Στην Τουρκία η ραγδαία άνοδος των τιμών του χρυσού αυξάνει κατά δισεκατομμύρια δολάρια τον πλούτο των τουρκικών νοικοκυριών, περιπλέκοντας την προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας να τιθασεύσει τον πληθωρισμό.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας, οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις σε χρυσό εκτός του χρηματοπιστωτικού συστήματος —ο λεγόμενος «χρυσός κάτω από το στρώμα»— ανέρχονται σε περίπου 500 δισ. δολάρια. Η εκρηκτική αύξηση της τιμής του πολύτιμου μετάλλου έχει δημιουργήσει ένα «φαινόμενο πλούτου» (wealth effect) αξίας άνω των 100 δισ. δολαρίων μέσα σε έναν χρόνο, όπως δήλωσε ο διοικητής Φατίχ Καραχάν.
Το φαινόμενο πλούτου και η άνοδος της κατανάλωσης στην Τουρκία
Η τιμή του χρυσού έφτασε σε ιστορικό υψηλό άνω των 4.000 δολαρίων αυτή την εβδομάδα, προτού διορθώσει ελαφρώς την Παρασκευή. Σύμφωνα με υπολογισμούς της επενδυτικής εταιρείας Is Portföy, μια νέα αύξηση κατά 10% στην τιμή του χρυσού θα δημιουργούσε πρόσθετο πλούτο περίπου 50 δισ. δολαρίων για τα τουρκικά νοικοκυριά.
Όπως επισημαίνει ο Λίαμ Πιτς, ανώτερος οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών της Capital Economics, «η τόσο μεγάλη συγκέντρωση πλούτου σε χρυσό στην Τουρκία σημαίνει ότι η απότομη άνοδος των τιμών μπορεί να προκαλέσει θετικά αποτελέσματα πλούτου και να ενισχύσει την εγχώρια κατανάλωση».
Αυτό, πρόσθεσε, συνεπάγεται ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων, καθιστώντας πιο αργό τον ρυθμό αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού.
Πληθωρισμός που αντιστέκεται στα μέτρα της Κεντρικής Τράπεζας στην Τουρκία
Η επιβράδυνση του πληθωρισμού παραμένει προβληματική για την τουρκική νομισματική πολιτική, κυρίως λόγω των αυξήσεων στις τιμές ενοικίων και εκπαίδευσης.
Τον Σεπτέμβριο, ο ετήσιος πληθωρισμός ανέβηκε απροσδόκητα στο 33,3%, από 33% τον προηγούμενο μήνα.
Ο διοικητής Καραχάν, απευθυνόμενος στους νομοθέτες αυτή την εβδομάδα, αναγνώρισε ότι ο χρυσός ενισχύει τη ζήτηση μέσω του πλούτου που δημιουργεί.
Μια μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας που δημοσιεύτηκε τον Μάιο διαπίστωσε ότι η εκτίναξη της τιμής του χρυσού συνέβαλε στην αύξηση των πωλήσεων κατοικιών και αυτοκινήτων σε περιοχές όπου τα νοικοκυριά είχαν σημαντικές αποταμιεύσεις σε πολύτιμο μέταλλο.
Η ιστορική εμπειρία και η κουλτούρα αποταμίευσης σε χρυσό
«Οι εμπειρίες του παρελθόντος με τον πληθωρισμό είναι ο λόγος που η Τουρκία διαθέτει τόσο μεγάλο απόθεμα χρυσού», εξήγησε ο Καραχάν, υπενθυμίζοντας ότι για δεκαετίες οι πολίτες θεωρούσαν το πολύτιμο μέταλλο ασφαλές καταφύγιο απέναντι στην υποτίμηση της λίρας και στην αστάθεια των αγορών.
Ο χρυσός εξακολουθεί να αποτελεί παραδοσιακό μέσο αποταμίευσης για τα τουρκικά νοικοκυριά, ιδιαίτερα στις επαρχίες, όπου συχνά αντικαθιστά τις τραπεζικές καταθέσεις ως μορφή αποθήκευσης αξίας.
Προβλέψεις για τον πληθωρισμό και προοπτικές πολιτικής
Η Κεντρική Τράπεζα στοχεύει σε πληθωρισμό 24% μέχρι το τέλος του έτους, αν και στην τελευταία της έκθεση, τον Αύγουστο, εκτίμησε ότι οι τιμές πιθανόν θα αυξηθούν μεταξύ 25% και 29%.
Οι αγορές, ωστόσο, παραμένουν πιο απαισιόδοξες: μετά την απροσδόκητη επιτάχυνση του Σεπτεμβρίου, οι προσδοκίες πληθωρισμού παραμένουν πάνω από 30%.
Ο Καραχάν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη ισορροπία — ανάμεσα στην ανάγκη για νομισματική σύσφιξη και στο πλούσιο “μαξιλάρι χρυσού” των νοικοκυριών, που συνεχίζει να τροφοδοτεί την εγχώρια ζήτηση παρά τα περιοριστικά μέτρα.
