One Piece: Το anime που έγινε παγκόσμιο σύμβολο διαμαρτυρίας της νέας γενιάς

Πώς το One Piece ξεπέρασε τα όρια της φαντασίας και μετατράπηκε σε παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας, ενότητας και πολιτικής διαμαρτυρίας

Η νέα γενιά διαδηλώνει στις Φιλιππίνες κρατώντας την εμβληματική πλέον σημαία του One Piece © EPA/FRANCIS R. MALASIG

Ο Monkey D. Luffy, ο νεαρός πειρατής με το λαστιχένιο σώμα, από το πρώτο του επεισόδιο, το 1999, μέχρι και σήμερα, έχει κερδίσει εκατομμύρια θεατές παγκοσμίως, καθώς μάχεται ενάντια σε «κακούς» πειρατές και τυραννικές κυβερνήσεις, όσο διασχίζει τον ωκεανό, μαζί με το ετερόκλητο πλήρωμά του. Ο ονειροπόλος και καλόκαρδος Λούφυ, που επιθυμεί να βρει τον μυθικό θησαυρό «One Piece» και να γίνει ο «Βασιλιάς των Πειρατών», και το ομώνυμο anime, ξεχωρίζουν όλα αυτά τα χρόνια ανάμεσα στις κορυφαίες σειρές anime όλων των εποχών, με την πειρατική σημαία του να υιοθετείται σήμερα από τη νέα γενιά που αντιστέκεται στην αδικία, ως σύμβολο ελπίδας και να κυματίζει σε όλο και περισσότερες διαδηλώσεις παγκοσμίως.

Όπως γράφουν διεθνή ΜΜΕ, όπως ο Guardian και η WSJ, από την Ινδονησία μέχρι το Νεπάλ και τις Φιλιππίνες, μία γνώριμη για πολλούς, αλλά ασυνήθιστη σημαία έχει κάνει αισθητή την παρουσία της σε διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης της εξουσίας. Πρόκειται για το μαύρο πανί που δείχνει ένα γελαστό κρανίο με ένα ψάθινο καπέλο, γνωστό ως Τζόλι Ρότζερ, που έγινε το εμβληματικό σύμβολο των Straw Hat Pirates και αποτέλεσε σήμα κατατεθέν της ποπ κουλτούρας.

ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

Διαδηλώσεις στις Φιλιππίνες © EPA/FRANCIS R. MALASIG

Η σημαία του One Piece εμπνέει τη νεολαία του κόσμου

Στην Ινδονησία, η σημαία του Λούφυ εμφανίστηκε σε σπίτια, μοτοσικλέτες, αυτοκίνητα και φορτηγά, ως ένδειξη αγανάκτησης για τα πολυτελή προνόμια που απολαμβάνουν οι πολιτικοί, όπως τα επιδόματα στέγασης ύψους 3.000 δολαρίων. Οι διαδηλώσεις που ακολούθησαν ήταν πολύνεκρες και είχαν ως αφετηρία την κοινωνική δυσφορία για την κακοδιαχείριση δημοσίου χρήματος. Αξιωματούχοι χαρακτήρισαν την εμφάνισή της, ως προσπάθεια διάσπασης της εθνικής ενότητας, ενώ άλλοι προειδοποίησαν ότι η δημόσια ανάρτησή της την ημέρα ανεξαρτησίας της χώρας στις 17 Αυγούστου «θα μπορούσε να οδηγήσει ανθρώπους στη φυλακή καθώς θα μπορούσε να θεωρηθεί προδοσία». Η κυβέρνηση αργότερα απέσυρε τα προκλητικά επιδόματα, ενώ εκθέσεις για στοχοποίηση πολιτών από την αστυνομία και τον στρατό οδήγησαν τη Διεθνή Αμνηστία να εκδώσει ανακοίνωση, υπογραμμίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες παραβιάζουν την ελευθερία έκφρασης.

Στο Νεπάλ, ο Τζόλι Ρότζερ κρεμάστηκε στις χρυσές πύλες του παλατιού που στεγάζει το κοινοβούλιο και άλλων φλεγόμενων κυβερνητικών κτιρίων, καθώς η νεολαία βγήκε στους δρόμους του Κατμαντού, εκφράζοντας την οργή της για τη διαφθορά και την οικογενειοκρατία που ταλανίζει τη χώρα. Το κύμα διαδηλώσεων και οι αναπόφευκτες συγκρούσεις με την αστυνομία άφησαν πίσω τους πάνω από 50 νεκρούς.

Στις Φιλιππίνες, η σημαία κυμάτισε σε διαδηλώσεις κατά αξιωματούχων και εργολάβων που φέρονται να υπεξαίρεσαν κεφάλαια για έργα ανακούφισης από πλημμύρες, προκαλώντας την οργή δεκάδων χιλιάδων πολιτών στη Μανίλα. Όπως εξηγεί ο 23χρονος Eugero Vincent Liberato, απόφοιτος που βοήθησε στη διοργάνωση των διαδηλώσεων στη Μανίλα: «Αν και μιλάμε διαφορετικές γλώσσες και έχουμε διαφορετικές κουλτούρες, μιλάμε την ίδια γλώσσα της καταπίεσης. Βλέπουμε τη σημαία ως σύμβολο απελευθέρωσης από την καταπίεση… ότι πρέπει να αγωνιζόμαστε για το μέλλον που μας αξίζει». «Για κάθε πέσο που μας κλέβουν, κλέβουν το μέλλον μας και το μέλλον των επόμενων γενεών που θα έρθουν μετά από εμάς», είπε ο Liberato. Θα ήταν υποτίμηση να πούμε ότι οι νέοι είναι θυμωμένοι, πρόσθεσε. «Είναι εξοργισμένοι».

Η διάδοση του συμβόλου της επανάστασης δεν γνωρίζει από σύνορα, καθώς εμφανίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανάμεσα σε σημαίες της Παλαιστίνης, κατά τη διάρκεια φιλοπαλαιστινιακών πορειών, αλλά και σε διαμαρτυρία κατά της πρόσφατης επίσημης επίσκεψης του Προέδρου Τραμπ. Στη Γαλλία, διαδηλωτές βγήκαν με τη σημαία του Λούφι στους δρόμους σε ένδειξη οργής για τις περικοπές των δημοσίων δαπανών και τη δυσλειτουργία της κυβέρνησης.

Το σύμβολο έγινε δημοφιλές και στις ΗΠΑ αργότερα, καθώς εμφανίστηκε σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από διαμαρτυρίες στο Λος Άντζελες κατά της καταστολής της μετανάστευσης από τον Τραμπ, ενώ δεν έλειψε ούτε το περασμένο το Σάββατο, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας στη Νέα Υόρκη σε ένα κατάστημα της Apple , όπου διαδηλωτές επέκριναν την εταιρεία για τη χρήση ορυχείων κοβαλτίου στην Αφρική. Η Apple δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό. Σε έκθεση του Απριλίου, η εταιρεία ανέφερε ότι μετά από μια δεκαετία ελέγχων δεν έχει βρει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα διυλιστήρια ή τα χυτήρια στην αλυσίδα εφοδιασμού της ωφελούσαν ένοπλες ομάδες στο Κονγκό ή τη Ρουάντα.

One Piece: Γιατί η νέα γενιά εκφράζεται μέσα από ένα anime

Έτσι λοιπόν, η μετατροπή της σημαίας του One Piece σε σύμβολο διαμαρτυρίας δεν είναι ένα τυχαίο φαινόμενο, αλλά αποτέλεσμα βαθύτερων κοινωνικών και πολιτισμικών διεργασιών που ξεπερνούν τα γεωγραφικά σύνορα. Στον πυρήνα του βρίσκεται η ανάγκη της νέας γενιάς να εκφραστεί με τρόπο που να συνδυάζει τη φαντασία με την πολιτική πραγματικότητα, ενώνοντας διαφορετικές εμπειρίες καταπίεσης κάτω από ένα κοινό σημείο αναφοράς. Το χαμογελαστό κρανίο με το καπέλο από ψάθα δεν είναι απλώς η «σημαία» μιας φανταστικής ομάδας πειρατών, αλλά ένα έμβλημα ελευθερίας και επιμονής, που ταιριάζει απόλυτα με τη γλώσσα της νεολαίας του 21ου αιώνα.

Ακτιβιστές διαμαρτύρονται στην Ινδονησία, καλώντας την κυβέρνηση να επανεξετάσει τις δεσμεύσεις της για την παγκόσμια κλιματική κρίση, την αδικία και τις γενοκτονίες © EPA/ADI WEDA

Η επιτυχία αυτού του συμβόλου οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες.

Πρώτον, το One Piece είναι ένα έργο με οικουμενικό χαρακτήρα. Οι χαρακτήρες του περιγράφονται ως «mukokuseki», δηλαδή χωρίς συγκεκριμένη εθνότητα, γεγονός που τους καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμους και ταυτόχρονα ανοιχτούς σε κάθε αναγνώστη και θεατή, ανεξαρτήτως καταγωγής. Ο Λούφυ μπορεί να γίνει «ο δικός σου ήρωας», όπου κι αν ζεις, όποια γλώσσα κι αν μιλάς. Η απουσία συγκεκριμένων εθνοτικών και πολιτισμικών αναφορών λειτουργεί σαν κενός καμβάς πάνω στον οποίο οι νέοι όλου του κόσμου μπορούν να προβάλουν τις δικές τους αγωνίες και ελπίδες.

Δεύτερον, η ίδια η αφήγηση του One Piece περιστρέφεται γύρω από έναν διαρκή αγώνα ενάντια σε τυραννικά καθεστώτα και μια πανίσχυρη «Παγκόσμια Κυβέρνηση» που καταπνίγει την ελευθερία. Αυτή η αναμέτρηση μεταξύ της ανεξάρτητης βούλησης και της καταπίεσης προσφέρει ένα πλαίσιο που, όπως φαίνεται, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα πολλών κοινωνιών σήμερα, από τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία μέχρι τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.

Ο τρίτος και ίσως πιο σημαντικός παράγοντας είναι η ταχύτητα διάδοσης μέσω της τεχνολογίας. Στην εποχή του διαδικτύου, τα σύμβολα ταξιδεύουν πολύ πιο γρήγορα από τις ίδιες τις ιδέες. Το hashtag #SEAblings, που δημιουργήθηκε για να εκφράσει την αλληλεγγύη μεταξύ Ινδονησίων, Φιλιππινέζων και άλλων λαών της Νοτιοανατολικής Ασίας, έδειξε πώς μια εικόνα από anime μπορεί να πυροδοτήσει ένα αίσθημα κοινής ταυτότητας και αγώνα πέρα από εθνικά σύνορα. Όταν οι εικόνες από πολυτελείς επαύλεις ή από σκάνδαλα διαφθοράς φτάνουν άμεσα στην οθόνη του κινητού, η οργή γίνεται πιο προσωπική και ταυτόχρονα πιο συλλογική. Η νεολαία δεν περιορίζεται πια σε τοπικούς κώδικες διαμαρτυρίας, αλλά αντλεί έμπνευση από την παγκόσμια ποπ κουλτούρα και την επαναχρησιμοποιεί για να χτίσει νέες μορφές πολιτικής έκφρασης.

Η σημαία του One Piece, λοιπόν, είναι κάτι περισσότερο από μια αναφορά σε anime. Είναι ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας που επιτρέπει σε νέους ανθρώπους να μοιράζονται το ίδιο μήνυμα, είτε βρίσκονται στη Μανίλα είτε στο Παρίσι, είτε στο Κατμαντού είτε στη Νέα Υόρκη. Σε μια εποχή όπου η πολιτική εξουσία φαντάζει συχνά απόμακρη και ανάλγητη, η ποπ κουλτούρα λειτουργεί ως εργαλείο εγγύτητας, ένα μέσο που δίνει φωνή και αναγνωρισιμότητα στα αιτήματα για δικαιοσύνη και ισότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, το One Piece δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο της ιαπωνικής κουλτούρας· είναι ένα σύγχρονο μανιφέστο της νεολαίας, που χρησιμοποιεί τη φαντασία για να πει πως η ελπίδα δεν μπορεί να φιμωθεί.

Το ερώτημα τώρα είναι, τι ακολουθεί μετά την οργή.