Η Άγκυρα επιδιώκει επειγόντως να ενισχύσει την αεροπορική της ισχύ, προτείνοντας σε Ευρωπαίους εταίρους και στις Ηνωμένες Πολιτείες τρόπους για να αποκτήσει γρήγορα προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη, με στόχο να καλύψει το χαμένο έδαφος έναντι περιφερειακών αντιπάλων όπως το Ισραήλ, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις σχετικές συνομιλίες.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της Συμμαχίας, φιλοδοξεί να αξιοποιήσει τις καλύτερες σχέσεις της με τη Δύση εδώ και χρόνια, ώστε να ενισχύσει τον γερασμένο στόλο της, αγοράζοντας κατ’ αρχήν 40 ευρωπαϊκά μαχητικά Eurofighter Typhoon, για τα οποία υπεγράφη προκαταρκτική συμφωνία τον Ιούλιο, και μελλοντικά ενδεχομένως αμερικανικά F-35, παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ (από τον Ιούλιο του 2019) που προς το παρόν μπλοκάρουν τέτοια αγορά. Το μπλοκάρισμα αναμένεται να συνεχιστεί όσο δεν επιλύεται το πρόβλημα των ρωσικών πυραύλων S-400 που εξακολουθεί να κατέχει η Τουρκία.
Η επιθετικότητα του Iσραήλ προβληματίζει την Τουρκία
Οι επιθέσεις του Ισραήλ — της πιο προηγμένης στρατιωτικής δύναμης της Μέσης Ανατολής — σε γειτονικές χώρες της Τουρκίας όπως το Ιράν και η Συρία, αλλά και στον Λίβανο και το Κατάρ, προκάλεσαν έντονο προβληματισμό στην Άγκυρα, αποκαλύπτοντας αδυναμίες που ώθησαν την Τουρκία να επιταχύνει τις προσπάθειες για ενίσχυση της αεράμυνας, ώστε να μην βρεθεί εκτεθειμένη σε μελλοντικές απειλές.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει επικρίνει έντονα τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα και αλλού, ενώ οι σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Από την άλλη, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει χαρακτηρίσει απειλή τις τουρκικές βάσεις, τους Σύρους συμμάχους της Άγκυρας και τη στρατιωτική της παρουσία στη Συρία.
Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά αναμένεται να παραλάβει μαχητικά F-35 τα επόμενα τρία χρόνια. Τουρκικά και ελληνικά μαχητικά έχουν εμπλακεί σε περιορισμένες αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο, ενώ η Αθήνα έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες για τη στρατιωτική ενίσχυση της Τουρκίας.
Η Τουρκία βρίσκεται κοντά σε συμφωνία με τη Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες για την άμεση παραλαβή 12 μεταχειρισμένων Εurofighter Typhoon από το Κατάρ και το Ομάν, ώστε να καλύψει άμεσες ανάγκες, ενώ σε βάθος χρόνου προβλέπεται και η αγορά 28 νέων αεροσκαφών.
Ο Ερντογάν αναμένεται να συζητήσει το σχέδιο κατά τις επικείμενες επισκέψεις του στο Κατάρ και το Ομάν, με βασικά θέματα τη διαθεσιμότητα, τις τιμές και τα χρονοδιαγράμματα. Στη συνέχεια, θα φιλοξενήσει τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, οπότε και ενδέχεται να οριστικοποιηθούν οι συμφωνίες.
Εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης δήλωσε ότι το μνημόνιο κατανόησης του Ιουλίου ανοίγει τον δρόμο για μια παραγγελία ύψους δισεκατομμυρίων λιρών, έως 40 μαχητικών. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Άγκυρα, υποστήριξε τη συμφωνία και δήλωσε ότι θα μπορούσε να κλείσει εντός του έτους.
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι δεν έχει ακόμη συναφθεί τελική συμφωνία, αλλά οι συνομιλίες με τη Βρετανία προχωρούν θετικά και τα άλλα μέλη του ευρωπαϊκού κονσόρτσιουμ υποστηρίζουν την προμήθεια. Κατάρ και Ομάν δεν σχολίασαν άμεσα.
Το πρόβλημα με τα F-35
Η απόκτηση των F-35 αποδεικνύεται πιο περίπλοκη, καθώς η Τουρκία έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα από το 2019, λόγω των αμερικανικών κυρώσεων (CAATSA) για την αγορά των ρωσικών συστημάτων S-400. Ο Ερντογάν δεν κατάφερε να σημειώσει πρόοδο στο θέμα κατά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Τραμπ τον περασμένο μήνα, αλλά η Άγκυρα συνεχίζει να βασίζεται στις προσωπικές σχέσεις των δύο ηγετών και στον ρόλο του Ερντογάν στην επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης πυρός στη Γάζα για να επανεκκινήσει τις συνομιλίες.
Κατά πληροφορίες, η Τουρκία εξετάζει ένα σχέδιο που θα μπορούσε να περιλαμβάνει αμερικανική προεδρική «εξαίρεση» από τις κυρώσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για μελλοντική επίλυση του θέματος των S-400 και την επανένταξη της Άγκυρας στο πρόγραμμα F-35.
Παρά την ύπαρξη των S-400, Τουρκία και ΗΠΑ δηλώνουν δημόσια ότι υπάρχει πολιτική βούληση να ξεπεραστεί το εμπόδιο. Εάν δοθεί προσωρινή εξαίρεση, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας και να βελτιώσει την εικόνα της Τουρκίας στο Κογκρέσο.
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δεν σχολίασε αν έχει τεθεί επίσημα το αίτημα εξαίρεσης στους Αμερικανούς. Ο Λευκός Οίκος επίσης δεν σχολίασε. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι ο Τραμπ αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας και ότι η κυβέρνησή του αναζητά δημιουργικές λύσεις στα ανοιχτά ζητήματα, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Αναφορικά με την ξεχωριστή συμφωνία αγοράς 40 μαχητικών F-16, πηγή από τις ΗΠΑ ανέφερε ότι οι διαπραγματεύσεις καθυστερούν λόγω του κόστους και της τουρκικής προτίμησης στα πιο σύγχρονα F-35.
Το τουρκικό μαχητικό ΚΑΑΝ
Απογοητευμένη από τις κυρώσεις και τις διακυμάνσεις στις σχέσεις με τη Δύση, η Τουρκία έχει αναπτύξει το δικό της μαχητικό πέμπτης γενιάς, το KAAN. Ωστόσο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να αντικαταστήσει τα F-16 που αποτελούν τον κορμό της τουρκικής αεροπορίας.
Η αναβάθμιση του στόλου εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια ενίσχυσης της πολυεπίπεδης αεράμυνας, που περιλαμβάνει το εγχώριο πρόγραμμα «Ατσάλινος Θόλος» και την επέκταση της εμβέλειας των πυραύλων μεγάλης ακτίνας.
Ο Γιανκί Μπαγκτσίογλου, βουλευτής της αντιπολίτευσης και πρώην υποπτέραρχος της Πολεμικής Αεροπορίας, δήλωσε ότι η Τουρκία πρέπει να επιταχύνει τα σχέδια για τα KAAN, τα Eurofighter και τα F-16.
