Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει τελωνειακούς δασμούς έως και 100% στις εισαγωγές από την Κίνα και την Ινδία, σε μια κίνηση που αποσκοπεί στην ενίσχυση της πίεσης προς τη Μόσχα και στον περιορισμό της χρηματοδότησης του πολέμου στην Ουκρανία.
Η πρόταση, που αποκαλύφθηκε αρχικά από τους Financial Times, επιβεβαιώθηκε αργότερα στο CNBC από πηγές με γνώση των συζητήσεων. Ο Τραμπ συμμετείχε για λίγη ώρα μέσω τηλεδιάσκεψης σε σύσκεψη Αμερικανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων στην Ουάσιγκτον, προκειμένου να ζητήσει την ευθυγράμμιση των Βρυξελλών με τη στρατηγική των ΗΠΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρότεινε την επιβολή δασμών της τάξης του 50% έως 100% σε προϊόντα που εισάγονται από τις δύο χώρες, οι οποίες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στις αγορές ρωσικού αργού.
Η Ουάσιγκτον, όπως διευκρινίστηκε, είναι έτοιμη να «αντικατοπτρίσει» τυχόν μέτρα που θα υιοθετούσε η ΕΕ, δείχνοντας διάθεση για κοινό μέτωπο Δύσης απέναντι στις οικονομικές σχέσεις Πεκίνου και Νέου Δελχί με τη Μόσχα. «Η πηγή χρηματοδότησης της ρωσικής πολεμικής μηχανής είναι οι αγορές πετρελαίου από την Κίνα και την Ινδία. Αν δεν σταματήσουμε αυτή την πηγή, δεν μπορούμε να σταματήσουμε τον πόλεμο», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο Αμερικανός αξιωματούχος που συμμετείχε στις διαβουλεύσεις.
Συνεχείς πιέσεις Τραμπ προς την Ευρώπη
Η πρόταση Τραμπ συζητήθηκε κατά την επίσκεψη ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας στην Ουάσιγκτον, όπου παρευρέθη και ο επικεφαλής των ευρωπαϊκών κυρώσεων, Ντέιβιντ Ο’ Σάλιβαν. Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ δήλωσε πως οι δύο πλευρές εξετάζουν «σθεναρά μέτρα σε βάρος της Ρωσίας» και κάλεσε τις Βρυξέλλες να κινηθούν συντονισμένα με την Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη αυξήσει τους δασμούς κατά 25% σε εισαγωγές από την Ινδία, λόγω των μεγάλων αγορών ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί. Αυτό έχει ανεβάσει το συνολικό ποσοστό επιβάρυνσης στο 50%, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από την ινδική πλευρά. Το Νέο Δελχί χαρακτηρίζει τα μέτρα «άδικα, αδικαιολόγητα και παράλογα», ενώ υπενθυμίζει ότι και η ίδια η Δύση συνεχίζει να διατηρεί εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία.
Η Κίνα, αν και ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού αργού, έχει μέχρι στιγμής αποφύγει νέους «δευτερεύοντες» δασμούς, καθώς έχει συνάψει προσωρινή συμφωνία αποκλιμάκωσης με τις ΗΠΑ που περιλαμβάνει περιορισμό των νέων αμερικανικών δασμών στα κινεζικά προϊόντα στο 30%. Ωστόσο, η συζήτηση για πιθανή επέκταση μέτρων στο Πεκίνο βρίσκεται στο τραπέζι, εφόσον υπάρξει συναίνεση με την Ευρώπη.
Στα 67,5 δισ. το διμερές εμπόριο ΕΕ – Ρωσίας
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το διμερές εμπόριο ΕΕ–Ρωσίας ανήλθε το 2024 σε 67,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών το 2023 έφτασαν τα 17,2 δισ. ευρώ. Παράλληλα, η ινδική πρεσβεία στη Μόσχα καταγράφει εκρηκτική αύξηση στο εμπόριο Ινδίας–Ρωσίας, το οποίο άγγιξε τα 68,7 δισ. δολάρια το οικονομικό έτος που έληξε τον Μάρτιο του 2025, σχεδόν εξαπλασιασμένο σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα.
Η Κίνα διατηρεί ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό αργό, αποτελώντας τον βασικό πελάτη της Μόσχας στην αγορά ενέργειας. Η εξίσωση γίνεται ακόμα πιο σύνθετη αν προστεθεί η Τουρκία, η οποία συγκαταλέγεται επίσης στους κορυφαίους εισαγωγείς ρωσικών υδρογονανθράκων, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ερευνητικού κέντρου CREA, με έδρα το Ελσίνκι.
Η πρωτοβουλία Τραμπ έρχεται σε μια συγκυρία όπου η Δύση αναζητά νέους τρόπους να περιορίσει τα έσοδα της Ρωσίας από την ενέργεια, έπειτα από τρία χρόνια πολέμου. Παρά τις κυρώσεις και τα πλαφόν στις τιμές, η Μόσχα καταφέρνει να διατηρεί σταθερές ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Ασία, εξασφαλίζοντας κρίσιμα έσοδα για τη χρηματοδότηση της στρατιωτικής της εκστρατείας.
Στις ΗΠΑ, ο Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να συνδέσει την εμπορική του ατζέντα με τη στρατηγική ανάσχεσης της Ρωσίας. Ερωτηθείς πρόσφατα αν είναι έτοιμος να περάσει σε νέα φάση κυρώσεων, απάντησε ξεκάθαρα: «Ναι, είμαι». Παράλληλα, τόνισε ότι για να έχουν αντίκρισμα τα μέτρα, απαιτείται συντονισμός με την Ευρώπη. «Αν οι ΗΠΑ και η ΕΕ επιβάλουν από κοινού δασμούς σε χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, η ρωσική οικονομία θα καταρρεύσει και αυτό θα αναγκάσει τον Πούτιν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος.
Στάση Ινδίας και Κίνας
Παρά τις πιέσεις, η Ινδία συνεχίζει να υπερασπίζεται τις ενεργειακές της σχέσεις με τη Ρωσία, τονίζοντας ότι αποτελούν αναγκαία επιλογή για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Ο ίδιος ο Τραμπ, ωστόσο, εμφανίστηκε πιο συναινετικός προς το Νέο Δελχί. Σε ανάρτησή του στο X χαρακτήρισε τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι «πολύ καλό φίλο» και δήλωσε βέβαιος ότι οι νέες εμπορικές διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε «επιτυχημένο αποτέλεσμα».
Οι συνομιλίες με την Κίνα, αντίθετα, φαίνεται να σκοντάφτουν. Η πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου διαπραγματευτή Λι Τσενγκγκάνγκ στην Ουάσιγκτον στα τέλη Αυγούστου δεν απέφερε ουσιαστική πρόοδο, με αποτέλεσμα να παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιπλέον μέτρων σε βάρος του Πεκίνου.
Αδιέξοδο με τον Πούτιν
Η πίεση προς την ΕΕ έρχεται λίγες εβδομάδες μετά τη συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα, η οποία δεν οδήγησε σε ουσιαστική πρόοδο για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος επανέλαβε πως οι «βασικές αιτίες» της σύγκρουσης πρέπει να αντιμετωπιστούν για να υπάρξει βιώσιμη ειρήνη, ενώ ο Τραμπ αρκέστηκε να μιλήσει για «μερικά σημεία συμφωνίας» χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες.
Η αποτυχία της Αλάσκας φαίνεται να επιτάχυνε την προσπάθεια της Ουάσιγκτον να βρει εναλλακτικούς τρόπους άσκησης πίεσης, με τους δασμούς να αναδεικνύονται πλέον σε κεντρικό εργαλείο.
