Οι πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ για τα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ ρίχνουν βαριά τη σκιά τους ενόψει των βραβείων Νόμπελ, με τις προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία να έρχονται στο προσκήνιο. Καθώς οι επιστήμονες προετοιμάζονται για τις ανακοινώσεις των φετινών βραβείων Νόμπελ, ένα από τα ιδρύματα που απονέμουν τα βραβεία προειδοποιεί ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία απειλείται στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού, με την πολιτική παρέμβαση να εγκυμονεί μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει εισαγάγει ή προτείνει σειρά μέτρων στη δεύτερη θητεία του, τα οποία –σύμφωνα με επικριτές– θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα.
«Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι ένας από τους πυλώνες του δημοκρατικού συστήματος»
Η Ylva Engstrom, αντιπρόεδρος της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών, που απονέμει τα βραβεία για τη χημεία, τη φυσική και τα οικονομικά, δήλωσε στο Reuters ότι οι αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση Τραμπ είναι απερίσκεπτες.
«Βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες. Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι ένας από τους πυλώνες του δημοκρατικού συστήματος», τόνισε.
Η αμερικανική κυβέρνηση, από την πλευρά της, απορρίπτει τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι οι πολιτικές της θα περιορίσουν τη σπατάλη και θα ενισχύσουν την αμερικανική επιστημονική καινοτομία.
Περικοπές Τραμπ και «πατριωτική εκπαίδευση» στη σκιά των Νόμπελ
Μεταξύ των σχεδίων του Τραμπ είναι η δραστική μείωση του προϋπολογισμού του National Institutes of Health (NIH) –του μεγαλύτερου χρηματοδότη βιοϊατρικής έρευνας στον κόσμο– καθώς και η κατάργηση του Υπουργείου Παιδείας, ώστε να περιοριστεί ο ρόλος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στην εκπαίδευση υπέρ μεγαλύτερου ελέγχου από τις πολιτείες.
Η κυβέρνησή του έχει επίσης δηλώσει ότι θα δώσει προτεραιότητα στη χρηματοδότηση προγραμμάτων «πατριωτικής εκπαίδευσης», ενώ ζήτησε από τα πανεπιστήμια να θέσουν ανώτατο όριο 15% στις εγγραφές διεθνών προπτυχιακών φοιτητών.
«Για την έρευνα, θα υπάρξει μια μεγάλη πτώση στο τι μπορούν να κάνουν οι Αμερικανοί επιστήμονες, τι τους επιτρέπεται να δημοσιεύουν και για τι μπορούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση. Οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες», προειδοποίησε η Engstrom, πρόεδρος επίσης της επιτροπής ερευνητικής πολιτικής της Ακαδημίας.
Αντιδράσεις και προειδοποιήσεις από Νομπελίστες
Ο Βρετανο-αμερικανός οικονομολόγος Simon Johnson, που τιμήθηκε το 2024 με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για τη μελέτη των θεσμών και της ευημερίας, εκτίμησε ότι οι πολιτικές αυτές ενδέχεται να φρενάρουν την ανάπτυξη.
«Οι πολιτικές είναι απολύτως και ξεκάθαρα αρνητικές, ιδιαίτερα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Όλες οι δραστηριότητες μηχανικής και επιστημών θα επηρεαστούν. Οι βιοεπιστήμες, που βρίσκονται σε εξαιρετικά δυναμική φάση, στοχοποιούνται με τεράστιες περικοπές στο NIH», είπε ο Johnson, καθηγητής στη Σχολή Διοίκησης Sloan του MIT.
Συγκρούσεις με τα πανεπιστήμια και το διακύβευμα
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει έρθει σε αντιπαράθεση με κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, απειλώντας με διακοπή ομοσπονδιακής χρηματοδότησης λόγω διαφωνιών για θέματα όπως οι φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο στη Γάζα, η πολιτική διαφορετικότητας στις σχολές και τα δικαιώματα των διεμφυλικών φοιτητών.
Το Λευκό Οίκο απαντά ότι οι περικοπές στοχεύουν σε «σπατάλη, απάτη και κατάχρηση» και ότι θα ενισχύσουν την αμερικανική κυριαρχία στην επιστήμη.
Το πλαίσιο των Νόμπελ
Τα φετινά βραβεία Νόμπελ, που θεωρούνται τα πιο επιφανή επιστημονικά βραβεία διεθνώς, θα ανακοινωθούν από τη Δευτέρα με το βραβείο Ιατρικής/Φυσιολογίας και θα ολοκληρωθούν με το βραβείο Οικονομικών μια εβδομάδα αργότερα.
Ιδρυμένα από τον Σουηδό εφευρέτη της δυναμίτιδας, Alfred Nobel, τα βραβεία συνοδεύονται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατ. σουηδικών κορωνών (περίπου 1,2 εκατ. δολάρια).
Ο Τραμπ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης, αν και οι πιθανότητές του θεωρούνται ελάχιστες από ειδικούς.
«Προστατεύουμε τη γνώση»
Η Nobel Foundation, που διαχειρίζεται τη διαθήκη και την κληρονομιά του Nobel, δήλωσε ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία έχει δεχτεί προκλήσεις και στο παρελθόν κατά τη διάρκεια των 124 ετών ιστορίας της, αλλά παρακολουθεί τις εξελίξεις στενά.
«Προστατεύουμε τη γνώση. Προστατεύουμε την ελευθερία, την ευκαιρία των ερευνητών να εργάζονται ελεύθερα, των συγγραφέων να γράφουν όπως θέλουν, και την ανάληψη ειρηνευτικών πρωτοβουλιών σε κάθε είδους συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο», δήλωσε η πρόεδρός της, Hanna Stjarne.
