Ακόμα δεν έχει ξεκινήσει η κρίσιμη ανταλλαγή ομήρων στην εκεχειρία που επιτεύχθηκε μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς αυτήν την εβδομάδα, ενώ χιλιάδες Παλαιστίνιοι ξεκινούν τον επικίνδυνο δρόμο της επιστροφής στα ερείπια των σπιτιών τους στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας. Κι όμως ήδη επανέρχονται σενάρια για τις εταιρείες που θα επωφεληθούν από την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας, που σήμερα φέρει το στίγμα του διετούς πολέμου που ξεκίνησε με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023.
Αν και τα ισραηλινά στρατεύματα θα εξακολουθούν να ελέγχουν πάνω από το ήμισυ της Λωρίδας της Γάζας και θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για να υλοποιηθεί πλήρως το σχέδιο του χαράχτηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ήδη διατυπώνονται εκτιμήσεις για τα έργα που θα γίνουν και ποιος θα παράσχει τη χρηματοδότηση.
Στις αρχές του έτους, όταν κατέρρευσε η πρώτη συμφωνία για ανακωχή χωρίς να ολοκληρωθεί η ανταλλαγή των κρατουμένων από τις δυο πλευρές, ο Τραμπ μαζί με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, είχαν αιφνιδιάσει τη διεθνή κοινότητα με την πρόταση να μετατραπεί η Λωρίδα της Γάζας στη Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε υποστηρίξει πέρσι τον Φεβρουάριο ότι η Λωρίδα της Γάζας θα παραδίδονταν από το Ισραήλ στις ΗΠΑ και πως οι κάτοικοί της θα μεταφέρονταν σε «ασφαλέστερες και πιο όμορφες κοινότητες, με νέα και σύγχρονα σπίτια». Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου είχαν σπεύσει τότε να διευκρινίσουν πως οποιαδήποτε μετακίνηση αμάχων, κάτι που καταδικάζει κατάφορα το διεθνές δίκαιο, θα ήταν προσωρινή, «μέχρι να απομακρυνθούν τα συντρίμμια και να ξεκινήσουν οι εργασίες της ανοικοδόμησης», όπως είχε δηλώσει ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο.
Από τη «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» στο Νόμπελ Ειρήνης
Εννέα μήνες μετά, με τον Τραμπ να εστιάζει ξανά σε μια σταθερή εκεχειρία αλλά αυτή τη φορά με την προσδοκία να πάρει το Νόμπελ Ειρήνης –και η οποία τελικά δεν εκπληρώθηκε- ορισμένα συμπεράσματα θεωρούνται ήδη ασφαλή. Πως θα συμμετέχουν και αμερικανικές εταιρείες σε έργα ανοικοδόμησης μαζί με ομίλους της ευρύτερης περιοχής, ενώ τα αραβικά κράτη θα καλύψουν ενδεχομένως ένα μεγάλο μέρος του κόστους. Στην παρούσα φάση, όμως, δεν έχει ακουστεί ξανά το προκλητικό σχέδιο για μια Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής στη Λωρίδα της Γάζας. Η Ιορδανία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ επεξεργάζονται σχέδια από τον περασμένο Φεβρουάριο που θα επέτρεπαν στους κατοίκους της αιματοκυλισμένης Γάζας να ζήσουν στο πλαίσιο ενός βιώσιμου ειρηνευτικού σχεδίου. Η Αίγυπτος είχε προτείνει τη δημιουργία «ζωνών ασφαλείας» εντός της Λωρίδας της Γάζας μέχρι να αποσυρθούν τα συντρίμμια. Αυτήν την πρωτοβουλία των αραβικών χωρών είχαν στηρίξει οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας σε κοινή ανακοίνωση.
Ξεκινώντας από την απομάκρυνση 50 εκατ. τόνων από συντρίμμια
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και ειδικότερα της UNOPS, της υπηρεσίας που εξειδικεύεται στη μετάβαση εμπόλεμων ζωνών στην ειρήνη, η ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας προϋποθέτει έναν προϋπολογισμό περίπου 52 δισ. δολαρίων. Πρώτα απ’ όλα, οι παροχές υγείας βρίσκονται στο «χείλος του γκρεμού», όπως δήλωσε αυτήν την εβδομάδα αξιωματούχος του ΟΗΕ. Εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών και η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονίας (IAGS), δυο οργανισμοί που έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Ισραηλινών στη Λωρίδα της Γάζας, εκτιμούν ότι το Ισραήλ κατέστρεψε το 90% των κτιρίων με την ισοπέδωση νοσοκομείων, πανεπιστημίων και ολόκληρων γειτονιών. Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 67.170 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και 169.000 έχουν τραυματιστεί. Χιλιάδες πτώματα δεν έχουν μετρηθεί στον τελικό απολογισμό καθώς παραμένουν κάτω από περίπου 50 εκατ. τόνους συντριμμιών.
Εκτός από τις τραγικές διαστάσεις του εγχειρήματος, η ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας απαιτεί τεράστια έργα προκειμένου να διαμορφωθούν ξανά ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Σύμφωνα με το International Crisis Group, θα πρέπει να ασκηθούν συστηματικά πιέσεις στο Ισραήλ για να επιτρέψει την ολοκλήρωση της ανοικοδόμησης. Και μόνον η εκκαθάριση της περιοχής από τα ερείπια θα κοστίσει τουλάχιστον 1,2 δισ. δολάρια, όπως είχε δηλώσει ο Ραμί Αλάσεφ, αξιωματούχος και οικονομολόγος της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), στο αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Aljazeera. Πολλά θα εξαρτηθούν, επίσης, από το καθεστώς που θα διαμορφωθεί στη Λωρίδα της Γάζας καθώς βασικός όρος του σχεδίου των 20 σημείων του Τραμπ είναι να μην ξαναβρεθεί η Χαμάς στο κάδρο της εξουσίας. Διαφορετικά θα αντιμετωπίσει την «ολοκληρωτική εξάλειψη», όπως δήλωσε προ ημερών. Εάν το Ισραήλ προβάλλει ενστάσεις στην παροχή των απαραίτητων υλικών, αναλυτές τονίζουν πως ο ρόλος της Αιγύπτου στην ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας θα γίνει ακόμη πιο κρίσιμος καθώς θα αποτελεί τη μοναδική δίοδο για τις κατασκευαστικές εταιρείες.
Ο κρίσιμος ρόλος της Αιγύπτου και η Organi Group
Πηγές του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP) φωτογραφίζουν την Organi Group, έναν πανίσχυρο όμιλο που ιδρύθηκε στην Αίγυπτο το 2010, με δραστηριότητες σε διάφορους τομείς από τις μεταφορές και τη φιλοξενία μέχρι το εμπόριο. Διατηρεί στενή συνεργασία με ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένης της BMW. Εκτός αιγυπτιακών συνόρων, η Organi Group έχει αναπτύξει παρουσία στην ανατολική Λιβύη μέσω της θυγατρικής NEOM, σημειώνει το SWP. Το γερμανικό ινστιτούτο αποκαλύπτει πως όμιλος έχει ήδη επωφεληθεί από κατασκευαστικές συμβάσεις με το Ταμείο για την Ανάπτυξη και την Ανοικοδόμηση της Λιβύης (Libya Development and Reconstruction Fund). Επικεφαλής του ταμείου είναι ο Μπελκασέμ Χαφτάρ, ένας από τους γιούς του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ και ο οποίος επισκέφτηκε την Αθήνα τον περασμένο μήνα.
Η επιλογή των εταιρειών που θα συμμετέχουν στην ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας είναι και πολιτικό ζήτημα. Την περασμένη άνοιξη, παραδείγματος χάριν, κάποιες εταιρείες συμπεριλήφθηκαν στη λίστα του ΟΗΕ με τις οντότητες που «βοηθούν το Ισραήλ για τον εκτοπισμό Παλαιστινίων». Σε αυτές περιλαμβάνονταν η Caterpillar, η Rala Electronic Industries του αμυντικού ομίλου Leonardo, η νοτιοκορεάτικη HD Hyndai και η σουηδική Volvo Group καθώς παρείχαν βαριά οχήματα για την κατεδάφιση κατοικιών και την ανάπτυξη παράνομων καταυλισμών στη Δυτική Όχθη.
