Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη Δευτέρα τέσσερα βασικά αμυντικά έργα, ανάμεσά τους και τη δημιουργία ενός «τείχους drone» για την αναχαίτιση της ρωσικής αεροπορικής επιθετικότητας, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας απέναντι σε ενδεχόμενες ρωσικές επιθέσεις.
Το εννιασέλιδο έγγραφο της Επιτροπής διανεμήθηκε στα κράτη μέλη ενόψει της άτυπης συνάντησης των ηγετών της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη στην Κοπεγχάγη, με αντικείμενο τη στρατιωτική άμυνα και την περαιτέρω υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Οι ηγέτες καλούνται να συμφωνήσουν σε πολιτικές κατευθύνσεις προς την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Κάγια Κάλας, οι οποίες έχουν αναλάβει να παρουσιάσουν έναν οδικό χάρτη για την ενίσχυση της άμυνας της ΕΕ σε επόμενη Σύνοδο Κορυφής, που θα γίνει αργότερα τον Οκτώβριο.
Τα τέσσερα έργα
Πέρα από το «τείχος drone», το έγγραφο περιλαμβάνει τρία ακόμη φιλόδοξα αμυντικά έργα:
- Eastern Flank Watch (Επιτήρηση Ανατολικής Πτέρυγας): Εστιάζει στον εντοπισμό απειλών, από υβριδικές επιχειρήσεις μέχρι εισβολές drones.
- Air Defence Shield (Αεροπορική Ασπίδα Άμυνας): Συνεργατικό πρόγραμμα μεταξύ χωρών της ΕΕ και άλλων ευρωπαϊκών κρατών για την ενίσχυση της αεράμυνας και της άμυνας κατά πυραύλων.
- Defence Space Shield (Διαστημική Ασπίδα Άμυνας): Αποσκοπεί στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ στον τομέα της διαστημικής παρακολούθησης και της αναγνώρισης απειλών.
Η άμεση ανάγκη υλοποίησης των έργων, σύμφωνα με την Επιτροπή, προκύπτει από πρόσφατες ρωσικές παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Δανίας και της Νορβηγίας, καθώς και την αναγκαστική απομάκρυνση ρωσικών μαχητικών από τον εναέριο χώρο της Εσθονίας.
Τείχος drone: Πολυεπίπεδη τεχνολογική ασπίδα
Η Επιτροπή περιγράφει το «Drone Wall» ως μια πολυεπίπεδη ζώνη προηγμένων τεχνολογικών συστημάτων με διαλειτουργικές δυνατότητες για ανίχνευση, παρακολούθηση και εξουδετέρωση μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων.
Αν και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς πληροφορίες για τη χρηματοδότηση ή τον χρόνο υλοποίησης, έχει οριστεί η άνοιξη του 2026 ως χρονικό ορόσημο για την ολοκλήρωση της αρχικής φάσης συντονισμού μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών μελών, της Επιτροπής, της Ύπατης Εκπροσώπου και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας.
Χρηματοδότηση και προκλήσεις
Και τα τέσσερα έργα θα χρειαστούν ομόφωνη έγκριση για να χρηματοδοτηθούν από πόρους της ΕΕ, κάτι που σημαίνει ότι χώρες που βρίσκονται γεωγραφικά μακριά από τη ρωσική απειλή θα πρέπει να πειστούν να συνεισφέρουν.
Το πιθανότερο είναι πως η χρηματοδότηση θα προέλθει, τουλάχιστον εν μέρει, από το υπό διαπραγμάτευση Ευρωπαϊκό Αμυντικό Βιομηχανικό Πρόγραμμα ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Για το Eastern Flank Watch, αναφέρεται ότι θα χρηματοδοτηθεί τόσο από εθνικούς πόρους όσο και από την ΕΕ.
Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες για τη ρεαλιστικότητα των χρονοδιαγραμμάτων. Ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους εξέφρασε επιφυλάξεις τη Δευτέρα σχετικά με την ταχύτητα με την οποία η Επιτροπή σχεδιάζει την υλοποίηση των έργων, θεωρώντας την υπεραισιόδοξη.
Παρακολούθηση της προόδου
Κάθε έργο θα ενσωματωθεί σε μια ετήσια Έκθεση Ετοιμότητας Άμυνας, η οποία θα παρέχει τακτική ενημέρωση για την πορεία εφαρμογής του οδικού χάρτη, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία εντός της ΕΕ.
Η προσπάθεια αυτή σηματοδοτεί μια στροφή της Ένωσης προς πιο φιλόδοξες και κοινές στρατηγικές άμυνας, με φόντο την παρατεταμένη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία και την αυξημένη ανησυχία για την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Προβληματισμός από τον Νότο
Ωστόσο, κράτη-μέλη από τον Νότο εκφράζουν προβληματισμό για την προτεραιοποίηση έργων που ενισχύουν βόρεια και ανατολικά σύνορα της Ευρώπης και αφήνουν εκτός άλλες περιοχές. Επιχειρώντας να υποβαθμίσουν τις επιφυλάξεις αυτές, πηγές στις Βρυξέλλες τονίζουν ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απειλή προέρχεται ξεκάθαρα από τη Ρωσία. Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό και η απειλή αφορά όλους».
Τα πρότζεκτ που θα χρηματοδοτηθούν μέσω νέων εργαλείων της ΕΕ, όπως ο δανειοδοτικός μηχανισμός SAFE (Security Action for Europe) ύψους 150 δις, στοχεύουν πάντως στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά όχι στην αποτροπή.
Εκτός ατζέντας στην Κοπεγχάγη θα μείνουν οι προτεινόμενες κυρώσεις εναντίον του Ισραήλ για την κατάσταση στη Γάζα, καθώς «ο χρόνος είναι περιορισμένος», ανέφεραν αρμόδιες πηγές, για να δικαιολογήσουν διπλωματικά τον διχασμό που προκαλούν εντός των κρατών-μελών.
