Η πρόταση για αλλαγή των κανόνων ένταξης στην ΕΕ βρίσκεται σε αρχικό στάδιο και θα πρέπει να εγκριθεί από όλες τις υπάρχουσες χώρες, σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους διπλωμάτες και έναν αξιωματούχο της ΕΕ που επικαλείται το δημοσίευμα. Η ιδέα είναι ότι τα νέα μέλη θα αποκτήσουν πλήρη δικαιώματα μόλις η ΕΕ αναθεωρήσει τον τρόπο λειτουργίας της, ώστε να είναι πιο δύσκολο για μεμονωμένες χώρες να ασκήσουν βέτο σε πολιτικές.
Πρόκειται για την τελευταία προσπάθεια των κυβερνήσεων που υποστηρίζουν τη διεύρυνση της ΕΕ, όπως η Αυστρία και η Σουηδία, να δώσουν νέα πνοή σε μια διαδικασία διεύρυνσης που επί του παρόντος εμποδίζεται από τη Βουδαπέστη και μερικές άλλες πρωτεύουσες, λόγω του φόβου ότι θα μπορούσε να φέρει ανεπιθύμητο ανταγωνισμό στις τοπικές αγορές ή να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα ασφαλείας.
Η ΕΕ έχει καταστήσει τη διεύρυνση στρατηγική προτεραιότητα εν μέσω της επεκτατικής ατζέντας του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, αν και η προσπάθεια να αυξηθεί ο αριθμός των μελών από τα 27 σήμερα σε 30 κατά την επόμενη δεκαετία εκθέτει τις εσωτερικές διαιρέσεις του μπλοκ.
Τα μελλοντικά μέλη θα πρέπει να υποχρεωθούν να παραιτηθούν από το δικαίωμα βέτο τους
«Τα μελλοντικά μέλη θα πρέπει να υποχρεωθούν να παραιτηθούν από το δικαίωμα βέτο τους έως ότου εφαρμοστούν βασικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, όπως η εισαγωγή της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία στους περισσότερους τομείς πολιτικής», δήλωσε ο Αντόν Χόφραϊτερ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου. «Η διεύρυνση δεν πρέπει να επιβραδυνθεί από μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ που εμποδίζουν τις μεταρρυθμίσεις», πρόσθεσε.
Η πρωτοβουλία θα επιτρέψει σε χώρες που βρίσκονται επί του παρόντος σε διαδικασία ένταξης, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και το Μαυροβούνιο, να απολαύσουν πολλά από τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ, αλλά χωρίς δικαίωμα βέτο – κάτι που οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν πάντα θεωρήσει ως το απόλυτο εργαλείο για την αποτροπή πολιτικών της ΕΕ που δεν τους αρέσουν.
Η λογική πίσω από την πρόταση – η οποία συζητείται ανεπίσημα μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Επιτροπής, σύμφωνα με τους ίδιους διπλωμάτες και αξιωματούχους – είναι ότι η ένταξη νέων χωρών χωρίς δικαίωμα βέτο, τουλάχιστον στην αρχή της ένταξής τους, θα τους επέτρεπε να ενταχθούν με πιο ευέλικτους όρους, χωρίς να απαιτείται αναθεώρηση των βασικών συνθηκών της ΕΕ, κάτι που θεωρείται από πολλές κυβερνήσεις ως αδύνατο.
Προηγουμένως, οι ηγέτες της ΕΕ είχαν επιμείνει ότι μια τέτοια αναθεώρηση ήταν απαραίτητη προτού η Ένωση μπορέσει να δεχτεί νέα μέλη όπως η Ουκρανία, επισημαίνοντας τον κίνδυνο αύξησης των αδιεξόδων στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, οι προσπάθειες για την κατάργηση του δικαιώματος βέτο και για τα υπάρχοντα μέλη της ΕΕ έχουν συναντήσει σθεναρή αντίσταση, όχι μόνο από την Ουγγαρία, αλλά και από τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες.
Αυξανόμενη πίεση και απογοήτευση για τη διεύρυνση της ΕΕ
Η απαίτηση να μην επιτραπεί η ένταξη νέων χωρών έως ότου η ΕΕ μεταρρυθμίσει τον τρόπο λειτουργίας της ενέχει τον κίνδυνο να «εμποδίσει την διεύρυνση από την πίσω πόρτα», δήλωσε.
Η πίεση αυτή συμπίπτει με την αυξανόμενη απογοήτευση των υποψηφίων κρατών της Ανατολικής Ευρώπης και των Δυτικών Βαλκανίων, τα οποία έχουν προχωρήσει σε εκτεταμένες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν έχουν πλησιάσει την ένταξη χρόνια μετά την υποβολή της αίτησής τους. Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ ξεκίνησαν το 2012.
«Η τελευταία χώρα που εντάχθηκε στην ΕΕ ήταν η Κροατία πριν από περισσότερα από 10 χρόνια ― και εν τω μεταξύ το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε», δήλωσε ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου Jakov Milatović σε συνέντευξή του στο Politico. «Γι’ αυτό πιστεύω ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζωογονηθεί η διαδικασία, αλλά και να αναζωογονηθεί λίγο η ιδέα της ΕΕ ως ενός κλαμπ που εξακολουθεί να ασκεί έλξη», πρόσθεσε.
Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Τάρας Κάτσκα, επανέλαβε αυτές τις ανησυχίες, ζητώντας «δημιουργικές» λύσεις για να ξεμπλοκάρει η διεύρυνση της ΕΕ. Η προσπάθεια του Κιέβου να ενταχθεί στην ΕΕ εμποδίζεται επί του παρόντος από βέτο της Ουγγαρίας.
«Η αναμονή δεν είναι επιλογή», δήλωσε ο Κάτσκα σε συνέντευξή του. «Επομένως, αυτό που χρειαζόμαστε είναι να βρούμε μια λύση εδώ και τώρα. Αυτό είναι σημαντικό για την Ουκρανία, αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση… Πιστεύω ότι, καθώς η Ρωσία δοκιμάζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με drones, το ίδιο κάνει και υπονομεύοντας την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ενώ η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει θέσει τη διεύρυνση στο επίκεντρο της στρατηγικής της ατζέντας, προωθώντας την πιθανή ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας έως το 2030, οι χώρες της ΕΕ έχουν μέχρι στιγμής αντισταθεί στις προσπάθειες επιτάχυνσης της διαδικασίας.
