Οι Τσέχοι οδεύουν σήμερα και αύριο στις κάλπες, για μια καθοριστική εκλογική μάχη, που ενδέχεται να διευρύνει το αντισυστημικό μπλοκ στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα ANO, υπό την ηγεσία του δισεκατομμυριούχου αγροτοβιομήχανου Αντρέι Μπάμπις, αναμένεται να κερδίσει. Η σημερινή κυβερνητική συμμαχία του Πρωθυπουργού Πέτρ Φιάλα έχει την χαμηλότερη υποστήριξη του κοινού από οποιαδήποτε κυβέρνηση στην Τσεχία από το 2013, κυρίως λόγω των μη δημοφιλών μέτρων λιτότητας που επέβαλε.
Όπως αναφέρει το Politico, o Μπάμπις, που ήταν πρωθυπουργός μεταξύ 2017 και 2021, υπόσχεται να μειώσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία και συγκρούεται με την ΕΕ σε πολιτικές μετανάστευσης και το Green Deal, οπότε η εκλογή του θα μπορούσε να φέρει σημαντικές ανακατατάξεις.
Το Politico παραθέτει όσα πρέπει να ξέρετε για τις εκλογές στην Τσεχία πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ψηφοφορία:
Τι εκλογές έχουμε;
Οι Τσέχοι ψηφίζουν για τη Βουλή των Αντιπροσώπων (Poslanecká sněmovna), το κάτω σώμα του κοινοβουλίου της Τσεχίας, για την εκλογή 200 βουλευτών. Τα εκλογικά κέντρα θα είναι ανοιχτά από τις 14:00 έως τις 22:00 την Παρασκευή και από τις 08:00 έως τις 14:00 το Σάββατο. Για πρώτη φορά, οι Τσέχοι στο εξωτερικό μπορούν να ψηφίσουν με επιστολή.
Πότε θα έχουμε αποτελέσματα;
Τα πρώτα αποτελέσματα θα αρχίσουν να ανακοινώνονται μετά το κλείσιμο των εκλογικών κέντρων. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα αναμένονται αργά το απόγευμα του Σαββάτου, ενώ τα τελικά το βράδυ. Κανένα κόμμα δεν αναμένεται να κερδίσει απόλυτη πλειοψηφία, οπότε το πρώτο κόμμα πιθανόν θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί συμμαχίες ή να σχηματίσει μειονοτική κυβέρνηση.
Πόσα κόμματα κατεβαίνουν;
Συνολικά, 26 κόμματα εμφανίζονται στο ψηφοδέλτιο. Από αυτά, περίπου οκτώ έχουν πραγματικές πιθανότητες να εκλεγούν, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις της 28ης Σεπτεμβρίου. (Τα κόμματα πρέπει να φτάσουν το 5% για να εισέλθουν στο κοινοβούλιο.) Στους υποψήφιους περιλαμβάνονται: διάφοροι λαϊκιστές, μια συμμαχία δημοκρατικών κομμάτων ενωμένων κυρίως από την απέχθειά τους προς τους λαϊκιστές, οι κομμουνιστές, ακροδεξιοί, οι φιλελεύθεροι Πειρατές και η νέα οργάνωση «Motorists for Themselves», που επικεντρώνεται σε αυτοκίνητα αντί για ποδηλατόδρομους.
Ποιος έχει πιθανότητες να κερδίσει;
Το δεξιό λαϊκιστικό ANO του Μπάμπις προηγείται με περίπου 29%, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και θεωρείται ευρέως ότι θα γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός της χώρας. Η κύρια εναλλακτική — η τωρινή κεντροδεξιά κυβερνητική συμμαχία Spolu (Together), που αποτελείται από τους Δημοκρατικούς Πολίτες (ODS), Χριστιανοδημοκράτες (KDU-ČSL) και τον φιλελεύθερο-συντηρητικό TOP 09 — υστερεί με 20%. Η κεντροδεξιά STAN (Mayors and Independents), μέλος της συμμαχίας, κατεβαίνει μόνη φέτος με περίπου 11% υποστήριξη. Οι Πειρατές που αποχώρησαν πέρυσι από την κυβέρνηση, ενδέχεται να λάβουν έως 10%, κερδίζοντας δημοτικότητα μέσω εκλογικών τραγουδιών και συνεργασιών με YouTubers. Η ακροδεξιά, αντιμεταναστευτική και ευρωσκεπτικιστική «Freedom and Direct Democracy» (SPD), με ηγέτη τον Τοκιογεννημένο Τομίο Οκαμούρα, φαίνεται να είναι τρίτη σε προτίμηση ψηφοφόρων με 13%. Η επιτυχία μικρότερων κομμάτων, όπως η μαρξιστική «Stačilo!» ή ομάδες όπως οι «Motorists for Themselves» και «The Oath», μπορεί να καθορίσει αν ο Μπάμπις θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση.
Γιατί έχει σημασία;
Η Τσεχία φιλοξενεί τους περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες ανά κάτοικο στην ΕΕ και έχει στηρίξει δυνατά το Κίεβο στην αντιπαράθεσή του με τη Ρωσία. Ο Μπάμπις έχει υποσχεθεί να μειώσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία και έχει επικρίνει ιδιαίτερα την πρωτοβουλία πυρομαχικών υπό την Πράγα, η οποία προμηθεύει εκατομμύρια βλήματα στο Κίεβο, προτείνοντας να αναλάβει η NATO. Οι αντίπαλοί του λένε ότι μια νίκη Μπάμπις θα μπορούσε να μετατοπίσει την Κεντρική Ευρώπη μακριά από τις πολιτικές της ΕΕ και το κύριο ευρωπαϊκό ρεύμα σχετικά με την Ουκρανία. Η γειτονική Σλοβακία κλίνει προς τη Μόσχα, η Αυστρία έχει θολές σχέσεις με τη Ρωσία και η Ουγγαρία ήταν η πιο φιλορωσική χώρα της ΕΕ κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Τι διακυβεύεται εσωτερικά;
Για πρώτη φορά από την πτώση του κομμουνισμού το 1989, τα εξτρεμιστικά κόμματα που ζητούν αποχώρηση από ΕΕ και ΝΑΤΟ μπορεί να μπουν απευθείας στην κυβέρνηση ή να στηρίξουν το ANO. Ο Μπάμπις έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα ήθελε να κυβερνήσει μόνος, αλλά χωρίς το ANO να πετύχει πάνω από 40% των εδρών, αυτό είναι απίθανο. Η τωρινή κυβέρνηση Spolu και το ANO αποκλείουν συνεργασία μεταξύ τους, αφήνοντας μόνο μικρότερα κόμματα ως πιθανούς εταίρους.
Δεν είναι ο Μπάμπις υπό νομικό κίνδυνο;
Ο Μπάμπις εμπλέκεται εδώ και χρόνια σε νομικές υποθέσεις για τον αγροτοβιομηχανικό όμιλό του Agrofert, με εκκρεμή υπόθεση στο Πρωτοδικείο Πράγας για φερόμενη απάτη €2 εκατ. σε επιδοτήσεις της ΕΕ. Η υπόθεση αφορά το κατά πόσο η φάρμα «Stork’s Nest» αποσπάστηκε από την Agrofert ώστε να φανεί ως μικρό ανεξάρτητο εγχείρημα. Η προηγούμενη αθωωτική απόφαση ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο τον Ιούνιο. Ο Μπάμπις αρνείται τις κατηγορίες και χαρακτήρισε την υπόθεση «απαράδεκτη» και «πολιτική δίκη». Τα σκάνδαλα όμως δεν φαίνεται να επηρεάζουν την εκλογική του δημοτικότητα.
Θα έχουμε μετά-εκλογικό δράμα;
Ο Πρόεδρος Πέτρ Παβέλ έχει συνταγματική δυνατότητα να μην διορίσει τον Μπάμπις πρωθυπουργό ακόμη κι αν κερδίσει, λόγω ενδεχόμενου συγκρούσης συμφερόντων με την Agrofert. Ο Μπάμπις επανέκτησε την ιδιοκτησία της Agrofert τον Δεκέμβριο του 2024, αλλά οι αρχές εκτιμούν ότι συνέχιζε να ελέγχει την εταιρεία μέσω των ταμείων εμπιστοσύνης. Το Υπουργείο Γεωργίας ζητά την επιστροφή άνω των €200 εκατ. σε επιδοτήσεις, κάτι που ο Μπάμπις αρνείται. Ο Παβέλ δήλωσε ότι θα σεβαστεί το Σύνταγμα και τα εκλογικά αποτελέσματα, αφήνοντας περιθώρια για διορισμό ή όχι του Μπάμπις, αλλά χωρίς παραβίαση του Συντάγματος.
