Οι συζητήσεις μεταξύ των κορυφαίων αξιωματούχων της ΕΕ έχουν στραφεί στο πώς η κατάσχεση 140 δισ. ευρώ από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μπορεί να στηρίξει καλύτερα τον πόλεμο της Ουκρανίας κατά της Μόσχας. Η κορυφαία προτεραιότητα σύμφωνα με το Politico είναι η εξής: να επιτραπεί στο Κίεβο να αγοράσει όπλα. Συγκεκριμένα, ευρωπαϊκά όπλα.
Οι τελευταίες εβδομάδες σηματοδοτούν μια δραματική στροφή της πολιτικής δυναμικής προς την κατεύθυνση της αποστολής των μπλοκαρισμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ουκρανία — έπειτα από χρόνια επιχειρημάτων ότι τα παγωμένα χρήματα θα έπρεπε να μείνουν ανέγγιχτα, με μόνο τους τόκους να αποδίδονται στο Κίεβο.
Τώρα, οι ηγέτες της Ευρώπης προσανατολίζονται στην ιδέα χορήγησης ενός άτοκου «δανείου επανορθώσεων» προς το Κίεβο, που θα διασφαλίζει ότι τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά όπλων από ευρωπαίους κατασκευαστές.
«Χρειαζόμαστε μια πιο δομική λύση για τη στρατιωτική στήριξη και γι’ αυτό πρότεινα την ιδέα ενός δανείου επανορθώσεων που βασίζεται στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία», δήλωσε την Τρίτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δίπλα στον γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε. «Θα ενισχύσουμε τη δική μας αμυντική βιομηχανία, διασφαλίζοντας ότι μέρος του δανείου θα χρησιμοποιηθεί για προμήθειες στην Ευρώπη και με την Ευρώπη».
Οι συζητήσεις θα κορυφωθούν στην άτυπη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Τετάρτη στην Κοπεγχάγη, η οποία θα εστιάσει στο πώς θα δαπανηθούν τα ρωσικά κεφάλαια υπό κυρώσεις και πώς θα αποτραπεί το βέτο χωρών φιλικών προς το Κρεμλίνο, κυρίως της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας.
Η ιδέα του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς να πιεστεί η Ουκρανία να χρησιμοποιήσει το δάνειο για την αγορά όπλων κατασκευασμένων στην ΕΕ — και όχι για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης υποδομής της χώρας — συνάντησε υποστήριξη σε όλη την Ένωση, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους και διπλωμάτες, που μίλησαν στο Politico.
Η λογική της προτεραιότητας στα όπλα αντί της ανοικοδόμησης ήταν σαφής. «Αν η Ουκρανία χάσει τον πόλεμο, δεν θα υπάρχει τίποτα για να ανοικοδομηθεί», είπε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ενώ η Γαλλία παραμένει επιφυλακτική ως προς τις νομικές πτυχές του δανείου προς την Ουκρανία, στηρίζει την πίεση του Μερτς ώστε η χρηματοδότηση να κατευθυνθεί προς στρατιωτικό εξοπλισμό κατασκευασμένο στην ΕΕ, σύμφωνα με αξιωματούχο από το γραφείο του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.
Επιπλέον, επιστολή από τη Σουηδία και τη Φινλανδία υποστηρίζει τη χρήση του δανείου των 140 δισ. ευρώ για να «συμβάλει στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και αμυντική ικανότητα, ενσωματώνοντας περαιτέρω την Ουκρανία στην ευρωπαϊκή συνεργασία». Οι δύο σκανδιναβικές χώρες τόνισαν τη σημασία της βιομηχανικής συνεργασίας και δήλωσαν ότι «η παροχή στην Ουκρανία σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού σε όλους τους τομείς, βάσει των αναγκών της, είναι σημαντικό μέρος των μέτρων καθησυχασμού της Ευρώπης».
Οι επιδεινούμενες σχέσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ έχουν εντείνει τις προσπάθειες του μπλοκ να φροντίσει τον εαυτό του και να ενισχύσει τη στήριξη προς το Κίεβο.
Ωστόσο, άλλες χώρες ενδιαφέρονται λιγότερο για τη στρατιωτική διάσταση του δανείου — και πιέζουν ώστε η Ουκρανία να έχει ελεύθερη επιλογή για το πώς θα ξοδέψει τα χρήματα. «Ιδανικά, [το δάνειο] θα ήταν δημοσιονομική στήριξη με την οποία η Ουκρανία θα μπορούσε να αποφασίσει τι θα κάνει», είπε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. «Όσο λιγότεροι περιορισμοί υπάρχουν στο δάνειο, τόσο το καλύτερο».
Η Κομισιόν πρότεινε σε γραπτό σημείωμα την Πέμπτη ότι η Ουκρανία θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει το δάνειο για αγορά ευρωπαϊκών όπλων αλλά και για κάλυψη των τακτικών δημοσιονομικών της αναγκών — αφήνοντας στους ηγέτες να αποφασίσουν τον ακριβή επιμερισμό.
Το Κίεβο αντιμετωπίζει απεγνωσμένη έλλειψη χρημάτων για να κρατήσει τον ρωσικό στρατό σε απόσταση, και οι ηγέτες έχουν μόνο μερικούς μήνες για να βρουν τα απαραίτητα κεφάλαια. Τα παγωμένα χρήματα παραμένουν ανενεργά σε λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπό την εποπτεία της Euroclear, ενός χρηματοπιστωτικού οργανισμού με έδρα το Βέλγιο.
Ουκρανία: Τι πρέπει να κάνει η ΕΕ για να ευσταθεί το δάνειο
Οι αναπληρωτές υπουργοί Οικονομικών εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν τη «δημιουργική» χρηματοοικονομική μηχανική που απαιτείται για τη χρηματοδότηση του δανείου και θα συζητούν την πρωτοβουλία σε διαδικτυακές συναντήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας.
Οι υπουργοί Οικονομικών θα εξετάσουν το ζήτημα στη συνάντησή τους στο Λουξεμβούργο στις 10 Οκτωβρίου. Μεγάλο αγκάθι, ειδικά για το Βέλγιο, είναι αν το νομικό σκεπτικό της Επιτροπής πίσω από την κατάσχεση θα σταθεί στα δικαστήρια, μετά την απειλή του πρώην προέδρου της Ρωσίας να μηνύσει οποιονδήποτε «ευρω-εκφυλισμένο» τολμήσει να αγγίξει την «περιουσία» της Μόσχας.
Το άλλο μεγάλο ερώτημα είναι αν οι Βρυξέλλες μπορούν να αξιοποιήσουν μια δήλωση των ηγετών της ΕΕ από τον Δεκέμβριο ώστε να αλλάξουν τους κανόνες έγκρισης κυρώσεων από ομοφωνία σε ειδική πλειοψηφία, παρακάμπτοντας έτσι τη Μπρατισλάβα και τη Βουδαπέστη.
Δικηγόροι του Συμβουλίου της ΕΕ είπαν στους αναπληρωτές υπουργούς Οικονομικών την Τρίτη ότι όλες οι νομικές ανησυχίες μπορούν να αντιμετωπιστούν, σύμφωνα με δύο άτομα που συμμετείχαν στην κλήση — μια άποψη που συμμερίζεται γενικά ο Άρμιν φον Μπογκντάντι, διευθυντής στο Ινστιτούτο Δημόσιου Δικαίου και Διεθνούς Δικαίου Μαξ Πλανκ.
«Το κείμενο δεν λέει ποιες προϋποθέσεις ισχύουν για την ειδική πλειοψηφία. Οπότε, είμαστε ακόμη σε αχαρτογράφητα νερά», είπε ο φον Μπογκντάντι, που έγραψε το καλοκαίρι για το πώς μπορεί να ξεπεραστεί το ουγγρικό βέτο στις κυρώσεις της ΕΕ.
«Όμως βλέπω ότι ένα τέτοιο επιχείρημα είναι εφικτό», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι οι συνθήκες της ΕΕ επιτρέπουν ειδική πλειοψηφία σε ακραίες καταστάσεις, όπως όταν «ένα κράτος μέλος έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με τη βασική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».
Για να συγκεντρώσει η Επιτροπή επαρκή υποστήριξη, θα χρειαστεί να παρουσιάσει μια νομική επιχειρηματολογία που δεν θα δημιουργεί προηγούμενο με μακροπρόθεσμες συνέπειες. «Θα διαπραγματευτούν τη νομική τεκμηρίωση … ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να πουν ότι βλέπουμε πως αυτό είναι πολύ σημαντικό, σε αυτήν τη στενά οριοθετημένη κατάσταση», είπε ο φον Μπογκντάντι. «Έχει τέλειο και απολύτως νόμιμο νόημα».
