Ο ενθουσιασμός των επενδυτών για τις προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) αρχίζει να δίνει τη θέση του σε έναν προβληματισμό για το πότε θα καρπωθούν αποδόσεις από τα περίπου οκτώ τρισ. δολάρια που έχουν τοποθετηθεί σε μετοχές των Nvidia, Microsoft, Apple, Amazon, Meta και Alphabet μέσα σε μια τριετία. Οι τερατώδεις απαιτήσεις για υπολογιστική ισχύ για να λειτουργήσουν τα κέντρα επεξεργασίας δεδομένων της ΑΙ θέτουν πρακτικά προβλήματα για την επάρκεια ηλεκτροδότησης και υδάτινων πόρων. Ανησυχίες αρχίζουν να εκφράζουν, επίσης, τοπικοί φορείς για τις επιπτώσεις των εργοστασίων της ΑΙ που έχουν ξεκινήσει να χτίζουν οι τεχνολογικοί κολοσσοί της Σίλικον Βάλεϊ, με την «ευλογία» του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, στους κατοίκους.
Μια ανεπανάληπτη έκρηξη οικοδομικής δραστηριότητας
Με διάταγμα που υπέγραψε στα τέλη Ιουλίου, ο Τραμπ χαλάρωσε ακόμα πιο πολύ τις απαιτήσεις για την αδειοδότηση των data centers και τους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος. Ήδη γίνεται λόγος για μια ανεπανάληπτη έκρηξη οικοδομικής δραστηριότητας, η ένταση της οποίας αυξάνεται ανεξέλεγκτα, αναφέρουν πηγές της Handelsblatt. Η Deutsche Bank υπολογίζει πως αυτή η οικοδομική δραστηριότητα αναλογεί στο 2% του ΑΕΠ των ΗΠΑ και δίχως αυτήν η αμερικανική οικονομία θα είχε παγιδευτεί σε ύφεση. Τα εργοστάσια-μαμούθ της Meta Platforms, Prometheus και Hyperion, εκτιμάται πως θα είναι τόσο μεγάλα όσο το Μανχάταν. Η Microsoft χρειάστηκε 12.000 τόνους χάλυβα για να ανοικοδομήσει το Fairwater στο Μουντ Πλέζαντ του Ουισκόνσιν, ένα έργο που βρίσκεται στα τελικά στάδια και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές του 2026.
Μαρτυρίες κατοίκων σε πολιτείες όπως η Βιρτζίνια, η Αριζόνα και το Όρεγκον αποκαλύπτουν πως ανεγείρονται συστάδες data centers. Στην πόλη Έλενταλ της Βόρειας Ντακότα, η οποία έχει μόλις 1.000 κατοίκους και δυο μικρά ξενοδοχεία, η Applied Digital έχει κατασκευάσει το ήμισυ ενός κέντρου επεξεργασίας δεδομένων, με το συνολικό κόστος να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 15 δισ. δολάρια. Η συνολική του έκταση αναλογεί με δέκα μέγα-καταστήματα της Home Depot, αναφέρει η Wall Street Journal. Ο προϋπολογισμός, δε, του έργου αναλογεί στο ένα τέταρτο του προϋπολογισμού της Βόρειας Ντακότα. Η Applied Digital ανήκει στην κατηγορία των εταιρειών που έχουν αναλάβει τη δημιουργία των υποδομών για τα data centers. Αυτοί οι «εργολάβοι» αναμένεται να αποσπάσουν ένα σημαντικό κομμάτι της πίτας από τα 750 δισ. δολάρια που εκτιμά η UBS ότι θα δαπανηθούν από τους έξι τεχνολογικούς κολοσσούς των ΗΠΑ – Microsoft, Alphabet (μητρική της Google), Amazon, Apple, Meta, Apple και Nvidia- σε κέντρα επεξεργασίας δεδομένων το 2025 και 2026. Μερικά projects αναλαμβάνουν απευθείας οι τεχνολογικοί κολοσσοί. Μόνον στη Βιρτζίνια, η Amazon Web Services (AWS) σχεδιάζει να επενδύσει πάνω από 35 δισ. δολάρια.
Φόβοι για την επανάληψη μιας κρίσης των «dot.com» εταιρειών στα τέλη της δεκαετίας του ΄90
Πολλά από τα κεφάλαια αυτά προέρχονται από τους επενδυτές που έχουν πυροδοτήσει το ράλι των μετοχών στην αγορά Nasdaq και τον δείκτη S&P 500. Όμως αρκετοί από αυτούς τους επενδυτές αναρωτιούνται πότε θα αποκομίσουν αποδόσεις. Σενάρια για το σκάσιμο μιας φούσκας σαν αυτήν των dot.com εταιρειών – όταν ακόμη το Διαδίκτυο βρίσκονταν στα σπάργανα- συζητιούνται στη Wall Street. Αυτή η οικοδομική έξαρση βασίζεται στην υπόθεση ότι οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης θα βελτιωθούν αστραπιαία, οδηγώντας τις οικονομίες στην 4η βιομηχανική επανάσταση και εξασφαλίζοντας μια σταθερή ροή κερδών για τις εταιρείες.
Η πρόκληση των αναγκών ηλεκτροδότησης και συντήρησης των data centers τεχνητής νοημοσύνης
Οι ανάγκες ηλεκτροδότησης των data centers, ωστόσο, δημιουργούν μεγάλη ανασφάλεια για τη υλοποίηση αυτών των σχεδίων. Ακόμη και με την ανάθεση έργων ΑΠΕ (ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) από την Google, τη Meta Platforms και την Amazon, η North American Electric Reliability Corporation (NERC) εκφράζει ανησυχίες για την αξιοπιστία του αμερικανικού δικτύου στο μέλλον. «Ελπίζω να μην χρειαστεί μια 50ετία», είχε δηλώσει ο Σάτια Ναντέλα σε εκδήλωση τον περασμένο Μάιο, αναφερόμενος στις αναγκαίες υποδομές που θα πρέπει να γίνουν για τα κέντρα επεξεργασίας δεδομένων.
Στο πρόσφατο δείπνο που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο μεταξύ του Τραμπ και των CEOs της αμερικανικής τεχνολογίας, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ δήλωσε πως οι επενδύσεις της Meta σε data centers θα κινηθούν στα 600 δισ. δολάρια μέχρι το 2028. Προ ημερών, η OpenAI δημοσιοποίησε, επίσης, σχέδια που απαιτούν ανάλογες επενδύσεις τουλάχιστον ένα τρισ. δολαρίων. Ο Σαμ Άλτμαν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας που δημιούργησε το ChatGPT, δεσμεύτηκε να πληρώνει 60 δισ. δολάρια στην Oracle, ετησίως, για διαμετακομιστές στα κέντρα επεξεργασίας δεδομένων. Σημεωτέον ότι το ChatGPT ήταν το πρώτο μοντέλο αναπαραγωγικής ΑΙ και κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022.
Η Bain & Co. υπολογίζει ότι θα χρειάζονται συνολικά 2 τρισ. δολάρια, ετησίως, για να χρηματοδοτηθούν όλες αυτές οι υποδομές μέχρι το 2030. Μια τόσο υψηλή πρόβλεψη υπερβαίνει τα συνδυασμένα έσοδα των Amazon, Apple, Alphabet, Microsoft, Meta και Nvidia που ανακοινώθηκαν πέρσι. Οι προβλεπόμενες δαπάνες των 2 τρισ. ξεπερνούν, επίσης, πάνω από πέντε φορές τις παγκόσμιες συνδρομές λογισμικού.
Αναλυτές της Bernstein αναρωτιούνται, πώς ο τεχνολογικός κλάδος θα καταφέρει να καλύψει αυτά τα υπέρογκα κόστη την ώρα που η πλειοψηφία των καταναλωτών χρησιμοποιούν τις δωρεάν εκδόσεις της ΑΙ. Από τη μια πλευρά, η OpenAI απαρίθμησε περίπου 700 εκατ. χρήστες του μοντέλου αναπαραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT τον Αύγουστο αντί 500 εκατ. τον Μάρτιο. Σύμφωνα με στοιχεία της Edge AI and Vision Alliance, περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν μεγάλα γλωσσικά μοντέλα σαν το ChatGPT.
Από την άλλη πλευρά, είναι αβέβαιο εάν οι χρήστες εφαρμογών ΑΙ θα είναι διατεθειμένοι να πληρώνουν συνδρομές για να συντηρούνται τα data centers και να καλύπτονται οι λειτουργικές δαπάνες τους.
Η «εκπαίδευση μοντέλων ΑΙ είναι μια γιγάντια αγορά, ύψους τρισ. δολαρίων», δήλωσε ο πρόεδρος της Oracle, Λάρι Έλισον, τον Σεπτέμβριο. Εγείρονται, παράλληλα, ζητήματα διαφάνειας καθώς ο κλάδος καταφεύγει σε εταιρείες-βιτρίνες για να προχωρήσει σε αυτά τα μεγαλόπνοα έργα, με τους κατοίκους των περιοχών να μην έχουν ενημερωθεί για τυχόν επιπτώσεις στις παροχές ρεύματος και νερού, μαρτυρούν πηγές της Handelblatt. Ανάλογα σχέδια γίνονται και σε άλλες χώρες του κόσμου, με την McKinsey να προβλέπει πως η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί κατά 165% μέχρι το 2030. Σύμφωνα με την Wood Mackenzie, μάλιστα, οι τεχνολογικοί κολοσσοί των ΗΠΑ σχεδιάζουν τον επταπλασιασμό της υπολογιστικής ισχύος για την ΑΙ.
McKinsey predicts that data center capacity for AI workloads will grow 39% annually in the next 5 years.
Total capacity is expected to grow 22% annually from 81 GW this year to 219 GW in 2030.
We are still early in the data center boom.$NBIS $IREN $ORCL $CRWV pic.twitter.com/uZ341S0Qly
— Oguz O. | 𝕏 Capitalist 💸 (@thexcapitalist) September 26, 2025
Φορολογικά κίνητρα δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων από τις πολιτείες των ΗΠΑ
Μερίδα αναλυτών στις ΗΠΑ προειδοποιούν πως αυτή η μάχη για την κατασκευή εργοστασίων-μαμούθ θα επιφέρει επιπτώσεις στο κράτος και τους πολίτες. Πάνω από 30 πολιτείες των ΗΠΑ προσφέρουν φορολογικά κίνητρα για την κατασκευή data centers, με κίνδυνο να βγουν ζημιωμένες, τονίζουν αναλυτές στο περιοδικό Time. Στο Τέξας, παραδείγματος χάριν, οι συγκεκριμένες φοροαπαλλαγές επεκτάθηκαν από 157 εκατ. δολάρια το 2023 στο ένα δισ. δολάρια, φέτος. Στην πολιτεία της Τζόρτζια, όπου είναι ακμάζουσα η οικοδομική δραστηριότητα των data centers, τα φορολογικά κίνητρα κυμαίνονται στα 163 εκατ. δολάρια, ετησίως, από το 2022 αλλά το 2026 θα φτάσουν τα 327 εκατ. δολάρια. Ο αντίλογος είναι πως δεν μπορεί να συγκρατηθεί η εξέλιξη, ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις, καθώς ο κόσμος οφείλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Τεκτονικές οι αλλαγές της εργασίας στο μέλλον λόγω τεχνητής νοημοσύνης
Αυτό ήταν, εξάλλου, το μήνυμα που μετέφερε προ δύο ημερών ο Νταγκ ΜακΜίλον, διευθύνων σύμβουλος της Walmart. Από τα κεντρικά γραφεία του ομίλου σούπερ-μάρκετ, ο ΜακΜίλαν είπε ότι «είναι ξεκάθαρο πως η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει σχεδόν κάθε δουλεία, με την κατάργηση ορισμένων θέσεων εργασίας και τη δημιουργία νέων εντός της εταιρείας. Η Walmart είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στις ΗΠΑ και σχεδιάζει να αντιμετωπίσει αυτήν την νέα πραγματικότητα, όπως δήλωσε ο ίδιος σε συνέδριο με το εργατικό δυναμικό. «Μπορεί να υπάρχει μια δουλεία που να μην αλλάζει με την τεχνητή νοημοσύνη αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ ποια θα μπορούσε να είναι».
Οι αλλαγές αυτές μπορεί να μην είναι άμεσες αλλά στον κόσμο των επενδυτών ο χρόνος μετρά. Υπολογίζεται πως έχουν τοποθετηθεί πάνω από 8 τρισ. δολάρια από τον Νοέμβριο του 2022 μέχρι τα τέλη του 2024, με βάση την αύξηση της κεφαλαιοποίησης των Nvidia, Microsoft, Apple, Amazon, Meta και Alphabet, σύμφωνα με το Bloomberg. Ο Ντέιβιντ Καν, συνεργάτης στην εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Sequoia, εκτιμά ότι τα χρήματα που επενδύθηκαν σε υποδομές τεχνητής νοημοσύνης μόνο το 2023 και το 2024 απαιτούν από καταναλωτές και εταιρείες να αγοράσουν προϊόντα 800 δισ. δολαρίων. Ωστόσο, οι προσδοκίες, ενδεχομένως, να πρέπει να γίνουν πιο μετριοπαθείς σε σύγκριση με τα γιγάντια data centers των τεχνολογικών κολοσσών.
