Έτσι όπως επιδιώκει να επιβάλει τη δική της εκδοχή καπιταλισμού, η Κίνα στοχεύει επίσης να αναλάβει έναν μεγαλύτερο ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή και να διαμορφώσει την ατζέντα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Οι συνθήκες δεν ήταν ποτέ ιδανικότερες. Οι ΗΠΑ, κάτω από τη 2η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, δεν αποστασιοποιούνται απλά από ιστορικούς συμμάχους, αλλά παραγκωνίζουν την όποια συμβολή των διεθνών οργανισμών στην επίλυση διεθνών κρίσεων.
Στη χθεσινή ομιλία του ενώπιον του ΟΗΕ, όπου διεξάγεται η Γενική Συνέλευση, ο Τραμπ επέρριψε ευθύνες στον οργανισμό για την αποτυχία να σταματήσει πολέμους σαν αυτόν μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν τον περασμένο Ιούνιο, του απέδωσε ευθύνες για την «ανεξέλεγκτη μετανάστευση» και αποκάλεσε «απάτη» την πράσινη ενέργεια. Καθώς, λοιπόν, η Ουάσιγκτον απομονώνεται όλο και πιο πολύ από τη διεθνή κοινότητα και τους συμμάχους στη Δύση, το Πεκίνο προβάλλει το όραμα για έναν πολύπλευρο κόσμο, όπου οι ΗΠΑ θα διαδραματίζουν μικρότερο ρόλο.
Λίγες ημέρες πριν από την ετήσια συνάντηση των ηγετών του κόσμου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ ήταν οι μοναδικές που καταψήφισαν πρόσφατο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, διότι, όπως υποστήριξαν, δεν ήταν ικανοποιητική η καταδίκη της Χαμάς. Καλλιεργώντας ένα ξενοφοβικό περιβάλλον στο εσωτερικό της χώρας, ο Τραμπ κινδυνεύει να αποξενώσει πλήρως τις ΗΠΑ.
Η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από 156 χώρες πλην των ΗΠΑ, η αποκατάσταση των επαφών με τη Ρωσία ενώ συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επιβολή δασμών 50% από τον Τραμπ στη Βραζιλία επειδή καταδικάστηκε ο Ζαΐρ Μπολσονάρο για συνωμοσία για πραξικόπημα καταδεικνύουν το χάσμα της Ουάσιγκτον με τις αξίες της διεθνούς κοινότητας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ανάπτυξης (GDI), η οποία προτάθηκε από την Κίνα το 2017, αναμένεται να χρησιμεύσει ως «όχημα» για την προώθηση της θέσης του Κομμουνιστικού Κόμματος στον κόσμο.
Οι στρατηγικές κινήσεις της Κίνας εντός και εκτός του ΟΗΕ
Παράλληλα, το Πεκίνο επιδιώκει αθόρυβα να αποκτήσει ισχυρότερη παρουσία στα όργανα και στα προγράμματα του ΟΗΕ. «Οι Κινέζοι γίνονται όλο και πιο παρόντες», δηλώνει ο Κριστόφ Χόισγκεν, πρεσβευτής της Γερμανίας στον ΟΗΕ την τετραετία 2017-2021. Μιλώντας στη Handelsblatt, τόνισε ότι «προσεταιρίζονται τον παγκόσμιο Νότο – ενώ οι Αμερικανοί μειώνουν δραματικά τη δέσμευσή τους».
Πηγές της γερμανικής εφημερίδας αποκαλύπτουν ότι περίπου δώδεκα υψηλές θέσεις στον ΟΗΕ καλύπτονται από Κινέζους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών και του Οργανισμού Τροφίμων (ITU) και Γεωργίας (FAO). Παράλληλα, το Πεκίνο αναπτύσσει παγκόσμιες πρωτοβουλίες που σκοπεύουν να συμπληρώσουν ή να αντικαταστήσουν τα προγράμματα του ΟΗΕ. Οι BRICS, παραδείγματος χάριν, είναι μια ένωση ισχυρών αναδυόμενων οικονομιών που στηρίζουν Κίνα και Ρωσία.
Η Κίνα επικρίνει τις ΗΠΑ για την αποχώρησή τους από όργανα του ΟΗΕ
Η Κίνα είναι ιδιαίτερα μεθοδική στους γεωπολιτικούς στόχους της, σχεδιάζοντας τις κινήσεις ανά την υφήλιο με μακροπρόθεσμο ορίζοντα σε αντίθεση με τις κυβερνήσεις στη Δύση που αλλάζουν ατζέντα, αρκετές φορές με πολιτική σκοπιμότητα. Ενδεικτική είναι η εγκατάλειψη της πολιτικής για την πράσινη μετάβαση της αμερικανικής οικονομίας από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, θέτοντας σε κίνδυνο επενδύσεις δεκάδων δισ. δολαρίων.
Μια από τις κριτικές που έχει ασκηθεί από το Πεκίνο είναι η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (CHR), που ανήκουν στον ΟΗΕ. Ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ και από την UNESCO για δεύτερη φορά, η οποία επίσης ενσωματώνεται στον ΟΗΕ.
Σύμφωνα με πηγές των New York Times, ένας «Κινέζος αξιωματούχος είναι πλέον ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της UNESCO, μια θέση που διπλωμάτες δήλωσαν ότι συχνά απονέμεται με αντάλλαγμα πολιτικές ή χρηματικές χάρες». Η Κίνα έχει επίσης ασκήσει έντονες πιέσεις για την ένταξη περιοχών στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ενώ συναγωνίζεται την Ιταλία ως η χώρα με τα περισσότερα πολιτιστικά σημαντικά μνημεία, ανέφερε η αμερικανική εφημερίδα.
Ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, κάλεσε στις αρχές Σεπτεμβρίου τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, και τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, να διευρύνουν το πεδίο συνεργασίας και να αναλάβουν την κοινή ευθύνη για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης, σταθερότητας και ευημερίας.
Τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία πλήττονται από τον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ, ενώ η Ρωσία δέχεται πιέσεις, αν και όχι αρκετά μεγάλες, για να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, όπου τα περισσότερα κράτη ανήκουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο, η Κίνα χρησιμοποιεί τη θέση της για να προβληθεί ως «ο ισχυρότερος συνήγορος του αναπτυσσόμενου κόσμου», υπογραμμίζεται σε ανάλυση του κέντρου ερευνών United States Institute of Peace.
Καθυστερήσεις στις εισφορές του ΟΗΕ από τις ΗΠΑ αλλά και την Κίνα
Ωστόσο, η Κίνα μοιράζεται την ίδια δυσπιστία για τους διεθνείς οργανισμούς με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ. Οι Financial Times αποκάλυψαν καθυστερήσεις στην καταβολή των ετήσιων εισφορών από την Ουάσιγκτον και το Πεκίνο, αναγκάζοντας τον ΟΗΕ να περιορίσει τις φετινές δαπάνες κατά 17% ή 600 εκατ. δολάρια. Δύο είναι οι κύριες οδοί για τη χρηματοδότηση του ΟΗΕ. Οι δεσμευτικές εισφορές για την κάλυψη του τακτικού προϋπολογισμού, που ανέρχονται στα 3,7 δισ. δολάρια, ετησίως, και του προϋπολογισμού των ειρηνευτικών δυνάμεων, ύψους 5,6 δισ. δολαρίων.
Υπάρχουν, επίσης, οι εθελοντικές εισφορές, οι οποίες χρηματοδοτούν τις ανθρωπιστικές και αναπτυξιακές υπηρεσίες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ οφείλουν 1,5 δισ. δολάρια στον τακτικό προϋπολογισμό και η Κίνα 597 εκατ. δολάρια. Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ παραμένουν ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του ΟΗΕ, χρηματοδοτώντας προ διετίας με 13 δισ. δολάρια όλα τα όργανα του ΟΗΕ.
Δεν είναι, όμως, μόνον οι ΗΠΑ και η Κίνα που καθυστερούν στην κάλυψη των υποχρεώσεων στον ΟΗΕ. Μελέτη του Pew Research Center καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μόνον τα 53 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ πληρώνουν με συνέπεια τις εισφορές τους από το 2019. Αξίζει να σημειωθεί πως η ψαλίδα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας στη χρηματοδότηση του ΟΗΕ έχει κλείσει, με την Ουάσιγκτον να αντιπροσωπεύει το 22% των εισφορών και την Κίνα να αυξάνει το μερίδιό της από το 0,99% το 2000 στο 20% το 2025.
Καθώς οι ΗΠΑ αμφισβητούν τις αρχές που θεμελιώνουν τη διεθνή κοινότητα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, η Κίνα προβάλλει τη μαρξιστική πεποίθηση πως «η ανάπτυξη είναι εγγύηση για την ασφάλεια», τονίζουν αναλυτές του Atlantic Council. Αυτή είναι η νοοτροπία που περνά μέσα από την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ανάπτυξης (GDI), η οποία δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην κρατική σταθερότητα έναντι των ατομικών δικαιωμάτων».
Για τις αναπτυσσόμενες ασιατικές και αφρικανικές χώρες, ένας μεγαλύτερος ρόλος της Κίνας στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα ήταν ευπρόσδεκτος κάτω από τη συγκεκριμένη συγκυρία.
