Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται πολύ αργά στις προσπάθειες να ενισχύσει την οικονομική της ανταγωνιστικότητα, με την περιοχή να «αποτυγχάνει να συμβαδίσει με την ταχύτητα» ενός ταχέως μεταβαλλόμενου παγκόσμιου περιβάλλοντος.
Ένα χρόνο μετά την παρουσίαση της έκθεσης που χαρτογραφεί τον τρόπο με τον οποίο η 27μελής Ένωση μπορεί να αξιοποιήσει τη συνολική οικονομική της δύναμη για μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα και ευημερία, ο Ντράγκι δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι είναι «απογοητευμένοι» από τον ρυθμό αλλαγής σε μια κατακερματισμένη περιοχή. Οι πολίτες βλέπουν ότι η ΕΕ δεν καταφέρνει να παρακολουθήσει τους παγκόσμιους ανταγωνιστές, τόνισε.
«Πολύ συχνά δίνονται δικαιολογίες για αυτή την αργοπορία», είπε ο Ντράγκι στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες την Τρίτη, σε εκδήλωση για την επέτειο της έκθεσης. «Μια διαφορετική πορεία απαιτεί νέα ταχύτητα, κλίμακα και ένταση», πρόσθεσε, καλώντας τα κράτη-μέλη να ενεργήσουν από κοινού, μεταδίδει το Bloomberg.
Ο Ντράγκι, που υπηρέτησε και ως πρωθυπουργός της Ιταλίας, πρότεινε ένα σχέδιο για την ενίσχυση της θέσης της ΕΕ εν μέσω της αποσύνθεσης των διατλαντικών σχέσεων, της ανάδειξης της Κίνας σε υπερδύναμη και των πολέμων στα σύνορα της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Κάλεσε σε μια νέα προσέγγιση στον συντονισμό της κρατικής ενίσχυσης στην ΕΕ.
«Στην πράξη, η κρατική ενίσχυση συχνά λειτουργεί ως προστατευτισμός – κλειδώνοντας τη δραστηριότητα εντός των συνόρων αντί να χτίζει ευρωπαϊκές βιομηχανίες που να είναι ανταγωνιστικές σε παγκόσμιο επίπεδο», σημείωσε.
Oι ετήσιες επενδυτικές ανάγκες έχουν αυξηθεί στα 1,2 τρισ. ευρώ
Ο Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε ότι η Ευρώπη βρίσκεται «σε πιο δύσκολη θέση» σε σχέση με πέρυσι, υπογραμμίζοντας ότι οι ετήσιες επενδυτικές ανάγκες έχουν αυξηθεί σχεδόν στα 1,2 τρισ. ευρώ, από 800 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος, με ολοένα μεγαλύτερη ζήτηση για δαπάνες άμυνας.
Ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υποστήριξε την ανάγκη κοινής έκδοσης χρέους —αν όχι σε επίπεδο Ε.Ε., τότε από μια ομάδα κρατών–μελών— καθώς αρκετές χώρες παραμένουν κάθετα αντίθετες σε νέες μορφές κοινών δανείων.
Παράλληλα, τόνισε ότι τα ευρωπαϊκά κράτη θα έπρεπε να συντονιστούν στις προμήθειες LNG, ώστε να μειώσουν τις τιμές της ενέργειας· μια δυνατότητα που ήδη υπάρχει αλλά αξιοποιείται ελάχιστα. Όπως σημείωσε, η Ευρώπη πρέπει να πάψει να λειτουργεί ως μια χαλαρή συνομοσπονδία και να συμπεριφέρεται περισσότερο ως ομοσπονδία.
Ο Ντράγκι επισήμανε τις αδυναμίες της Ευρώπης στην άμυνα και το εμπόριο, χωρίς να αποδώσει άμεσα ευθύνες για τη συμφωνία Ε.Ε.–ΗΠΑ που υπεγράφη το καλοκαίρι.
«Η εξάρτηση από τις ΗΠΑ για την άμυνα χρησιμοποιήθηκε ως ένας από τους λόγους που δεχθήκαμε μια εμπορική συμφωνία σε μεγάλο βαθμό με αμερικανικούς όρους. Η εξάρτηση από κινεζικά κρίσιμα υλικά περιόρισε την ικανότητά μας να αποτρέψουμε την υπερπαραγωγή της Κίνας από το να πλημμυρίσει την Ευρώπη ή να αντικρούσουμε τη στήριξή της προς τη Ρωσία», υπογράμμισε.
Εμφανίστηκε επίσης απαισιόδοξος για την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης από την Ε.Ε., επισημαίνοντας τη χαμηλή χρήση από μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η Ευρώπη παρήγαγε πέρυσι μόλις τρία μεγάλα foundation models, έναντι 40 στις ΗΠΑ και 15 στην Κίνα.
Ο Ντράγκι ζήτησε «πάγωμα» στο επόμενο στάδιο της ευρωπαϊκής ρύθμισης για την ΑΙ, που αφορά τη διαχείριση κινδύνων σε κρίσιμες υποδομές και την υγεία: «Κατά την άποψή μου, η εφαρμογή αυτού του σταδίου θα πρέπει να ανασταλεί μέχρι να κατανοήσουμε καλύτερα τα μειονεκτήματα», εξήγησε.
Ο Μάριο Ντράγκι επιστρέφει στη δημόσια σκηνή
Έναν χρόνο μετά την παρουσίαση του μεγάλου του σχεδίου για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, ο Μάριο Ντράγκι επιστρέφει στη δημόσια σκηνή με αυστηρές προειδοποιήσεις. Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, που είχε αναλάβει κατόπιν εντολής της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να εκπονήσει μια στρατηγική για την ευρωπαϊκή οικονομία, βλέπει σήμερα τις περισσότερες από τις 383 προτάσεις του να μένουν ανεφάρμοστες. Το αποτέλεσμα είναι, όπως υποστηρίζει, η Ευρώπη να χάνει πολύτιμο χρόνο, την ώρα που οι παγκόσμιοι ανταγωνιστές της, οι ΗΠΑ και η Κίνα, κινούνται με ταχύτητα.
Στην έκθεσή του το φθινόπωρο του 2024, ο Ντράγκι προειδοποίησε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει «υπαρξιακή πρόκληση» και ότι χωρίς άμεση δράση δεν θα μπορέσει να ηγηθεί σε νέες τεχνολογίες, να αποτελέσει φάρο κλιματικής υπευθυνότητας και να σταθεί ως ανεξάρτητος παίκτης στη διεθνή σκηνή. Οι προτάσεις του κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα: κοινές επενδύσεις σε υποδομές και ενέργεια, διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων ώστε η βιομηχανία να έχει πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα ώστε να διοχετευθούν κεφάλαια σε startups, δημιουργία ενιαίας αγοράς υπηρεσιών, αλλά και κοινή αμυντική προμήθεια, ώστε η Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ανεξάρτητο οργανισμό European Policy Innovation Council, μόλις το 11,2% των προτάσεων έχει εφαρμοστεί, ενώ το 20% βρίσκεται σε μερική εφαρμογή και σχεδόν το μισό παραμένει απλώς «σε εξέλιξη». Σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια, δεν έχει ολοκληρωθεί καμία από τις συστάσεις. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ εμφανίζονται να αναπτύσσονται οκτώ φορές ταχύτερα από την Ευρωζώνη στο δεύτερο τρίμηνο του 2025, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, τα οποία επικαλούνται οι Financial Times.
Γιατί η Ευρώπη δεν εφάρμοσε τις προτάσεις Ντράγκι
Η αδράνεια αυτή εξηγείται από πολλούς παράγοντες. Στις Βρυξέλλες αναγνωρίζουν ότι η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε στραμμένη την προσοχή της στην αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ, στη διαχείριση της σχέσης με την Κίνα και στη διατήρηση της αμερικανικής στήριξης για την Ουκρανία. Την ίδια στιγμή, τα κράτη-μέλη αντιστέκονται να απεμπολήσουν εθνικές ευαισθησίες.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, είχαν εκφράσει θέρμη για τις προτάσεις, όπως και ο Γερμανός πολιτικός Φρίντριχ Μερτς, που είχε παραπέμψει στο γνωστό «whatever it takes». Όμως πίσω από τις δηλώσεις στήριξης, η πρόοδος σκοντάφτει στην απροθυμία κυβερνήσεων να μοιραστούν ενέργεια, να ανοίξουν τις αγορές τους ή να αποδεχθούν κοινό χρέος.
Η αντίσταση αυτή φαίνεται πιο έντονα στην τραπεζική ένωση και στην ενοποίηση των αγορών κεφαλαίου, όπου οι εθνικοί κανόνες παραμένουν ισχυροί, όπως σημείωσε ο Ισπανός οικονομολόγος και πρώην ευρωβουλευτής Λουίς Γκαρικάνο. Στον τομέα της ενέργειας, οι χώρες που διαθέτουν χαμηλές τιμές διστάζουν να τις μοιραστούν με γείτονες που έχουν ακριβότερη ηλεκτρική ενέργεια, όπως επισήμανε η ευρωβουλευτής Άννα Στουρκ. Το ίδιο συμβαίνει με την κοινή άμυνα και το κοινό χρέος, όπου οι λεγόμενες «φειδωλές» χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, προβάλλουν βέτο.
Ένας χρόνος μετά τη δημοσίευση της έκθεσης Ντράγκι, τι είπε η φον ντερ Λάιεν
Έναν χρόνο μετά τη δημοσίευση της έκθεσης Ντράγκι, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε έναν απολογισμό της έκθεσης, εστιάζοντας στους τρεις πυλώνες της: καινοτομία, απανθρακοποίηση και μείωση εξαρτήσεων.
Στην ομιλία της, η φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμο σημείο όσον αφορά την τεχνολογική ηγεσία και την ανταγωνιστικότητα. Αναφέρθηκε στα επιτεύγματα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και της υπολογιστικής ισχύος, σημειώνοντας ότι η Ευρώπη διαθέτει πλέον 4 υπερυπολογιστές στην κορυφαία δεκάδα παγκοσμίως, από 2 πριν έξι χρόνια, χάρη στην επένδυση σε έργα όπως το Jupiter στη Γερμανία και το HPC6 στην Ιταλία. Επιπλέον, η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 67% σε ετήσια βάση, με παραδείγματα όπως η σουηδική Lovable, που κατάφερε να φτάσει τα 100 εκατομμύρια δολάρια ετήσιων εσόδων και αποτιμήθηκε σχεδόν 4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Πρόεδρος παρουσίασε επίσης την πρόοδο στον δεύτερο πυλώνα της έκθεσης: την απανθρακοποίηση και την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα. Υπογράμμισε ότι σήμερα πάνω από το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη προέρχεται από χαμηλού άνθρακα πηγές, μειώνοντας κατά 60 δισεκατομμύρια ευρώ τον λογαριασμό για ορυκτά καύσιμα τον τελευταίο χρόνο. Παράλληλα, η Ευρώπη συνεχίζει να αντιμετωπίζει υψηλές και άνισες τιμές ενέργειας, με κόστος ηλεκτρικής ενέργειας σε ορισμένα κράτη-μέλη να είναι έως τριπλάσιο από άλλα.
Η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε σημαντικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση των δικτύων και των διασυνδέσεων, συμπεριλαμβανομένων του Celtic Interconnector και του έργου Biscay Bay, καθώς και την πρόταση για ένα «Grids Package» (Πακέτο Δικτύων) και νέα πρωτοβουλία «Energy Highways» (Πακέτο Ενεργειακών Λεωφόρων) για κρίσιμα σημεία υποδομής σε όλη την Ευρώπη.
