Στα Ηλύσια Πεδία έφτασε το μεσημέρι της Τρίτης ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος υπέβαλε επίσημα την παραίτησή του στον Εμανουέλ Μακρόν, την επομένη της πτώσης της κυβέρνησής του στη γαλλική Εθνοσυνέλευση.
Δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου ανέφεραν ότι το αυτοκίνητο που μετέφερε τον Μπαϊρού πέρασε από τις πύλες του προεδρικού μεγάρου λίγο πριν από τις 13:30 τοπική ώρα (14:30 ώρα Ελλάδας).
Το βράδυ της Δευτέρας ο Μακρόν δήλωσε «θα διορίσει νέο πρωθυπουργό τις επόμενες ημέρες», μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαϊρού η οποία δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την Εθνοσυνέλευση.
Με θητεία μόλις εννέα μήνες, η κυβέρνηση έπεσε αφότου δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την Εθνοσυνέλευση (194 υπέρ έναντι 364 κατά), με αποτέλεσμα η Γαλλία να βυθίζεται ξανά στη δίνη πολιτικής κρίσης και ο Γάλλος πρόεδρος να αναζητεί για πέμπτη φορά πρωθυπουργό μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια.
Γαλλία: Γιατί έπεσε η κυβέρνηση Μπαϊρού και τι θα ακολουθήσει
Σε ανάλυσή του το BBC χαρτογραφεί πώς φτάσαμε στην πτώση του Φρανσουά Μπαϊρού και ποιοι θα είναι οι πιθανοί αντικαταστάτες. Ο Μπαϊρού ήταν ο τέταρτος πρωθυπουργός μέσα σε δύο χρόνια υπό τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, του οποίου η δεύτερη θητεία έχει επισκιαστεί από την πολιτική αστάθεια.
Η απερχόμενη κυβέρνηση μειοψηφίας του είχε προαναγγείλει περικοπές ύψους 44 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση του διογκούμενου δημόσιου χρέους της Γαλλίας. Πλέον, έχει ουσιαστικά καταρρεύσει.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ρίσκαρε τον Ιούνιο του 2024, σημειώνει το BBC. Αντιμέτωπος με μια οδυνηρή ήττα του κόμματός του στις ευρωεκλογές, προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ελπίζοντας ότι θα πετύχαινε «μια καθαρή πλειοψηφία με ηρεμία και αρμονία». Αντίθετα, το αποτέλεσμα ήταν ένα διαιρεμένο, κατακερματισμένο κοινοβούλιο, που έκανε δύσκολο για οποιονδήποτε πρωθυπουργό να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη για να περάσει νομοσχέδια και τον ετήσιο προϋπολογισμό.
Ο Μακρόν διόρισε τον Μισέλ Μπαρνιέ τον Σεπτέμβριο, αλλά μέσα σε τρεις μήνες ο άνθρωπος που διαπραγματεύτηκε το Brexit για την ΕΕ απομακρύνθηκε. Ο Μπαϊρού είχε τώρα την ίδια μοίρα, μόλις εννέα μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον περασμένο Δεκέμβριο, ενώ θα υποβάλει επίσημα την παραίτησή του σήμερα.
Ορισμένα κόμματα -κυρίως της άκρας δεξιάς και της άκρας αριστεράς- συνεχίζουν να απαιτούν πρόωρες προεδρικές εκλογές. Ο Μακρόν, ωστόσο, έχει πει επανειλημμένα ότι δεν θα παραιτηθεί πριν λήξει η θητεία του το 2027. Αντί γι’ αυτό, πρέπει τώρα να επιλέξει ανάμεσα στον διορισμό ενός πέμπτου πρωθυπουργού σε λιγότερο από δύο χρόνια, ο οποίος θα αντιμετωπίσει την ίδια αδιάλλακτη αντιπολίτευση, ή στην προκήρυξη νέων πρόωρων βουλευτικών εκλογών, με τον κίνδυνο ενός ακόμη πιο εχθρικού κοινοβουλίου.
Υπάρχουν λίγες καλές επιλογές για τον πρόεδρο, καθώς οι συνέπειες του ρίσκου του Ιουνίου 2024 εξακολουθούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Το βασικό ζήτημα του Μπαϊρού ήταν η κρίση χρέους της Γαλλίας και η ανάγκη, όπως είπε, να περικοπούν οι δημόσιες δαπάνες, ώστε να αποφευχθεί μια καταστροφή για τις μελλοντικές γενιές.
Γιατί η Γαλλία βρίσκεται σε κρίση χρέους;
Με απλά λόγια, η γαλλική κυβέρνηση δαπανά εδώ και δεκαετίες περισσότερα χρήματα απ’ όσα εισπράττει. Ως αποτέλεσμα, αναγκάζεται να δανείζεται για να καλύψει τον προϋπολογισμό. Η γαλλική κυβέρνηση λέει ότι το δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 3,345 δισ. ευρώ, ή στο 114% του ΑΕΠ, στις αρχές του 2025. Πρόκειται για το τρίτο υψηλότερο δημόσιο χρέος στην ευρωζώνη μετά την Ελλάδα και την Ιταλία, και ισοδυναμεί με σχεδόν 50.000 ευρώ για κάθε Γάλλο πολίτη.
Το περσινό δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν 5,8% του ΑΕΠ και το φετινό αναμένεται στο 5,4%. Έτσι, το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται, καθώς ο δανεισμός καλύπτει το έλλειμμα. Η Γαλλία -όπως πολλές ανεπτυγμένες χώρες- αντιμετωπίζει τον δημογραφικό πονοκέφαλο ενός γηράσκοντος πληθυσμού: λιγότεροι εργαζόμενοι που φορολογούνται και περισσότεροι συνταξιούχοι που λαμβάνουν κρατική σύνταξη.
Ο Μπαϊρού είναι από τους Γάλλους πολιτικούς που θέλουν να μειώσουν το έλλειμμα με τον επανακαθορισμό των γενναιόδωρων κοινωνικών προγραμμάτων – όπως οι κρατικές συντάξεις. Στην ομιλία του στο κοινοβούλιο τη Δευτέρα, ο Μπαϊρού μίλησε για μια χώρα «στην εντατική» και εθισμένη στις δαπάνες.
Πριν από δύο χρόνια η Γαλλία αύξησε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 για όσους έχουν γεννηθεί το 1968 ή αργότερα και ο Μπαϊρού προειδοποίησε ότι η αντίληψη πως οι Γάλλοι εργαζόμενοι μπορούν να σταματούν να δουλεύουν στις αρχές των 60 τους είναι πλέον ξεπερασμένη.
Ωστόσο, υπάρχει έντονη αντίσταση σε περαιτέρω περικοπές. Η κυβέρνηση του προκατόχου του Μπαϊρού κατέρρευσε σε ψήφο εμπιστοσύνης για το ζήτημα αυτό τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι πολιτικοί της Αριστεράς έχουν καλέσει για αυξήσεις φόρων, αντί για περικοπές στον προϋπολογισμό.
Ο Μπαϊρού έφυγε. Τι γίνεται τώρα;
Η Γαλλία πιθανότατα οδεύει σε μια ακόμη περίοδο αβεβαιότητας, στασιμότητας και εικασιών, αναφέρει το BBC στην ανάλυσή του. Είναι πιθανό ο Μακρόν να δράσει γρήγορα για να διορίσει νέο πρωθυπουργό και σίγουρα είναι προς το συμφέρον της χώρας να το κάνει. Αλλά οι πρακτικές δυσκολίες και ό,τι έχει προηγηθεί δείχνουν ότι αυτό μπορεί να αποδειχθεί μια παρατεταμένη διαδικασία.
Ο Μακρόν πρέπει να βρει ένα όνομα αρκετά αποδεκτό, ώστε τουλάχιστον μέρος της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης να μην τον/την ανατρέψει αυτόματα. Οι δύο πρώτοι πρωθυπουργοί αυτού του ταλαιπωρημένου κοινοβουλίου -ο Μπαρνιέ και ο Μπαϊρού- χρειάστηκαν εβδομάδες για να βρεθούν. Ο τρίτος δεν θα είναι καθόλου πιο εύκολος. Εν τω μεταξύ, ο Μπαϊρού θα παραμείνει πιθανότατα υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
Υπάρχουν πιέσεις από ορισμένες πλευρές -ιδίως από τη Μαρίν Λεπέν- για νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και βουλευτικές εκλογές. Όμως υπάρχουν και ισχυρές φωνές που λένε ότι αυτό θα ήταν χάσιμο χρόνου, επειδή μια νέα ψηφοφορία δύσκολα θα άλλαζε πολλά. Πέρα από αυτό, υπάρχουν και φωνές -αυτήν τη φορά από την άκρα Αριστερά- που ζητούν την παραίτηση του Μακρόν. Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί, τονίζει το BBC.
Ποιος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Μπαϊρού;
Η πίεση θα βρίσκεται τώρα πάνω από τον Μακρόν, για να ορίσει έναν διάδοχο από την Αριστερά. Οι δύο τελευταίοι πρωθυπουργοί προήλθαν από τη Δεξιά και το Κέντρο, ενώ μια αριστερή συμμαχία βγήκε αριθμητικά πρώτη στις εκλογές του 2024. Ο Ολιβιέ Φορ, ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος, θα μπορούσε να είναι ένας πιθανός υποψήφιος. Ο 57χρονος διαθέτει 66 βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση.
Δύο άλλες πιθανότητες από την Αριστερά είναι ο πρώην πρωθυπουργός Μπερνάρ Καζνέβ και ο βετεράνος πρώην υπουργός Πιέρ Μοσκοβισί, που είναι σήμερα επικεφαλής του Cour des Comptes, του επίσημου ελεγκτικού συνεδρίου. Αν ο Μακρόν αποφασίσει να παραμείνει στο Κέντρο και τη Δεξιά, η πρώτη του επιλογή θα ήταν πιθανότατα ο Σεμπαστιάν Λεκορνί, 39 ετών, ο νυν υπουργός Άμυνας, μέλος του κόμματος Renaissance του Μακρόν και στενός συνεργάτης του προέδρου.
Μια άλλη συντηρητική, της οποίας το όνομα έχει αναφερθεί, είναι η νυν υπουργός Εργασίας και Υγείας, Κατρίν Βοτρέν. Δύο ακόμη πιθανότητες από το εσωτερικό της κυβέρνησης είναι ο υπουργός Εσωτερικών, Μπρουνό Ρεταγιό, που ηγείται πλέον των Ρεπουμπλικανών, και ο υπουργός Δικαιοσύνης, Ζεράλ Νταρμανέν.
Όμως, με όλα τα βλέμματα στραμμένα στις προεδρικές εκλογές του 2027, θα ήθελαν πράγματι αυτά τα «βαριά ονόματα» να αναλάβουν το πολιτικό βάρος που μοιάζει με «φιλί θανάτου» -δηλαδή να γίνουν ο επόμενος πρωθυπουργός του Μακρόν-, αναρωτιέται το BBC.
