«Αισθανόμαστε την πίεση, αλλά κινούμαστε πολύ αργά. Δεν είναι ζήτημα του τι, πότε και πώς. Το πρόβλημα είναι ότι καθυστερούμε πολύ να κάνουμε οτιδήποτε» είπε ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης της Ευρωζώνης και τέως Ιταλός πρωθυπουργός στην εκδήλωση για την «επέτειο» έναν χρόνο μετά τη δημοσιοποίηση της 400σέλιδης έκθεσης του. Ο Μάριο Ντράγκι δεν άφησε καμία αμφιβολία για την ολιγωρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δώδεκα μήνες μετά την περιβόητη έκθεση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη, μόνον το 11,2% των 179 προτάσεών του έχουν υλοποιηθεί, σύμφωνα με έρευνα του European Policy Innovation, το οποίο διατηρεί την έδρα του στις Βρυξέλλες.
Σήμερα πια η Ευρώπη είναι ακόμη πιο οικονομικά αποδυναμωμένη, πολιτικά διχασμένη και άρα εκτεθειμένη σε ένα απειλούμενο γεωπολιτικό περιβάλλον. Ασθμαίνει σε όρους ανάπτυξης. Σε συνδυασμό με την πολιτική αστάθεια που γεννά η άνοδος της ακροδεξιάς στα ισχυρότερα κράτη-μέλη και την αδυναμία των Βρυξελλών να δείξουν μια ενιαία πυγμή στις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, η Ευρώπη αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις σημερινές προκλήσεις. Η κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία δίνει μια νέα διάσταση στην έλλειψη αυτονομίας στην άμυνα.
Εκτός της αύξησης του κόστους διαβίωσης από την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, η ΕΕ καλείται να διαχειριστεί την απειλή των δασμών του Τραμπ στις ευρωπαϊκές εισαγωγές, ενώ τα κράτη-μέλη δέχονται πιέσεις από τις ΗΠΑ να αυξήσουν άμεσα τις αμυντικές δαπάνες από το 2% στο 5% του ΑΕΠ. Κάτω από τη σημερινή συγκυρία, η φον ντερ Λάιεν έχει δεχτεί ευρεία κριτική για την παθητικότητά της όταν κατέληξε σε εμπορική συμφωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ. Είναι ασαφές πώς η διαπραγματευτική θέση της ΕΕ θα επιδεινώνεται απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα δίχως μεταρρυθμίσεις.
«Ένας διαφορετικός δρόμος απαιτεί νέα ταχύτητα, κλίμακα και ένταση. Σημαίνει να δράσουμε μαζί, όχι να κατακερματίσουμε τις προσπάθειές μας», είπε ο Ντράγκι σε ένα ακροατήριο αξιωματούχων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις Βρυξέλλες. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε ζητήσει από τον Ντράγκι τη σύνταξη της έκθεσης. Η ομιλία της για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέσα σε έναν χρόνο δεν ήταν πειστική. Ο Ντράγκι τόνισε πως πέρσι η ΕΕ δημιούργησε τρία μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) έναντι των 40 που καταγράφηκαν στις ΗΠΑ και των 15 στην Κίνα. Ένα από τα εμπόδια στην τεχνολογική πρόοδο είναι το κόστος ενέργειας. Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι σχεδόν τετραπλάσιες στην Ευρώπη σε σχέση με τις ΗΠΑ.
Αντί η ΕΕ να επισπεύσει μεταρρυθμίσεις για να αρθούν εμπόδια στις διακρατικές συγχωνεύσεις με στόχο τη δημιουργία υπερεθνικών ομίλων, να αυξήσει τις επενδύσεις στην καινοτομία, να προωθήσει την ενοποίηση των αγορών κεφαλαίου για να κινητοποιηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις και να τολμήσει την περαιτέρω έκδοση κοινών ομολόγων, επικρίνεται ακόμη και για ενδοτικότητα απέναντι στην Ουάσιγκτον. Όπως επισημαίνει και ο Γιαν Ντίστελντορφ, αρθρογράφος στη γερμανική Süddeutsche Zeitung, το ποσοστό των δαπανών της Ευρώπης για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) ανήλθε πρόπερσι στο 2,2% του ΑΕΠ, αρκετά χαμηλότερο από το 3,5% των ΗΠΑ. Οι δαπάνες της Κίνας για Ε&Α αυξάνονται επίσης σταθερά από το 2% προ δεκαετίας στο 2,56% που καταγράφηκε προ τριετίας.
Ο Ντράγκι τόνισε στην εκδήλωση αυτής της εβδομάδας ότι «το μοντέλο ανάπτυξής μας ξεθωριάζει. Οι ευπάθειες πολλαπλασιάζονται (…) και η αδράνεια απειλεί όχι μόνον την ανταγωνιστικότητά μας αλλά και τα ίδια μας τα κυριαρχικά δικαιώματα». Πρόσθεσε ότι εάν η ΕΕ προωθήσει δυναμικά μια ατζέντα μεταρρυθμίσεων, θα αυξηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για διοχέτευση δημόσιων ή ευρωπαϊκών πόρων. Αντί αυτού, η πρόεδρος της Κομισιόν δεσμεύτηκε τον περασμένο μήνα για επενδύσεις 600 δισ. ευρώ από ευρωπαϊκές εταιρείες στις ΗΠΑ, προκειμένου να πείσει τον Τραμπ να μειώσει τους αμερικανικούς δασμούς στις ευρωπαϊκές εισαγωγές από το 30% στο 15%.
Στην έκθεσή του, ο Ντράγκι είχε επίσης τονίσει πως θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερος συντονισμός στις αμυντικές δαπάνες μεταξύ των κρατών-μελών, συστήνοντας την προτίμηση στις ευρωπαϊκές αντί των ξένων εταιρειών. Καταδεικνύοντας την άμεση σύνδεση μεταξύ της αυτονομίας και της ασφάλειας της ΕΕ, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχε επίσης προτείνει τη θεμελίωση μιας «εξωτερικής οικονομικής πολιτικής», με κοινές επενδύσεις ακόμη και στην άμυνα.
Οι συστάσεις του Ντράγκι γίνονται ακόμη πιο αναγκαίες σήμερα. Η Ρωσία συνεχίζει αμείωτα την εισβολή στην Ουκρανία αλλά επιθυμεί να καλλιεργήσει, επίσης, ένα κλίμα ανασφάλειας στην Ευρώπη. Την περασμένη εβδομάδα παραβίασε τον εναέριο χώρο της Πολωνίας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ενώ πληθαίνουν επίσης οι υβριδικές επιθέσεις στην ευρύτερη Ευρώπη. Ο χρόνος τρέχει αλλά η Ευρώπη ολιγωρεί.
