Η Κίνα σταμάτησε να αγοράζει αμερικανική σόγια, βυθίζοντας σε κρίση τους Αμερικανούς αγρότες και προκαλώντας νέα αναταραχή στις εμπορικές σχέσεις Ουάσιγκτον–Πεκίνου. Η απόφαση του Πεκίνου, που ελήφθη ως αντίποινα στους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ στις κινεζικές εισαγωγές, έχει πλήξει σκληρά τους παραγωγούς σε πολιτείες όπως η Βόρεια Ντακότα, όπου το 70% της σοδειάς παραδοσιακά κατευθυνόταν στην κινεζική αγορά.
ΗΠΑ: Οικονομικό σοκ για τους αγρότες το μπλόκο στη σόγια
Οι αμερικανικές εξαγωγές σόγιας προς την Κίνα, που σε μια κανονική χρονιά απορροφούν περισσότερο από το μισό της συνολικής παραγωγής, έχουν μηδενιστεί. Αυτό σημαίνει ότι αγροκτήματα όπως εκείνο των αδελφών Τζος και Τζόρνταν Γκέικλ, με ιστορία 76 ετών και έκταση 2.300 στρεμμάτων, αντιμετωπίζουν ζημιές που ξεπερνούν τις 400.000 δολάρια για το 2025. Αντί να φορτώνονται σε τρένα με προορισμό τα λιμάνια του Ειρηνικού, οι σοδειές στοιβάζονται σε τεράστιους χαλύβδινους σιλό.
«Αν αυτό συνεχιστεί, θα δούμε κατασχέσεις και πτωχεύσεις όπως στη δεκαετία του 1980», προειδοποιεί ο Τζόρνταν Γκέικλ, συγκρίνοντας την πίεση που υφίστανται οι αγρότες σήμερα με την ιστορική αγροτική κρίση εκείνης της εποχής.
Το εμπόριο στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων
Το μπλοκάρισμα των κινεζικών αγορών σόγιας θα είναι ένα από τα κεντρικά θέματα στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ–Κίνας που διεξάγονται στην Ισπανία αυτή την εβδομάδα, υπό τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ. Ο Μπέσεντ, πρώην διαχειριστής hedge fund και νυν στενός συνεργάτης του προέδρου Τραμπ, έχει αναλάβει την αποστολή να πετύχει μια συμφωνία που θα ξεμπλοκάρει το εμπόριο αγροτικών προϊόντων.
Η ειρωνεία είναι ότι ο ίδιος ο Μπέσεντ διαθέτει χιλιάδες στρέμματα γης στη Βόρεια Ντακότα, αξίας έως 25 εκατ. δολαρίων, που αποφέρουν ετήσια έσοδα έως 1 εκατ. δολάρια από καλλιέργειες σόγιας και καλαμποκιού. Παρότι τα εισοδήματά του δεν πλήττονται όσο εκείνα των οικογενειακών αγροκτημάτων, η σύμπτωση δημιουργεί σκιές περί σύγκρουσης συμφερόντων, αφού ο ίδιος καλείται να διαπραγματευθεί με την Κίνα για προϊόντα που καλλιεργεί και ο ίδιος.
Το Γραφείο Κυβερνητικής Δεοντολογίας έχει ήδη καλέσει τον υπουργό να αποεπενδύσει, καθώς θεωρεί ότι η κατοχή γης συνιστά πιθανό ασυμβίβαστο. Ο Μπέσεντ δεσμεύθηκε να συμμορφωθεί έως τα μέσα Δεκεμβρίου, όμως αγορές και πολιτικοί παρακολουθούν στενά.
Το πολιτικό και οικονομικό διακύβευμα
Η σόγια είναι κρίσιμη για τις εμπορικές ισορροπίες ΗΠΑ–Κίνας. Στην πρώτη θητεία του, ο Τραμπ είχε χρησιμοποιήσει τα αγροτικά προϊόντα ως μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις. Αν και τότε έκλεισε συμφωνία με το Πεκίνο για μαζικές αγορές, η πανδημία και οι γεωπολιτικές εντάσεις οδήγησαν σε αθέτηση δεσμεύσεων.
Στη δεύτερη θητεία του, ο πρόεδρος Τραμπ επιμένει ότι θα προστατεύσει τους αγρότες. Σε δημόσια ανάρτησή του κάλεσε τον Σι Τζινπίνγκ να «τετραπλασιάσει» τις αγορές αμερικανικής σόγιας, υπενθυμίζοντας ότι οι αγρότες αποτελούν κρίσιμο εκλογικό του ακροατήριο. Όμως, με τους δασμούς της Κίνας να έχουν φθάσει στο 34% και τις τιμές να ευνοούν τον ανταγωνισμό από τη Βραζιλία, η πίεση στους Αμερικανούς παραγωγούς εντείνεται.
Επιπτώσεις στην αγροτική οικονομία
Η αδυναμία διάθεσης της σοδειάς συμπιέζει τα έσοδα και δημιουργεί αλυσιδωτές αντιδράσεις σε τράπεζες, συνεταιρισμούς, μεταφορείς και βιομηχανίες επεξεργασίας. Οι αγρότες αναγκάζονται να καταφεύγουν σε προσωρινές λύσεις αποθήκευσης, όπως πλαστικούς σάκους και αυτοσχέδιους σιλό, ελπίζοντας ότι θα βρεθεί διέξοδος στις αγορές.
«Δεν υπάρχει εναλλακτική για την Κίνα», σημειώνει ο Κέβιν Καρέλ, επικεφαλής μεγάλης εταιρείας σιτηρών στη Βόρεια Ντακότα, που ήδη χτίζει προσωρινές αποθήκες για επτά εκατομμύρια μπούσελ σόγιας.
Ενώ η Ουάσιγκτον εξετάζει μέτρα στήριξης παρόμοια με εκείνα της εμπορικής διαμάχης του 2019, οι αγρότες φοβούνται ότι μια κρίση ενός έτους θα μετατραπεί σε πολυετή καθίζηση. «Χτίσαμε 40 χρόνια σχέσεων με την Κίνα και τώρα κινδυνεύουμε να χάσουμε μια ολόκληρη γενιά παραγωγών», προειδοποιεί ο Τζάστιν Σέρλοκ, επικεφαλής της Ένωσης Καλλιεργητών Σόγιας Βόρειας Ντακότα.
Η κόντρα για τη σόγια είναι μόνο η αιχμή του δόρατος σε μια βαθύτερη εμπορική αντιπαράθεση που περιλαμβάνει τεχνολογίες, εξαγωγικούς περιορισμούς και γεωπολιτική ισχύ. Ωστόσο, οι συνέπειες στο έδαφος της αμερικανικής ενδοχώρας είναι ήδη χειροπιαστές: αυξανόμενα κόστη, συρρίκνωση κερδών, κίνδυνος πτωχεύσεων και διάχυτη ανησυχία ότι οι αγροτικές κοινότητες θα πληρώσουν το μεγαλύτερο τίμημα της μάχης.
