολύσει» τον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, τόσο απλά όσο ο Τούρκος ομόλογος του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει αντικαταστήσει τέσσερις φορές τους κεντρικούς τραπεζίτες την τελευταία πενταετία επειδή δεν μείωναν τα επιτόκια.
Το χαμηλό κόστος δανεισμού είναι πάντα καλοδεχούμενο από τους κυβερνώντες μιας χώρας διότι είτε ενισχύει περαιτέρω ένα θετικό οικονομικό περιβάλλον, είτε αντισταθμίζει τις πιέσεις που μπορεί να υφίστανται επιχειρήσεις και νοικοκυριά σε μια δυσμενή συγκυρία. Όμως, η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών στην ομάδα των G7, δηλαδή των επτά ισχυρότερων χωρών του ανεπτυγμένου κόσμου, είναι ακρογωνιαίος λίθος για την αξιοπιστία των οικονομιών, των νομισμάτων και των αγορών τους. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τις ΗΠΑ και το δολάριο που, εκτός των άλλων, είναι το βασικό νόμισμα για τη διαπραγμάτευση όλων των εμπορευμάτων από το πετρέλαιο μέχρι τον χρυσό και το σιτάρι.
Την περασμένη Τετάρτη, οι αγορές σημείωσαν πτώση μετά από πληροφορίες που ήθελαν τον Τραμπ να ρωτά αξιωματούχους εάν υπάρχει δυνατότητα να αντικατασταθεί ο Πάουελ συντομότερα από τη λήξη της θητείας του, τον Μάιο του 2026. Ανοδικά κινήθηκαν, επίσης, οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ, με τους αναλυτές της αγοράς να προεξοφλούν άνοδο του πληθωρισμού σε βάθος χρόνου. Ο δείκτης δολαρίου, ο οποίος μετρά την ισοτιμία του έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων, υποχώρησε άμεσα 1%, αλλά μετά περιόρισε τις απώλειές του αφότου ο Τραμπ δήλωσε σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο ότι τελικά δεν σχεδιάζει να απολύσει τον Πάουελ.
Εντούτοις, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει τονίσει πως επιθυμεί μείωση των επιτοκίων κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες από το υφιστάμενο φάσμα του 4,25% με 4,5%. Οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η δασμολογική πολιτική της κυβέρνησής του έναντι δεκάδων χωρών και οι περικοπές φόρων που δρομολογεί ο Τραμπ μετά το ψήφισμα του «μεγάλου, όμορφου» νομοσχεδίου του εκτιμάται πως θα ασκήσουν πίεση στην αμερικανική οικονομία και το δημόσιο χρέος της χώρας. Μια μείωση του κόστους δανεισμού μπορεί υποθετικά να βελτίωνε το κλίμα.
Όμως, η πραγματική οικονομία δεν λειτουργεί ακριβώς έτσι. Η αξιοπιστία της Fed θα πληγεί αν οι αγορές πιστέψουν ότι οι αποφάσεις της επηρεάζονται από την πολιτική. Αυτό θα οδηγήσει τους επενδυτές, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να αναμένουν υψηλότερο πληθωρισμό στο μέλλον, κάτι που, με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική αύξηση των τιμών. Κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Η απώλεια αξιοπιστίας και η αύξηση του πληθωρισμού θα οδηγήσουν σε αποδυνάμωση του δολαρίου. Οι επενδυτές μπορεί να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους από τις ΗΠΑ σε χώρες με πιο σταθερές και προβλέψιμες νομισματικές πολιτικές. Η τάση αυτή έχει ήδη γίνει αντιληπτή, με τα επενδυτικά κεφάλαια να διαφοροποιούνται στο ευρώ. Οι αναδυόμενες οικονομίες, που συχνά εξαρτώνται από τις ροές κεφαλαίων σε δολάρια και την παγκόσμια σταθερότητα, θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε κλυδωνισμούς.
Η αύξηση του πληθωρισμού και η αποδυνάμωση του δολαρίου θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κρίσεις χρέους και νομισματικές αναταραχές. Η αβεβαιότητα και ο κίνδυνος θα αποθαρρύνουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις στις ΗΠΑ και ενδεχομένως και αλλού, καθώς η σταθερότητα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου θα είναι υπό αμφισβήτηση. Μια μη ανεξάρτητη Fed θα μπορούσε να πιέζεται να λαμβάνει αποφάσεις που ευνοούν βραχυπρόθεσμα πολιτικά κέρδη έναντι της μακροπρόθεσμης οικονομικής σταθερότητας.
Προστατευμένη από την παρέμβαση του Λευκού Οίκου, η ανεξάρτητη Fed έχει λειτουργήσει όλο και περισσότερο ως άγκυρα για τις διεθνείς αγορές, παρεμβαίνοντας για να σταθεροποιήσει την κατάσταση κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008-09, της πανδημίας του Covid και άλλων κλυδωνισμών των τελευταίων ετών. Οι οικονομολόγοι αποδίδουν την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να συμβάλλει στη διατήρηση της σταθερότητας σε μεγάλο βαθμό στη δύναμή της να προβαίνει σε ενέργειες που κρίνει απαραίτητες, ανεξαρτήτως της πολιτικής. Ακόμη και αν βραχυπρόθεσμα η νομισματική πολιτική περιορίζει τη ροή της πίστωσης.
