Αν το timing είναι τα πάντα στην πολιτική, τότε στη σκιά της νέας κρίσης στη Γαλλία η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορεί να αισθάνεται τυχερή — τουλάχιστον προς το παρόν.
Η σημερινή της εμφάνιση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, πριν από δύο ψηφοφορίες δυσπιστίας αργότερα μέσα στην εβδομάδα, αναμενόταν να αποτελέσει το πολιτικό γεγονός της εβδομάδας στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, η κατάρρευση της γαλλικής κυβέρνησης μονοπώλησε τα φώτα της δημοσιότητας.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην ομιλία της είπε ότι «βρισκόμαστε σε περίοδο μέγιστης αβεβαιότητας και εκρηκτικής μεταβλητότητας», ενώ τόνισε την ανάγκη για ενότητα στην Ευρώπη. Δεσμεύτηκε να συνεργαστεί στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη.
«Πρέπει να επικεντρωθούμε σε ό,τι πραγματικά έχει σημασία, δηλαδή να αποδίδουμε αποτελέσματα για τους Ευρωπαίους», σημείωσε.
Η ομιλία της υπογράμμισε την προτεραιότητα της ΕΕ να δράσει αποφασιστικά σε έναν κόσμο πρωτοφανούς αστάθειας, ενώ η φον ντερ Λάιεν προβάλλει τον ρόλο της Ευρώπης ως σταθερού πυλώνα σε περιόδους παγκόσμιας αναταραχής.
Απαντώντας στην έντονη κριτική η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επέλεξε να μην απαντήσει στους ισχυρισμούς τους έναν προς έναν, αλλά αντ’ αυτού ζήτησε ενότητα και προέτρεψε τους νομοθέτες να μην πέσουν σε αυτό που αποκάλεσε «παγίδα» που έστησε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Με αυτόν τον τρόπο, χρησιμοποιεί την ίδια προσέγγιση που έκανε για να αποτρέψει μια πρόταση μομφής τον Ιούλιο, παρουσιάζοντας τους επικριτές της ως de facto συμμάχους του Πούτιν.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν άκουσε τις πολιτικές ομάδες που θέλουν να την ανατρέψουν, έδωσε μια σύντομη απάντηση και στη συνέχεια αποχώρησε από την αίθουσα — γνωρίζοντας με σιγουριά ότι όταν όλοι οι ευρωβουλευτές ψηφίσουν για τις προτάσεις εμπιστοσύνης, θα την υποστηρίξουν σε επαρκή αριθμό για να την κρατήσουν στη θέση της.
Η παραίτηση Λεκορνί και το νέο επεισόδιο πολιτικής καταιγίδας στη Γαλλία
Ωστόσο, η τελευταία πράξη στο πολύμηνο πολιτικό δράμα της Γαλλίας έχει ευρύτερες επιπτώσεις για τη φον ντερ Λάιεν και την υπόλοιπη Ευρώπη, αναδεικνύοντας τη ρευστότητα που χαρακτηρίζει την πολιτική σκηνή της ηπείρου.
Λιγότερο από 24 ώρες αφότου ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε τη νέα του κυβέρνηση, ο νεοδιορισθείς πρωθυπουργός Σεμπαστιέν Λεκορνί υπέβαλε την παραίτησή του. Ο ίδιος κατηγόρησε τα υπόλοιπα κόμματα για αδιαλλαξία, καθώς η κυβέρνηση προσπαθούσε να περάσει τον προϋπολογισμό.
Αν και η εξέλιξη αιφνιδίασε, η πίεση είχε ήδη αυξηθεί μετά την παρουσίαση ενός υπουργικού συμβουλίου σχεδόν ταυτόσημου με το προηγούμενο — αγνοώντας τις προειδοποιήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι θα αποχωρούσαν αν δεν υπάρξει ανασχηματισμός. Το σχέδιο αυτό γύρισε μπούμερανγκ.
Αργότερα μέσα στην ημέρα, ο Εμμανουέλ Μακρόν έδωσε εντολή στον πρωθυπουργό Σεμπαστιέν Λεκορνί να επιδιώξει διαπραγματεύσεις με τα πολιτικά κόμματα «έως το βράδυ της Τετάρτης» ώστε να «καθορίσει μια πλατφόρμα δράσης και σταθερότητας για τη χώρα», σύμφωνα με ανακοίνωση της Γαλλικής Προεδρίας. Ο Λεκορνί αποδέχτηκε την πρόταση, μεταδίδει το Reuters.
Παράλληλα, έγινε γνωστό ότι ο Μπρούνο Λε Μερ (ο διορισμός του οποίου ως υπουργού Αμυνας προκάλεσε αντιδράσεις) παραιτείται από το κυβερνητικό σχήμα.
Αγορές σε αναταραχή – τα γαλλικά spread εκτοξεύονται
Όπως ήταν αναμενόμενο, μετά τη νέα πολιτική αναταραχή στη Γαλλία οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά. Οι μετοχές και τα ομόλογα υποχώρησαν, ενώ το ασφάλιστρο κινδύνου των γαλλικών ομολόγων έναντι των γερμανικών διευρύνθηκε πάνω από τις 89 μονάδες βάσης, στο υψηλότερο επίπεδο από τα τέλη του 2024.
Τα γαλλικά ομόλογα υποχώρησαν, με τις αποδόσεις των 10ετών τίτλων να αυξάνονται έως και 11 μονάδες βάσης στο 3,61%, ωθώντας το ασφάλιστρο που απαιτούσαν οι επενδυτές για τη διακράτηση του γαλλικού χρέους έναντι του γερμανικού στο υψηλότερο επίπεδο φέτος.
Ο δείκτης CAC 40 έχασε 1,4%, τη μεγαλύτερη πτώση σε έξι εβδομάδες, καθώς οι τράπεζες δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα. Το ευρώ υποχώρησε 0,3% έναντι του δολαρίου.
Ο Αλεξάντρ Μπαραντέζ, επικεφαλής ανάλυσης αγοράς στην IG Markets στο Παρίσι, μίλησε για «αρχή μετάδοσης κινδύνου».
«Το καινούργιο στοιχείο σήμερα είναι η έναρξη μετάδοσης από τη Γαλλία προς τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο. Η πτώση του κλάδου συνδέεται 100% με τη Γαλλία», ανέφερε στο Bloomberg.
Παρότι μεγάλο μέρος της πίεσης είχε ήδη προεξοφληθεί, δεδομένου ότι η Γαλλία ταλαντεύεται από κρίση σε κρίση μετά την αποτυχημένη απόφαση Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές το καλοκαίρι του 2024, η αδυναμία της χώρας να περάσει προϋπολογισμό και να ελέγξει το δημόσιο χρέος προκαλεί πλέον ανησυχία για την ευρωζώνη συνολικά.
Η φον ντερ Λάιεν σε δύσκολη συγκυρία
Μπροστά σε αυτό το χάος, η αποψινή ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έμοιαζε δευτερεύουσας σημασίας. Ωστόσο, αποτελεί μέρος της ίδιας ευρύτερης αστάθειας: της αδυναμίας του πολιτικού κέντρου να προσφέρει πειστικές λύσεις στα προβλήματα της Ευρώπης.
Οι δύο προτάσεις δυσπιστίας εναντίον της προέδρου της Κομισιόν προήλθαν από την ακροδεξιά , τους «Πατριώτες για την Ευρώπη» (Patriots for Europe) υπό την Μαρίν Λεπέν και από την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Οι μεν επικρίνουν τη φον ντερ Λάιεν για τη στάση της στις εμπορικές πολιτικές, οι δε για τη θέση της στο θέμα της Γάζας.
Παρά τις επικρίσεις, η αριθμητική του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δείχνει πως η φον ντερ Λάιεν θα επιβιώσει άνετα των ψηφοφοριών που έχουν προγραμματιστεί αργότερα μέσα στην εβδομάδα.
Πολιτικό πλήγμα χωρίς ανατροπή
Ακόμη κι αν η παραμονή της στην προεδρία της Κομισιόν θεωρείται ασφαλής, η ανάγκη να υπερασπιστεί τον εαυτό της μόλις τρεις μήνες μετά την προηγούμενη ψήφο εμπιστοσύνης είναι αναμφίβολα προβληματική.
Σε μια Ευρώπη που ταλανίζεται από πολιτική αστάθεια, δημοσιονομικές πιέσεις και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, ακόμη και η επιβίωση της φον ντερ Λάιεν χωρίς άμεσο πολιτικό κόστος δεν παύει να αφήνει βαθιά σημάδια στην εικόνα της ΕΕ.
