H Ρωσία βρίσκεται σε κόκκινο συναγερμό και ο Βλαντίμιρ Πούτιν σε μεγάλα ζόρια, αφού αρκετές περιοχές της Ρωσίας ξεμένουν από καύσιμα. Ο λόγος; Οι ουκρανικές επιθέσεις με drones σε ρωσικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, που αποτελούν πλέον καθημερινότητα και έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη χώρα. Η βενζίνη ήδη σε ορισμένες περιοχές σπανίζει. Οι συνέπειες είναι πλέον αισθητές για πολλούς Ρώσους και τα έσοδα από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο έχουν μειωθεί σημαντικά.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη Die Welt, μετά από εβδομάδες ουκρανικών επιθέσεων με drones σε διυλιστήρια πετρελαίου, η Ρωσία φέρεται να έχει χάσει περίπου το 38% της ικανότητάς της να επεξεργάζεται αργό πετρέλαιο σε καύσιμα. Σε απομακρυσμένες περιοχές όπως το Χαμπάροφσκ στον Ειρηνικό, στην Ανατολική Σιβηρία ή στην κατεχόμενη Κριμαία, υπάρχει έλλειψη βενζίνης. Προβλήματα αναφέρουν επίσης οι περιοχές που συνορεύουν με την Ουκρανία στα νότια της Ρωσίας.
Εν μέρει, η βενζίνη δίνεται με δελτίο: υπάρχει ένα μέγιστο όριο 20 ή 30 λίτρων ανά πελάτη, και απαγορεύεται η πλήρωση σε μπιτόνια. Έχει τεθεί σε ισχύ απαγόρευση εξαγωγής βενζίνης, και η Ρωσία εξετάζει ακόμη και την εισαγωγή 350.000 τόνων βενζίνης και 100.000 τόνων ντίζελ το μήνα.
Εκτός από τον παλιό εναλλακτικό προμηθευτή, τη Λευκορωσία, σύμφωνα με τη βούληση του πρώην υπουργού Ενέργειας, και νυν αντιπρoέδρου της Ρωσίας, Αλεξάντερ Νόβακ, τώρα η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Σιγκαπούρη καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες της πιεσμένης αγοράς στην Άπω Ανατολή της χώρας. Για το σκοπό αυτό, καταργούνται οι εισαγωγικοί δασμοί για τη βενζίνη στα συνοριακά περάσματα της περιοχής.
Η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να επιτρέψει ξανά τα περιβαλλοντικά επιβλαβή πρόσθετα που είχαν απαγορευτεί χρόνια πριν, όπως η χημική ουσία Ν-μεθυλανιλίνη. Αυτά προορίζονται να αυξήσουν τον αριθμό οκτανίων της βενζίνης κατά την παραγωγή, ακριβώς όπως και τα πρόσθετα αιθανόλης. Πολλοί υποστηρικτές της Ουκρανίας, όπως ο πρώην Αμερικανός στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, βλέπουν τη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία θανάσιμα αποδυναμωμένη, και θεωρούν ότι υπάρχει μια «ευκαιρία να συντριβεί η πολεμική οικονομία της Ρωσίας». Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ισχυρίζεται ότι το έλλειμμα βενζίνης της Ρωσίας ανέρχεται πλέον στο 20%.
H οικονομία της Ρωσίας παραπαίει και η πτώση των ενεργειακών εσόδων δημιουργούν ένα ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον στη χώρα. Σε αυτό είχε αναφερθεί η le Monde τον περασμένο Αύγουστο.
Σε 327 εκατομμύρια τόνους ετησίως η συνολική ικανότητα των ρωσικών διυλιστηρίων πετρελαίου
Με μια δεύτερη ματιά, σύμφωνα με τη Die Welt ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Οι συχνά αναφερόμενοι αριθμοί για τις απώλειες της ρωσικής ικανότητας διύλισης δεν δίνουν την πλήρη εικόνα – και βασίζονται σε ασταθείς υποθέσεις. Ο εμπειρογνώμονας πρώτων υλών της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Carnegie, Σεργκέι Βακουλένκο, ο οποίος πριν από τη μεγάλη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν επικεφαλής στρατηγικής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Gazprom Neft, εξέτασε τους αριθμούς. Η συνολική ικανότητα όλων των ρωσικών διυλιστηρίων πετρελαίου ανέρχεται, σύμφωνα με τον ίδιο, σε 327 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Αν αθροίσει κανείς τη μέγιστη ικανότητα όλων των διυλιστηρίων που έγιναν στόχος ουκρανικών επιθέσεων με drones τους τελευταίους δυόμισι μήνες, φτάνει σε σχεδόν 124 εκατομμύρια τόνους ετησίως ή 38%.
Αλλά ακόμη και αν κάθε επίθεση έθετε μόνιμα εκτός λειτουργίας το βομβαρδισμένο διυλιστήριο – κάτι που δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο – οι διακοπές λειτουργίας δεν σημαίνουν αυτόματα ούτε 38% λιγότερη παραγωγή, ούτε 38% λιγότερη βενζίνη στην εγχώρια αγορά. Όπως σημειώνει ο Βακουλένκο, τα ρωσικά διυλιστήρια δεν λειτουργούν σε πλήρη δυναμικότητα. Ετησίως, στη Ρωσία επεξεργάζονται 260 έως 270 εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου. Για την εγχώρια κατανάλωση απαιτούνται 110 έως 120 εκατομμύρια τόνοι – οι οποίοι στη συνέχεια μετατρέπονται σε 44 εκατομμύρια τόνους βενζίνης, από τους οποίους 40 εκατομμύρια καταλήγουν στην εγχώρια αγορά.
Το πρόβλημα της βενζίνης και οι αιτίες
Οι επιθέσεις με drones προκαλούν διακοπές λειτουργίας, λέει ο Βακουλένκο. Η πραγματική τους έκταση, ωστόσο, είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί μέχρι στιγμής, επειδή το πρόβλημα της βενζίνης στη Ρωσία έχει και άλλες αιτίες, οι οποίες και τα προηγούμενα χρόνια προκαλούσαν τακτικά φαινόμενα κρίσης. Σε αυτές περιλαμβάνεται η υπερβολική ρύθμιση της αγοράς βενζίνης και η κυριαρχία ανεξάρτητων δικτύων πρατηρίων στις αραιοκατοικημένες και οικονομικά αδύναμες περιοχές, κυρίως στα ανατολικά της χώρας.
Όταν υπάρχουν προβλήματα εφοδιασμού, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες όπως η Rosneft εξυπηρετούν πρώτα τα δικά τους δίκτυα πρατηρίων. Τα ελεύθερα πρατήρια εξαρτώνται τότε από το χρηματιστήριο πρώτων υλών στην Αγία Πετρούπολη, όπου οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες υποχρεούνται να πωλούν ένα μικρό μέρος της παραγωγής καυσίμων τους. Οι τιμές αγοράς, ωστόσο, είναι επί του παρόντος τόσο υψηλές που τα ανεξάρτητα δίκτυα δεν μπορούν να τις απορροφήσουν. Οι οδηγίες της αντιμονοπωλιακής αρχής, η οποία διατηρεί τις τιμές της βενζίνης τεχνητά χαμηλές, οδηγούν στο γεγονός ότι οι τιμές καταναλωτή στα ανεξάρτητα πρατήρια είναι σήμερα κάτω από την τιμή αγοράς. Δεδομένου ότι οι οδηγίες της αρχής είναι δεσμευτικές, τα πρατήρια αγοράζουν λιγότερα, για να περιορίσουν τουλάχιστον τις απώλειές τους. Οι ελλείψεις βενζίνης επιδεινώνονται.
Οι Ουκρανοί γνωρίζουν αυτές τις ιδιαιτερότητες της ρωσικής αγοράς βενζίνης και τις εκμεταλλεύονται έξυπνα – οι συνέπειες των βομβαρδισμών ξεπερνούν λοιπόν τις πραγματικές καταστροφές. Τα προβλήματα της Ρωσίας είναι υπαρκτά και πολύ μεγαλύτερα από πέρυσι, όταν οι Ουκρανοί στόχευαν κυρίως τα διυλιστήρια στη συνοριακή περιοχή, το αναγνωρίζει και ο Βακουλένκο. Οι τρέχουσες επιθέσεις είναι συχνότερες και πιο έντονες. Επιπλέον, πραγματοποιούνται με βαρύτερα drones από ό,τι το 2024. Αυτά προκαλούν αισθητά περισσότερες ζημιές από τα μοντέλα που χρησιμοποιούσε προηγουμένως η Ουκρανία στη συνοριακή περιοχή.
Το πώς θα τελειώσει ο «αγώνας για τα ρωσικά διυλιστήρια πετρελαίου» είναι αβέβαιο, σημειώνει ο Βακουλένκο. Εάν η Ουκρανία εντείνει περαιτέρω τις επιθέσεις, το πρόβλημα για τη Ρωσία πιθανότατα θα επιδεινωθεί αρχικά. Δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι για την προστασία κάθε διυλιστηρίου πετρελαίου με αντιαεροπορικά συστήματα. Αντ’ αυτού, οι εγκαταστάσεις σε πολλά μέρη τυλίγονται με δίχτυα και εξοπλίζονται με θωράκιση τύπου κλωβού, η οποία όμως προσφέρει μόνο περιορισμένη προστασία από εκρήξεις.
Οι προμήθειες βενζίνης της Ρωσίας ενδέχεται να μειωθούν κατά το ένα πέμπτο
Οι ουκρανικές επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας σε ρωσικές ενεργειακές εγκαταστάσεις ενδέχεται να έχουν μειώσει τις προμήθειες βενζίνης στη Ρωσία έως και κατά το ένα πέμπτο, δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος , Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πριν από λίγες ημέρες, καθώς και οι δύο πλευρές εντείνουν τις επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές της άλλη, σύμφωνα με το Reuters. Με τις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου σε μεγάλο βαθμό σε αδιέξοδο και ελάχιστη κίνηση κατά μήκος της έντονα αμφισβητούμενης πρώτης γραμμής, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επικεντρωθεί στην παρακώλυση της ουκρανικής παραγωγής φυσικού αερίου, ενώ η Ουκρανία έχει στοχεύσει την ικανότητα διύλισης πετρελαίου της Ρωσίας.
Οι υπολογισμοί του Reuters τον Αύγουστο έδειξαν ότι οι ουκρανικές επιθέσεις είχαν μειώσει τη ρωσική διύλιση πετρελαίου κατά σχεδόν το ένα πέμπτο σε ορισμένες ημέρες. Τα σχόλια του Ζελένσκι υπονοούσαν ότι το επίπεδο έλλειψης ήταν πλέον σε εξέλιξη.
«Αυτό πρέπει ακόμη να επαληθευτεί, αλλά πιστεύουμε ότι έχουν χάσει έως και 20% του εφοδιασμού τους με βενζίνη – άμεσα ως αποτέλεσμα των επιθέσεων μας», δήλωσε ο Ζελένσκι σε δημοσιογράφους που δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη. Είπε ότι υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο, οι οποίες κυμαίνονταν από 13% έως 20%. Μία από τις τελευταίες επιθέσεις έπληξε το διυλιστήριο πετρελαίου Kirishi, ένα από τα μεγαλύτερα της Ρωσίας, σταματώντας μια μεγάλη μονάδα επεξεργασίας αργού πετρελαίου, δήλωσαν δύο πηγές της βιομηχανίας αυτή την εβδομάδα. Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι η εγχώρια αγορά καυσίμων της Ρωσίας είναι πλήρως εφοδιασμένη. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οι εκτιμήσεις βασίστηκαν σε δεδομένα, χωρίς να διευκρινίσει.
Ο Ζελένκσι δήλωσε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν εγχώρια παραγόμενους πυραύλους Neptune και Flamingo σε πρόσφατες επιθέσεις, στο πλαίσιο της προσπάθειας της Ουκρανίας να αναβαθμίσει την εγχώρια βιομηχανία όπλων της. Είπε επίσης ότι οι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν 1.550 επιθέσεις σε ενεργειακούς στόχους στις περιοχές Τσερνιχόφ, Σούμι και Πολτάβα της Ουκρανίας τον τελευταίο μήνα, αλλά πέτυχαν μόνο 160 χτυπήματα.
