Η Δύση εγκαινιάζει μια νέα φάση οικονομικού πολέμου απέναντι στη Μόσχα, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρούν σχεδόν ταυτόχρονα σε αυστηρότατες κυρώσεις, που στοχεύουν την καρδιά της ρωσικής ενεργειακής βιομηχανίας. Νωρίτερα η Ουάσιγκτον επέβαλε μέτρα στις δύο μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες της Ρωσίας, Rosneft PJSC και Lukoil PJSC, ενώ η ΕΕ ανακοίνωσε την υιοθέτηση του 19ου πακέτου κυρώσεων, το οποίο περιλαμβάνει απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού LNG από το 2027, καθώς και νέα πλήγματα στον ρωσικό «σκιώδη στόλο».
Στροφή της Ευρώπης, τέλος στο ρωσικό LNG και χτύπημα στα κανάλια παράκαμψης
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Δανίας, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, το νέο πακέτο μέτρων προβλέπει:
- Πλήρη απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το 2027.
- Ενίσχυση του εμπάργκο στις συναλλαγές με δύο μεγάλες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες παραμένουν ανώνυμες στο κείμενο των Βρυξελλών αλλά, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, σχετίζονται άμεσα με τη Rosneft και τη Lukoil.
- Κυρώσεις σε 117 επιπλέον πλοία του λεγόμενου «shadow fleet» — ενός παράλληλου δικτύου δεξαμενόπλοιων που χρησιμοποιούνται για την παράκαμψη των διεθνών εμπάργκο.
- Απαγόρευση επανασφάλισης ρωσικών πλοίων και αεροσκαφών, καθώς και πλήρη αποκλεισμό πέντε ρωσικών τραπεζών από το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Παράλληλα, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις σε 45 εταιρείες που βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμπτει τα εμπάργκο, εκ των οποίων 12 βρίσκονται στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, επιβεβαιώνοντας ότι οι Βρυξέλλες στρέφουν πλέον το βλέμμα τους και προς την Ασία, όπου διαμορφώνονται νέα δίκτυα στήριξης του Κρεμλίνου.
Ο Δανός ΥΠΕΞ, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι κυρώσεις έχουν πραγματικό αντίκτυπο και πλήττουν σοβαρά τη ρωσική οικονομία. Η Ρωσία δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να χρηματοδοτήσει τον παράνομο πόλεμό της».
Το πακέτο είχε καθυστερήσει επί εβδομάδες, καθώς Αυστρία, Ουγγαρία και Σλοβακία προσπάθησαν να το εμποδίσουν επικαλούμενες την ενεργειακή τους εξάρτηση. Ωστόσο, η πίεση από τις ΗΠΑ και τις βόρειες χώρες οδήγησε τελικά σε ομόφωνη έγκριση.
Οι αμερικανικές κυρώσεις Τραμπ και το μήνυμα προς τη Μόσχα
Σε μια σχεδόν συντονισμένη χρονική συγκυρία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε το βράδυ της Τετάρτης τις πρώτες μεγάλες κυρώσεις της δεύτερης θητείας του κατά της Ρωσίας. Ο Λευκός Οίκος προχώρησε σε πλήρη αποκλεισμό των Rosneft και Lukoil, με το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών να αναφέρει ότι η απόφαση συνδέεται με «την έλλειψη σοβαρής ρωσικής δέσμευσης για ειρήνη στην Ουκρανία».
Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί θεαματική αλλαγή πορείας για τον Τραμπ, ο οποίος μέχρι σήμερα απέφευγε τέτοιες κινήσεις, προτιμώντας την απευθείας διαπραγμάτευση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. «Απλώς ένιωσα πως είχε έρθει η ώρα. Ελπίζω να μη χρειαστεί να διαρκέσουν πολύ», δήλωσε, εκφράζοντας την αισιοδοξία ότι «ο πόλεμος σύντομα θα τελειώσει».
Οι νέες κυρώσεις στοχεύουν την καρδιά της ρωσικής ενεργειακής οικονομίας: η Rosneft, υπό τον στενό συνεργάτη του Πούτιν, Ίγκορ Σέτσιν, και η Lukoil αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% των εξαγωγών αργού πετρελαίου της Ρωσίας. Καθώς τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του ρωσικού κρατικού προϋπολογισμού, η Ουάσιγκτον εκτιμά ότι τα μέτρα θα προκαλέσουν σημαντική πίεση στη Μόσχα.
Αντίκτυπος στις αγορές
Η είδηση των αμερικανικών κυρώσεων είχε άμεσο αντίκτυπο στις διεθνείς αγορές, με το Brent να ενισχύεται κατά 3%, ξεπερνώντας τα 64 δολάρια το βαρέλι, και το αμερικανικό WTI να προσεγγίζει τα 60 δολάρια.
Η αναλύτρια Βαντάνα Χάρι (Vanda Insights) εκτίμησε ότι οι νέες κυρώσεις «θα χρειαστούν χρόνο για να αποδώσουν, αλλά ήδη προκαλούν ανησυχία στα διυλιστήρια της Ινδίας και της Κίνας». Ο Γουόρεν Πάτερσον της ING μίλησε για «σημαντική αλλαγή προσανατολισμού του Τραμπ» και προειδοποίησε ότι «οι επόμενες κινήσεις ενδέχεται να είναι ακόμη πιο επώδυνες για τη ρωσική οικονομία».
Η πρέσβειρα της Ουκρανίας στις ΗΠΑ, Όλγα Στεφανισίνα, χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική», σημειώνοντας ότι «για πρώτη φορά, η Ουάσιγκτον επιβάλλει πλήρεις κυρώσεις αποκλεισμού σε ρωσικές ενεργειακές εταιρείες».
Την ίδια ώρα, η Ρωσία απάντησε με νέες επιθέσεις drones και πυραύλων σε ουκρανικές πόλεις, προκαλώντας τουλάχιστον επτά θανάτους, ανάμεσά τους και παιδιά — μια αιματηρή υπενθύμιση ότι το Κρεμλίνο δεν προτίθεται να χαλαρώσει την πίεση στο μέτωπο.
Οι επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων θα είναι ιδιαίτερα αισθητές για τις χώρες που εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο, κυρίως την Ινδία και την Κίνα, οι οποίες έγιναν οι μεγαλύτεροι αγοραστές μετά την εισβολή του 2022. Η Reliance Industries Ltd της Ινδίας, βασικός εισαγωγέας ρωσικού αργού, διατηρεί πολυετές συμβόλαιο με τη Rosneft.
Σύμφωνα με πηγές του Λευκού Οίκου, ο Τραμπ σκοπεύει να θέσει το θέμα στη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ στη Νότια Κορέα, ενώ ο Ινδός Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι τον διαβεβαίωσε ότι η Ινδία «θα μειώσει σταδιακά τις αγορές της».
«Τολμηρό στοίχημα» με αβέβαιο αποτέλεσμα
Οι αναλυτές χαρακτηρίζουν την αμερικανική κίνηση «τολμηρό στοίχημα». Ο Τραμπ, που έχει επενδύσει πολιτικά στην υπόσχεση για φθηνά καύσιμα, δήλωσε ότι «η βενζίνη θα πέσει στα 2 δολάρια το γαλόνι» — πρόβλεψη που οι περισσότεροι οικονομολόγοι θεωρούν υπεραισιόδοξη.
Ο Τόμας Γκράχαμ του Council on Foreign Relations προειδοποίησε ότι «αν ο Λευκός Οίκος πιστεύει πως αυτές οι κυρώσεις θα αλλάξουν ριζικά τη συμπεριφορά του Κρεμλίνου, πλανάται». Όπως σημείωσε, «οι κυρώσεις λειτουργούν αργά, και η Μόσχα έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στο να τις παρακάμπτει».
Παρά την προσωρινή άνοδο των τιμών, το Brent παραμένει πτωτικό σε μηνιαία βάση, καθώς τα στοιχεία δείχνουν αύξηση της προσφοράς. Ωστόσο, η νέα συντονισμένη στρατηγική της Δύσης ενδέχεται να ανατρέψει αυτή την τάση, περιορίζοντας τη ρωσική ικανότητα εξαγωγών και δημιουργώντας νέες ισορροπίες στην παγκόσμια αγορά.
