Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντώνται σήμερα Πέμπτη στις Βρυξέλλες, σε μια σύνοδο που φιλοδοξεί να καθορίσει την πορεία της Ένωσης απέναντι σε κρίσιμες προκλήσεις, από την ενίσχυση της Ουκρανίας και τη διαχείριση της μετανάστευσης έως τον καθορισμό του ίδιου του «πολιτικού DNA» της Ευρώπης. Πίσω από τις δηλώσεις περί ενότητας, όμως, υποβόσκουν βαθιές διαφορές και μια ανησυχία ότι η άνοδος των λαϊκιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων θα αλλάξει ριζικά το τοπίο της Ένωσης.
Όπως γράφει το Politico, η ατζέντα, που περιλαμβάνει ζητήματα όπως το κλίμα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη βιομηχανική πολιτική και τη μετανάστευση, θεωρείται για πολλούς «πεδίο μάχης» ανάμεσα στη φιλελεύθερη Ευρώπη και την ανερχόμενη δεξιά της. Οι ηγέτες του ευρωπαϊκού κέντρου επιχειρούν να αποδείξουν ότι μπορούν να δώσουν απαντήσεις σε θέματα που άλλοτε μονοπωλούσαν οι αντίπαλοί τους.
Ποια είναι όμως, σύμφωνα με το Politico, τα 11 πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε ενόψει της Συνόδου;
1. Κλίμα και ανταγωνιστικότητα – η νέα εξίσωση
Το πρώτο και ίσως πιο κρίσιμο θέμα αφορά το μέλλον της ευρωπαϊκής πράσινης πολιτικής. Επισήμως, η συζήτηση αφορά το «κλίμα και ανταγωνιστικότητα», μια σκόπιμα αόριστη φράση που κρύβει μια έντονη διαμάχη για τον στόχο μείωσης εκπομπών έως το 2040.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπερασπίστηκε τον στόχο, αλλά υποσχέθηκε αλλαγές στο σύστημα τιμολόγησης άνθρακα και πιο ευέλικτη προσαρμογή για τα κράτη-μέλη. Κάποιοι ηγέτες φοβούνται ότι οι πράσινοι κανόνες «πνίγουν» την οικονομική ανάπτυξη. Ο στόχος της συνόδου είναι να συμφωνηθεί ένα πλαίσιο που θα επιτρέψει την έγκριση του σχεδίου πριν από τη διάσκεψη COP30 — χωρίς όμως να αποδυναμωθεί η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία.
2. Κρίσιμα ορυκτά και εξάρτηση από την Κίνα
Το θέμα της στρατηγικής εξάρτησης από την Κίνα για σπάνια μέταλλα και πρώτες ύλες μπαίνει με δύναμη στο τραπέζι. Η φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε ότι «η κρίση στον εφοδιασμό κρίσιμων ορυκτών δεν είναι πια θεωρητικός κίνδυνος — είναι στην πόρτα μας».
Η Γαλλία, η Πολωνία και, πιο απροσδόκητα, η Γερμανία, πιέζουν για κοινή στάση απέναντι στις κινεζικές εξαγωγικές απαγορεύσεις. Άλλες χώρες ωστόσο εκφράζουν ενστάσεις, θεωρώντας ότι δεν πρέπει να οξυνθεί η ένταση με το Πεκίνο.
3. Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Η τύχη των 140 δισ. ευρώ σε παγωμένα ρωσικά κεφάλαια αποτελεί την πιο λεπτή ισορροπία της συνόδου. Η Βέλγιο, όπου εδρεύει ο κύριος φορέας φύλαξης των κεφαλαίων, εξακολουθεί να διατηρεί επιφυλάξεις για τη νομιμότητα της δέσμευσης των ποσών ώστε να χρηματοδοτηθεί νέα δανειακή στήριξη στην Ουκρανία.
«Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», σχολίασε Ευρωπαίος αξιωματούχος στις Βρυξέλλες, υπενθυμίζοντας ότι η τελική απόφαση μπορεί να κριθεί κυριολεκτικά στο παρά πέντε.
4. Κυρώσεις κατά της Ρωσίας – επιτέλους ομοφωνία
Μετά από εβδομάδες διαφωνιών, η Σλοβακία ήρε το βέτο της, επιτρέποντας την έγκριση του 19ου πακέτου κυρώσεων. Το νέο πακέτο στοχεύει να περιορίσει τα έσοδα της Μόσχας, πλήττοντας ενεργειακές συναλλαγές και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ακόμη και σε τρίτες χώρες.
Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να δώσει πολιτικό «οξυγόνο» στην ΕΕ, που αναζητούσε ενιαίο μήνυμα στήριξης προς το Κίεβο.
5. Όπλα στην Ουκρανία
Οι ηγέτες θα εξετάσουν αν η Ουκρανία πρέπει να δεσμευτεί να αγοράζει ευρωπαϊκά όπλα μέσω του δανείου των 140 δισ. ευρώ. Κάποιες χώρες ζητούν ρήτρα ευρωπαϊκής προτίμησης, άλλες θεωρούν ότι μια τέτοια απαίτηση παραβιάζει την κυριαρχία του Κιέβου.
6. Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ανήλικοι
Ένα ασυνήθιστα κοινωνικό ζήτημα για ευρωπαϊκή σύνοδο είναι ο καθορισμός ηλικιακού ορίου πρόσβασης στα social media.
Η Γαλλία και η Σλοβακία υποστηρίζουν απαγόρευση πριν τα 15 ή 16 έτη, ενώ Ολλανδία, Ελλάδα και Ισπανία θεωρούν αρκετή την γονική συναίνεση. Το σχέδιο συμπερασμάτων αναφέρει ότι θα εξεταστεί η καθιέρωση μιας «ψηφιακής ηλικίας ενηλικίωσης» — αλλά η συμφωνία φαντάζει μακρινή.
7. Η τεχνολογική εξάρτηση από τις ΗΠΑ
Το σύνθημα της συνόδου είναι «κυρίαρχη ψηφιακή μετάβαση», αλλά πίσω του κρύβεται μια σύγκρουση, καθώς, όπως εξηγεί το Politico, η Γαλλία πιέζει για περιορισμό της εξάρτησης από τις Big Tech των ΗΠΑ, ενώ η Γερμανία φοβάται αντίποινα και οικονομικό κόστος. Οι πραγματικές διαπραγματεύσεις μετατίθενται για τη συνάντηση των δύο χωρών στις 18 Νοεμβρίου στο Βερολίνο.
8. Απλοποίηση και γραφειοκρατία
Εδώ, για πρώτη φορά, υπάρχει σχεδόν ομοφωνία. Οι 27 συμφωνούν να δώσουν στην Κομισιόν εντολή να επιταχύνει τη μείωση της γραφειοκρατίας και την απλοποίηση των κανονισμών.
Η φον ντερ Λάιεν έχει θέσει την απορρύθμιση στο επίκεντρο της δεύτερης θητείας της, ενώ το ζήτημα συνδέεται και με τη συμφωνία που είχε κλείσει φέτος με τον Ντόναλντ Τραμπ στη Σκωτία για περιορισμό των περιβαλλοντικών εμποδίων στο εμπόριο.
9. Αυτοκινητοβιομηχανία και το τέλος του κινητήρα εσωτερικής καύσης
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς ηγείται της πίεσης για αναθεώρηση της απαγόρευσης πώλησης οχημάτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης από το 2035.
Η Γαλλία και η Ισπανία, αντιθέτως, προτείνουν μερικές «ευελιξίες» για τις εταιρείες που πληρούν υψηλά ποσοστά τοπικού περιεχομένου, επιδιώκοντας έναν συμβιβασμό. Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο απέσυρε τελικά το βέτο του στις κυρώσεις, με αντάλλαγμα αναφορές στήριξης του αυτοκινητοβιομηχανικού του τομέα στα συμπεράσματα της συνόδου.
10. Μετανάστευση, η μεγάλη πληγή της Ευρώπης
Ίσως το πιο πολιτικά εκρηκτικό ζήτημα. Η νέα μεταναστευτική πολιτική παραμένει διχαστική, με τις χώρες πρώτης γραμμής να ζητούν μηχανισμό αλληλεγγύης και τις βόρειες χώρες να απαιτούν σκληρότερη επιστροφή μεταναστών.
Η σύνοδος αναμένεται να καλέσει για «επιτάχυνση» της διαδικασίας συμφωνίας, χωρίς όμως να προβλέπεται κάποια ουσιαστική πρόοδος.
11. Θα τελειώσει σε μία μέρα;
Ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα είχε υποσχεθεί ότι οι σύνοδοι θα διαρκούν μόλις μία ημέρα. Ωστόσο, με τόσα ανοιχτά μέτωπα — από την Ουκρανία έως την Κίνα — οι αξιωματούχοι ήδη προεξοφλούν ότι η συζήτηση θα τραβήξει βαθιά μέσα στη νύχτα.
