Μετά από σχεδόν μια δεκαετία καθυστερήσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μια νέα εποχή ελέγχου των συνόρων. Από την Κυριακή 12 Οκτωβρίου τέθηκε σε λειτουργία το ευρωπαϊκό σύστημα εισόδου-εξόδου (Entry-Exit System, EES) και οι ταξιδιώτες από χώρες εκτός ΕΕ που θέλουν να εισέλθουν αεροπορικώς, χερσαία ή θαλάσσια στον χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας Σένγκεν θα πρέπει να καταγράφουν ηλεκτρονικά τα στοιχεία διέλευσής τους. Η σφραγίδα στο διαβατήριο ανήκει πλέον στο παρελθόν, τη θέση της παίρνει η ηλεκτρονική βίζα και η καταχώριση βιομετρικών δεδομένων.
Σύμφωνα με το Les Echos, περισσότεροι από 700 συνοριακοί έλεγχοι, οι οποίοι ήδη εφαρμόζονται στην Ελλάδα, θα πραγματοποιούνται στα αεροδρόμια, στα λιμάνια και τα χερσαία σύνορα. Η Βρετανία, που δεν είναι μέλος της ΕΕ, θα εγκαταστήσει τερματικά αυτόματης πρόσβασης για τους ταξιδιώτες, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προχωρήσουν στον εξοπλισμό των δικών τους περιπτέρων ώστε να μπορούν να καταχωρίζουν τα δεδομένα των επιβατών τους σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό σύστημα.
Όλα αυτά τα εκατομμύρια δεδομένων θα αποθηκεύονται σε έναν κεντρικό διακομιστή στο Ταλίν της Εσθονίας, συνδεδεμένο με 29 αστυνομικές υπηρεσίες, με στόχο τον καλύτερο έλεγχο των εισόδων και εξόδων και τον σχεδιασμό στρατηγικών για την αντιμετώπιση των παράτυπων μεταναστών, των οποίων η διάρκεια παραμονής θα κυμαίνεται από 90 έως 180 ημέρες.
Σύμφωνα με τον Sergio Collela, παγκόσμιο πρόεδρο της SITA -της εταιρείας που εξοπλίζει τα περισσότερα αεροδρόμια παγκοσμίως με συστήματα τηλεπικοινωνιών και διαχείρισης δεδομένων- η εγγραφή στο νέο σύστημα θα απαιτεί «μόλις 3-4 λεπτά». Ήδη, σε ορισμένους προορισμούς όπως η Αρούμπα ή σε επιλεγμένες κρουαζιέρες, οι ταξιδιώτες μπορούν να προ-καταχωρούν τα στοιχεία τους από το σπίτι, μειώνοντας τον χρόνο αναμονής στα σύνορα.
Τι πρέπει να κάνουν οι ταξιδιώτες
Οι ταξιδιώτες που δεν είναι πολίτες της ΕΕ θα πρέπει να καταχωρούν τα βιομετρικά τους δεδομένα πριν από τη διέλευση των συνόρων. Η ανθρώπινη επαφή που μέχρι σήμερα αντιστοιχούσε στην επίδειξη του διαβατηρίου θα αντικαθίσταται από τερματικά που διαβάζουν το διαβατήριο και λαμβάνουν δακτυλικά αποτυπώματα. Η ομαλή λειτουργία του συστήματος προϋποθέτει επαρκή τεχνολογικό εξοπλισμό στα αεροδρόμια, λιμάνια και σύνορα, καθώς και ολοκληρωμένη προετοιμασία από τις εθνικές αρχές πληροφορικής, κάτι που προς το παρόν δεν έχει επιτευχθεί σε όλες τις χώρες.
Η εφαρμογή του EES προχωρά με διαφορετικούς ρυθμούς ανά την Ευρώπη. Οι διαδικασίες συλλογής δεδομένων βρίσκονται ακόμη σε μεταβατικό στάδιο, ενώ οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φαίνεται να έχουν σημειώσει ταχύτερη πρόοδο. Όπως επισημαίνει ο Sergio Collela, «κανείς δεν έχει προβάδισμα» πρόκειται, όπως λέει, για έναν μαραθώνιο που απαιτεί την εγκατάσταση περισσότερων από 10.000 περιπτέρων που καθιστά πλεονέκτημα την έγκαιρη εκκίνηση της διαδικασίας.
Βιομετρική σάρωση για όλους, εξαιρούνται τα παιδιά
Η παρουσία αστυνομικού για την καθοδήγηση των ταξιδιωτών στη διαδικασία δεν θα είναι απαραίτητη και το σύστημα δεν παρέχει ακόμα ενεργές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Σε πρώτη φάση, οι υπηρεσίες θα είναι διαθέσιμες μόνο σε ώρες αιχμής, ενώ όλοι οι ξένοι ταξιδιώτες θα υποβάλλονται σε βιομετρική σάρωση. Εξαιρούνται τα παιδιά κάτω των 12 ετών και όσοι δεν μπορούν να δώσουν δακτυλικά αποτυπώματα. Ένας εκπρόσωπος της Aéroports de Paris εξηγεί ότι η διαδικασία σάρωσης μιας εικόνας προσώπου θα διαρκεί περίπου δύο δευτερόλεπτα για τα παιδιά, ενώ για τους ενήλικες επιβάτες στη γραμμή Παρίσι-Σαρλ ντε Γκωλ η σάρωση θα απαιτεί περίπου ένα δευτερόλεπτο ανά άτομο.
Όλοι οι μη υπήκοοι της ΕΕ θα υπόκεινται στην υποχρεωτική προηγούμενη άδεια εισόδου, που βασίζεται σε σύστημα παρόμοιο με το αμερικανικό ESTA. Τα δεδομένα που συλλέγονται θα επαληθεύονται και θα αναφέρονται, με πλήρη εφαρμογή έως το 2026.
Όπως αναφέρει το Le Figaro, οι επισκέπτες εκτός ΕΕ θα πρέπει να καταχωρούν τα δακτυλικά τους αποτυπώματα και τη φωτογραφία τους κατά την άφιξη. Η εφαρμογή αυτή θα γίνει σταδιακά κατά τους επόμενους έξι μήνες, έως τον Απρίλιο του 2026. Στους ταξιδιώτες θα καταγράφεται ο αριθμός διαβατηρίου, το ονοματεπώνυμο, η ημερομηνία γέννησης, η εθνικότητα, καθώς και η ημερομηνία και ο τόπος εισόδου ή εξόδου ή τυχόν άρνηση εισόδου. Τα στοιχεία αυτά θα κοινοποιούνται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Η κεντρική βάση δεδομένων θα φιλοξενείται στο Στρασβούργο υπό την ευθύνη του ευρωπαϊκού οργανισμού eu-Lisa, με στόχο τον καλύτερο έλεγχο των εισόδων και εξόδων, την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και τον εντοπισμό όσων παραμένουν πέραν της επιτρεπόμενης διάρκειας παραμονής. Ο ταξιδιώτης σε παράτυπη κατάσταση θα επισημαίνεται και θα παρακολουθείται μέσω του φακέλου του, ενώ η ανάκτηση των δεδομένων θα γίνεται αυτόματα για τη διαχείριση των ροών σε αεροδρόμια και σταθμούς με μεγάλη κίνηση.
Στη Γαλλία, οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι ταυτοτήτων έχουν εγκατασταθεί στα 25 κύρια σημεία εισόδου, μεταξύ των οποίων τα αεροδρόμια Ρουασί-Σαρλ ντε Γκωλ, Ορλί, Νίκαιας, Λυών και Μασσαλίας, οι σιδηροδρομικοί σταθμοί Gare du Nord και Eurostar, καθώς και ορισμένα λιμάνια. Ορισμένα χερσαία σύνορα θα εξοπλιστούν πιο αργά και θα συνεχίσουν να εφαρμόζουν τους συνήθεις ελέγχους μέχρι την πλήρη εγκατάσταση των συστημάτων.
Φόβοι για ουρές στα σύνορα
Οι χώρες μέλη της ΕΕ προχωρούν στην εφαρμογή του EES με συντονισμένο τρόπο, υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να αποφευχθεί η μετατόπιση της κυκλοφορίας σε κόμβους που καθυστερούν. Ο φόβος για συμφόρηση στα σύνορα οφείλεται κυρίως στην ετοιμότητα των πληροφοριακών συστημάτων και στις ανησυχίες για ουρές στα γκισέ. Από τη Γερμανία έως την Ιταλία, οι χώρες ξεκινούν από διαφορετικά σημεία εκκίνησης, ενώ ορισμένα αεροδρόμια ή λιμάνια διαθέτουν διαφορετικά επίπεδα ετοιμότητας.
Η ευρωπαϊκή υπηρεσία Frontex θα παρέχει υποστήριξη στις συνοριακές αρχές των 29 χωρών μέσω πέντε νέων μέτρων και έχει αναπτύξει την εφαρμογή Travel to Europe, που θα επιτρέπει στους ταξιδιώτες να προ-καταχωρούν τα δεδομένα τους πριν από το ταξίδι. Η εφαρμογή θα τεθεί σε λειτουργία σταδιακά από ορισμένες χώρες, αρχής γενομένης από τη Σουηδία.
Το EES αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της νέας προσέγγισης για τη διαχείριση των συνόρων, σύμφωνα με τον Magnus Brunner στους Financial Times, και αποτελεί το πρώτο στάδιο μιας ευρύτερης στρατηγικής. Στο μέλλον θα προστεθεί το σύστημα ETIAS (European Travel Information and Authorisation System), αντίστοιχο του αμερικανικού ESTA, για τους υπηκόους των 29 χωρών που απαλλάσσονται από τη βραχεία θεώρηση. Η προ-εξουσιοδότηση εισόδου θα κοστίζει 7 ευρώ και θα έχει ισχύ για τρία χρόνια, διευκολύνοντας περαιτέρω τη ροή των ταξιδιωτών και ενισχύοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια των συνόρων.
