Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, οι ισχυρότερες οικονομίες της ΕΕ συγκεντρώθηκαν στη Βιέννη, με στόχο να χαράξουν κοινή στρατηγική πριν από την εκρηκτική διαπραγμάτευση που αναμένεται για τον νέο επταετή προϋπολογισμό της Ένωσης. Πρόκειται για την πρώτη φορά που ανώτεροι αξιωματούχοι από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις σκανδιναβικές χώρες κάθισαν στο ίδιο τραπέζι, με σκοπό να οργανώσουν ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στις χώρες του Νότου και της Ανατολικής Ευρώπης, που ζητούν υψηλότερες δαπάνες, γράφει το Politico.
Ο προϋπολογισμός που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέρχεται σε 1,816 τρισεκατομμύρια ευρώ και θα καθορίσει τις προτεραιότητες της Ένωσης για την περίοδο 2028-2034. Η πρόταση προκάλεσε ήδη έντονες αντιδράσεις, καθώς οι «καθαροί πληρωτές» -χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Σουηδία και σε μικρότερο βαθμό η Γαλλία- επιθυμούν έναν περιορισμένο προϋπολογισμό, τη στιγμή που χώρες όπως η Πολωνία, η Ιταλία και η Ισπανία πιέζουν για περισσότερους πόρους, κυρίως μέσω των ταμείων συνοχής και των επιδοτήσεων στη γεωργία.
Τα δύο μέτωπα της Ευρώπης
Όπως και σε προηγούμενους γύρους διαπραγματεύσεων, οι 27 χώρες-μέλη διαμορφώνουν, σύμφωνα με τον Economist, δύο βασικά στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά, οι πλουσιότερες χώρες που συνεισφέρουν περισσότερα από όσα λαμβάνουν από τον κοινοτικό κορβανά. Από την άλλη, οι λεγόμενοι «Φίλοι της Συνοχής», δηλαδή οι χώρες του Νότου και της Ανατολικής Ευρώπης, που διεκδικούν μεγαλύτερη αναδιανομή πόρων για την ενίσχυση των λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών.
Η αντιπαράθεση δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και ιστορική. «Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός δεν καθορίζεται από τα οικονομικά, αλλά από την ιστορία», υπογράμμισε πρόσφατα ο Στέφαν Ίμχοφ, γενικός γραμματέας του αυστριακού υπουργείου Οικονομικών. Παράλληλα, εντός κάθε «στρατοπέδου» δεν λείπουν οι διαφορές. Για παράδειγμα, η Γαλλία ευθυγραμμίζεται με την Πολωνία στο ζήτημα των αγροτικών επιδοτήσεων, αλλά διαφωνεί κάθετα με την Ολλανδία για το αν η ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιεί κοινό δανεισμό.
Στην πλευρά των καθαρών πληρωτών, ο άξονας Γαλλίας–Γερμανίας λειτουργεί ως πυρήνας λήψης αποφάσεων. «Στο τέλος, η Γαλλία και η Γερμανία θα συμφωνήσουν στον αριθμό και εμείς θα ακολουθήσουμε», σχολίασε χαρακτηριστικά ένας διπλωμάτης χώρας του Βορρά. Στον αντίπαλο πόλο, η Πολωνία ήταν παραδοσιακά ο ηγέτης των «Φίλων της Συνοχής». Ωστόσο, η σύγκρουσή της με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που έχει παγώσει δισεκατομμύρια ευρώ λόγω ζητημάτων κράτους δικαίου, αποδυναμώνει τον ρόλο της. Αυτό αφήνει χώρο στις χώρες της Μεσογείου, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να ενισχύσουν την επιρροή τους.
Ήδη από την 1η Σεπτεμβρίου, η Μάλτα φιλοξένησε συνάντηση εμπειρογνωμόνων του μπλοκ της Συνοχής, ανοίγοντας τον δρόμο για τις τεχνικές διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν την επόμενη ημέρα στις Βρυξέλλες. Οι έμπειροι διαπραγματευτές γνωρίζουν ότι σε αυτές τις «ήσυχες» προκαταρκτικές συναντήσεις καθορίζονται κρίσιμες αποφάσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι πέρυσι, σε μια ανεπίσημη σύναξη στο Ελσίνκι, οι καθαροί πληρωτές συμφώνησαν να διαθέσουν 175 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα έρευνας Horizon, μια πρόταση που η Επιτροπή ενσωμάτωσε αμέσως.
Η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Κομισιόν παρακολουθεί τις κινήσεις των δύο στρατοπέδων, με τον Επίτροπο Προϋπολογισμού Πιότρ Σεραφίν, έμπειρο γνώστη του Συμβουλίου και πρώην πρεσβευτή της Πολωνίας στην ΕΕ, να έχει αναλάβει τον δύσκολο ρόλο του διαμεσολαβητή. Ο πρώην Επίτροπος Προϋπολογισμού, Γιάνουζ Λεβαντόφσκι, υπενθύμισε ότι το κλειδί για τον Σεραφίν είναι να εφαρμόσει την τακτική του «διαίρει και βασίλευε», προσεγγίζοντας κάθε χώρα ξεχωριστά ώστε να αποδυναμώσει τα μπλοκ.
Η λογική αυτή έχει εφαρμοστεί και στο παρελθόν, καθώς καμία πρόταση της Επιτροπής δεν περνά αυτούσια. Όλοι γνωρίζουν ότι θα υπάρξουν συμβιβασμοί, αλλά ιστορικά πάντα καταλήγουν σε συμφωνία. Όπως τόνισε ο Ίμχοφ: «Αυτό που πρότεινε η Επιτροπή δεν θα είναι αυτό που θα συμφωνήσουμε στο τέλος. Όλοι θα χρειαστεί να κάνουν πίσω, αλλά πάντα υπάρχει συμφωνία και θα υπάρξει και τώρα».
Η Βιέννη, λοιπόν, αποτέλεσε την αρχή ενός μακρού και δύσκολου δρόμου. Η επίσημη πολιτική μάχη αναμένεται να ξεκινήσει τον Οκτώβριο, όταν οι υπουργοί θα βρεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Με δεδομένες τις διαφορές, αλλά και τις οικονομικές προκλήσεις της ΕΕ από την ενέργεια, την άμυνα και τις επιπτώσεις των παγκόσμιων κρίσεων, οι επόμενοι μήνες θα δοκιμάσουν όχι μόνο τους αριθμούς, αλλά και τη συνοχή της Ένωσης.
