Ξαφνικά, οι διθύραμβοι για το project του προέδρου της Αργεντινής κόπασαν. Το (προεκλογικό) πριόνι του Χαβιέρ Μιλέι για δραστικές μεταρρυθμίσεις και περικοπές μπλόκαρε. Κι εκεί που διεθνείς οίκοι θαύμασαν τα επιτεύγματα του προέδρου, αίφνης επικράτησε παγωμάρα.
Μια τοπική εκλογική αναμέτρηση στην πολυπληθή επαρχία Μπουένος Άιρες (με τη συγκέντρωση του 40% του εκλογικού σώματος) προκάλεσε σοκ από την Αργεντινή μέχρι τον… Λευκό Οίκο. Το κόμμα του προέδρου πήρε το 34% των ψήφων, την ώρα που η αντίπαλη παράταξη (Περονιστές) κέρδισε το 47%. Οι δημοσκοπήσεις -και εδώ- έπεσαν έξω…
Οι παρενέργειες ήταν άμεσες. Το εθνικό νόμισμα, το πέσο, έπεσε, το χρηματιστήριο πήρε την κατιούσα, οι δυσκολίες πρόσβασης σε ξένα κεφάλαια αυξήθηκαν -και το χειρότερο, έρχονται σε λίγες ημέρες οι γενικές, ενδιάμεσες εκλογές στη χώρα, που μπορούν να εδραιώσουν την αβεβαιότητα. Ο πρόεδρος Τραμπ έσπευσε να ρίξει 20 δισ. δολάρια για τη σταθεροποίηση του πέσο, προειδοποιώντας ότι αν ο Μιλέι χάσει τις εκλογές, η βοήθεια θα κοπεί!
Τι συνέβη και χάλασε το αλυσοπρίονο του κυρίου Μιλέι; Και το σημαντικότερο: Θα συνεχίσει ακάθεκτος ή θα προσαρμόσει την πολιτική των δραστικών μέτρων όπως τις περικοπές δαπανών, τις απολύσεις στο Δημόσιο, την περικοπή των επιδοτήσεων και το τσουνάμι των ιδιωτικοποιήσεων; Γιατί αν είναι αλήθεια πως επιχειρήθηκε να κοπεί ο γόρδιος δεσμός των διαρθρωτικών προβλημάτων της χώρας, να μειωθούν ο πληθωρισμός και τα ελλείμματα, όλα έγιναν με μια ταχύρρυθμη συνταγή-σοκ, που είχε επιπτώσεις στους εισοδηματικά ασθενέστερους. Διαψεύστηκαν οι προσδοκίες ότι θα εξαλειφθεί η ανέχεια με τη βοήθεια και μόνο των αγορών και τις επενδύσεις, χωρίς κοινωνικά αντίβαρα.
Τώρα, ο πρόεδρος Μιλέι, με ορατή μια δεύτερη εκλογική ήττα, μάλλον είναι υποχρεωμένος να βάλει νερό στο κρασί του. Πιθανόν να χρειαστεί να προχωρήσει σ’ έναν πολιτικό συμβιβασμό με άλλες, πιο μετριοπαθείς δυνάμεις, που δεν πολυσυμπαθούν το… αλυσοπρίονο. Ενδέχεται να μπει φρένο στις δραστικές αλλαγές που έχει στην ατζέντα του, υπό τον φόβο των κοινωνικών εκρήξεων. Με άλλα λόγια, η κοινωνική δυσφορία και η εκλογική ήττα μπορεί να τον οδηγήσουν σε αλλαγή πολιτικής. Το project Μιλέι κινδυνεύει να ναυαγήσει εάν δεν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Αν και οι ιδιαιτερότητες στην Αργεντινή ασφαλώς παίζουν τον ρόλο τους στην ανάλυση του «τυφώνα Μιλέι», μπορεί κανείς να δει πως οι επιθετικά νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις ανά την υφήλιο, εφόσον ηττώνται πολιτικά ή απομακρύνονται από την εξουσία -ή πλησιάζουν σε αυτήν-, δεν το έχουν και πολύ να απεμπολήσουν τις ακραίες πολιτικές τους ατζέντες και να προσαρμοστούν σε πιο ρεαλιστικές τοποθετήσεις.
Το βλέπουμε ανάγλυφα αυτό να εξελίσσεται και στην Ευρώπη. Στην Ιταλία, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι είδε να χάνει σε δυνάμεις στις τοπικές εκλογές και τις ευρωεκλογές εις βάρος της Forza Italia και της αντιπολίτευσης. Σταδιακά, εγκατέλειψε την αντιευρωπαϊκή ρητορική της, συνεργάστηκε με την Κομισιόν για τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και μετρίασε τις ακραίες θέσεις της στο μεταναστευτικό, επανακτώντας με τον τρόπο αυτό αυξημένη δημοτικότητα.
Στην Ολλανδία ο Geert Wilders ασκούσε εξαιρετικά επιθετική πολιτική σε όλες τις οικονομικές και κοινωνικές πτυχές. Αν και κέρδισε τις εκλογές, χρειάστηκε να κάνει διορθωτικές κινήσεις -δηλώσεις σεβασμού των συνταγματικών ελευθεριών, στελέχωση του κόμματός του με μετριοπαθείς προσωπικότητες- για να διασώσει την παρουσία του στο πολιτικό προσκήνιο.
Μια στροφή του κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» στην Πολωνία έδωσε πρόσφατα τη νίκη στον εκλεκτό του στις προεδρικές εκλογές. Είχε προηγηθεί η ήττα στις βουλευτικές από τον Ντόναλντ Τουσκ, που οδήγησε το κόμμα αυτό στον μετριασμό της αντιευρωπαϊκής ρητορικής αλλά και την αναγνώριση των αυταρχικών παρεμβάσεων στη Δικαιοσύνη και τα Μέσα Ενημέρωσης, που τα προηγούμενα χρόνια είχε διαπράξει.
Ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις είναι αυτές των ακραίων δεξιών δυνάμεων στη Γαλλία και τη Γερμανία. Οι αλλεπάλληλες ήττες της κ. Λεπέν στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές οδήγησαν στην επιχείρηση «αποδαιμονοποίησης» του κόμματός της, στο οποίο αναδείχτηκε ένας μοντέρνος influencer των social media, ο κ. Μπαρντελά. Η αντιευρωπαϊκή ρητορική μειώθηκε σε σημαντικό βαθμό, πήραν προτεραιότητα τα θέματα της οικονομίας, υπήρξε μια «ορθολογική» διόρθωση των θέσεων για το μεταναστευτικό και, ιδού, εμφανίζεται πλέον ως μια κυβερνητική δύναμη σε αναμονή…
Ακόμα και το AfD στη Γερμανία επιχειρεί να αποσείσει τις κατηγορίες για διασύνδεση με νεοναζιστικές οργανώσεις, να μετριάσει τις ακραίες θέσεις για έξοδο από την ΕΕ και να υιοθετήσει μια πιο «πατριωτική» πολιτική. Όλα αυτά συνάδουν με μια σταδιακή, αλλά διαρκή, άνοδο της δημοτικότητας του κόμματος.
Αν όμως ο ρεαλισμός και οι σειρήνες της εξουσίας ωθούν αυτές τις δυνάμεις σε προσαρμογές μ’ ένα πιο μετριοπαθές προσωπείο, στην περίπτωση της Αργεντινής κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι ο πρόεδρος Μιλέι θα ακολουθήσει τα μονοπάτια του συμβιβασμού και της αλλαγής στρατηγικής ή θα υποκύψει στις ανάγκες σύναψης συμμαχιών για να συνεχίσει να κυβερνά τη χώρα. Ο ενδιάμεσες εκλογές θα δείξουν αν θα επιλέξει ή όχι τον δρόμο των αδελφών ευρωπαϊκών κομμάτων…
