Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να προχωρήσει στην αποδέσμευση περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με τον Ρώσο ολιγάρχη Όλεγκ Ντεριπάσκα, ώστε να αποζημιώσει την αυστριακή Raiffeisen Bank International (RBI) για ζημιές που υπέστη στη Ρωσία, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η πρόταση, που βρίσκεται στο τελευταίο προσχέδιο του πακέτου κυρώσεων κατά της Μόσχας, περιλαμβάνει την αποδέσμευση μετοχών αξίας περίπου 2 δισ. ευρώ στη Strabag, την αυστριακή κατασκευαστική εταιρεία στην οποία συμμετείχε παλαιότερα ο Ντεριπάσκα, μεταδίδουν οι Financial Times.
Μετοχές Strabag και αποζημίωση Raiffeisen
Η κίνηση αποσκοπεί στην αποζημίωση της Raiffeisen, η οποία αναγκάστηκε να καταβάλει πρόσφατα 2 δισ. ευρώ έπειτα από απόφαση ρωσικού δικαστηρίου υπέρ επιχείρησης που συνδέεται με τον Όλεγκ Ντεριπάσκα. Τα περιουσιακά στοιχεία που τελούσαν υπό πάγωμα λόγω κυρώσεων θα μεταβιβαστούν στη Raiffeisen, ουσιαστικά υλοποιώντας την απόφαση του ρωσικού δικαστηρίου.
Οι κυρώσεις είχαν επιβληθεί αρχικά στον Ντεριπάσκα με την κατηγορία ότι παρείχε ουσιαστική στήριξη στο «ρωσικό στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα» μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, αρκετοί αξιωματούχοι της ΕΕ εκφράζουν ανησυχίες ότι η συγκεκριμένη εξαίρεση θα μπορούσε να υπονομεύσει τις κυρώσεις, να δώσει τη δυνατότητα σε ολιγάρχες να τις παρακάμψουν και να ενισχύσει τις ρωσικές δικαστικές αποφάσεις που στρέφονται κατά δυτικών εταιρειών.
Διπλωματικές αντιδράσεις εντός ΕΕ
Πέντε αξιωματούχοι σημείωσαν ότι πρεσβευτές αρκετών κρατών-μελών αναμένεται να αντιταχθούν στο σχέδιο σε συνεδρίαση της Παρασκευής, όπου θα συζητηθεί το νέο πακέτο κυρώσεων. Η πρόταση είχε τεθεί αρχικά από την Αυστρία, προκαλώντας αμέσως αντιδράσεις, καθώς θεωρείται ότι ενδέχεται να δημιουργήσει επικίνδυνο προηγούμενο, σύμφωνα με τους Financial Times
«Ενδέχεται να αποτελέσει βολικό προηγούμενο για ρωσικές οντότητες ώστε να ανακτήσουν έμμεσα παγωμένα κεφάλαιά τους μέσω κατασχέσεων περιουσιακών στοιχείων θυγατρικών ευρωπαϊκών εταιρειών που παραμένουν στη Ρωσία», ανέφερε διπλωμάτης της ΕΕ. Ένας άλλος σχολίασε ότι στην πράξη η ρύθμιση θα «πλήρωνε για τον ίδιο τον κίνδυνο που ανέλαβε η Raiffeisen αποφασίζοντας να συνεχίσει να δραστηριοποιείται στη Ρωσία».
Η ιδιαίτερη θέση της Raiffeisen στη Ρωσία
Η Raiffeisen παραμένει η δυτική τράπεζα με τη μεγαλύτερη παρουσία στη Ρωσία μετά την εισβολή του 2022, παρότι βρίσκεται υπό πίεση από ρυθμιστικές αρχές και ξένες κυβερνήσεις να αποχωρήσει. Οι προσπάθειες της RBI να περιορίσει τη δραστηριότητά της συναντούν εμπόδια από τις ρωσικές αρχές, καθώς η τράπεζα αποτελεί έναν από τους ελάχιστους διαύλους πρόσβασης στο διεθνές σύστημα πληρωμών Swift.
Η πιθανότητα πώλησης της θυγατρικής της στη Ρωσία θεωρείται επισφαλής, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει νέες δυτικές κυρώσεις εις βάρος της ίδιας και του μητρικού της ομίλου, αποκλείοντάς την από τις διεθνείς αγορές. Η Raiffeisen και ο Ντεριπάσκα είχαν επιχειρήσει στο παρελθόν μια περίπλοκη ανταλλαγή περιουσιακών στοιχείων για να «ξεπαγώσουν» το 24% που κατείχε μέσω της Rasperia στη Strabag, χωρίς επιτυχία.
Η Rasperia, οι δίκες και το αδιέξοδο
Η Rasperia, που ανήκε στον Ντεριπάσκα, πούλησε το μερίδιο στη Strabag στον ολιγάρχη Ντμίτρι Μπελογκλάζοφ, ο οποίος αργότερα τέθηκε και αυτός υπό κυρώσεις από ΕΕ και ΗΠΑ. Η Rasperia προσέφυγε κατά της Raiffeisen στη Ρωσία, όπου το δικαστήριο αποφάσισε την καταβολή αποζημίωσης ύψους 2 δισ. ευρώ από την αυστριακή τράπεζα, καθώς και τη μεταβίβαση των μετοχών Strabag.
Η Raiffeisen είχε δηλώσει τον Ιανουάριο ότι η απόφαση «δεν έχει δεσμευτική ισχύ στην Αυστρία και η μεταβίβαση μετοχών δεν είναι εκτελεστή». Υπενθύμισε επίσης ότι οι μετοχές της Strabag υπόκεινται σε πάγωμα στο πλαίσιο των κυρώσεων της ΕΕ, γεγονός που καθιστά αδύνατη την όποια μεταβίβαση. Το σχέδιο που εξετάζεται τώρα στις Βρυξέλλες ουσιαστικά θα άνοιγε τον δρόμο για την εκτέλεση της ρωσικής απόφασης.
Ο φόβος του «δεδικασμένου»
Αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν ότι η αποδέσμευση των μετοχών ενδέχεται να νομιμοποιήσει την πρακτική ρωσικών δικαστηρίων να ανακτούν δυτικά περιουσιακά στοιχεία ως αντίποινα για τις κυρώσεις, ανοίγοντας τον δρόμο και σε άλλους ολιγάρχες να διεκδικήσουν παρόμοιες αποζημιώσεις. Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα αν με αυτό τον τρόπο η ΕΕ ανταμείβει μια τράπεζα που εν γνώσει της επέλεξε να διατηρήσει τη δραστηριότητά της στη Ρωσία.
Οι υποστηρικτές της ρύθμισης, από την άλλη, θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεται το ενδεχόμενο ο Ντεριπάσκα και οι συνεργάτες του να αποζημιωθούν δύο φορές: μία μέσω της απόφασης του ρωσικού δικαστηρίου και μία μελλοντικά μέσω της αποδέσμευσης των παγωμένων assets όταν λήξουν οι κυρώσεις.
Η Raiffeisen αρνήθηκε να σχολιάσει το θέμα, ενώ ούτε το αυστριακό υπουργείο Εξωτερικών ούτε εκπρόσωποι του Ντεριπάσκα ή της Rasperia απάντησαν σε αιτήματα για δηλώσεις. Η απόφαση για το αν θα προχωρήσει η αποδέσμευση των μετοχών θα ληφθεί στο πλαίσιο των συζητήσεων για το νέο πακέτο κυρώσεων στις Βρυξέλλες.
