Η Κίνα, ενώ είναι ήδη γνωστή για την κυριαρχία της σε τομείς όπως τα φωτοβολταϊκά και τα ηλεκτρικά οχήματα, πραγματοποιεί μια λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου εντυπωσιακή ενεργειακή επανάσταση: γίνεται ο παγκόσμιος ηγέτης στην πυρηνική ενέργεια.
Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, η χώρα κατασκευάζει πυρηνικούς σταθμούς μ’ έναν εξαιρετικό ρυθμό, με τον αριθμό των αντιδραστήρων υπό κατασκευή να προσεγγίζει αυτόν της υπόλοιπης υφηλίου συνολικά. Αυτή η στροφή δεν αφορά στρατιωτικές φιλοδοξίες, αλλά την κάλυψη των τεράστιων ενεργειακών αναγκών της και τη μείωση της εξάρτησής της από τον άνθρακα.
Η ατομική ενέργεια βασικό εργαλείο της Κίνας
Η Κίνα έχει υιοθετήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, βλέποντας την πυρηνική ενέργεια ως βασικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της για το κλίμα και την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια. Μέχρι τα τέλη του 2024, η χώρα διέθετε περίπου 58 λειτουργικούς εμπορικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες, κατατασσόμενη στη δεύτερη θέση παγκοσμίως σε αριθμό λειτουργικών μονάδων, πίσω μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, αυτό που την καθιστά ηγέτη είναι η δυναμική της ανάπτυξης.
Η Κίνα διατηρεί την πρώτη θέση παγκοσμίως για περισσότερα από 18 συναπτά έτη στον αριθμό των αντιδραστήρων που βρίσκονται υπό κατασκευή. Με περίπου 27 επιπλέον μονάδες υπό ενεργό κατασκευή (με συνολική ισχύ περίπου 32 GW), ο ρυθμός της Κίνας επισκιάζει κάθε άλλο έθνος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάστηκαν σχεδόν 40 χρόνια για να προσθέσουν την ίδια πυρηνική ισχύ που πρόσθεσε η Κίνα μέσα σε μόλις 10 χρόνια.
Οι φιλοδοξίες του Πεκίνου είναι ακόμη μεγαλύτερες. Σύμφωνα με αναφορές, η Κίνα σκοπεύει να κατασκευάσει συνολικά 150 νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες μεταξύ 2020 και 2035. Προβλέπεται δε ότι η συνολική της πυρηνική ισχύς (λειτουργούσα, υπό κατασκευή και εγκεκριμένη) θα ξεπεράσει κάθε άλλη χώρα. Μάλιστα, η Κίνα αναμένεται να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε παραγωγή πυρηνικής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030.
Το 2030 η Κίνα αναμένεται να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε ατομική ενέργεια
Μέχρι το 2030, η πυρηνική ικανότητα της Κίνας αναμένεται να ξεπεράσει εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών, της χώρας που πρώτη χρησιμοποίησε τη σχάση ατόμων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ρυθμός κατασκευής της Κίνας είναι πρωτοφανής: ολοκληρώνει αντιδραστήρες σε πέντε έως έξι χρόνια, περίπου το μισό χρόνο από τις δυτικές χώρες. Ενώ στις ΗΠΑ το κόστος κατασκευής εκτοξεύτηκε, στην Κίνα μειώθηκε στο μισό κατά τη δεκαετία του 2000 και έκτοτε έχει σταθεροποιηθεί.
Εκτός από την ποσοτική ανάπτυξη, η Κίνα πρωτοπορεί και τεχνολογικά. Έχει θέσει σε εμπορική λειτουργία τον πρώτο στον κόσμο αντιδραστήρα τέταρτης γενιάς (HTR-PM), ισχυριζόμενη ότι έχει αναπτύξει περίπου το 90% της τεχνολογίας του. Παράλληλα, είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη και εμπορική διάθεση των Μικρών Αρθρωτών Αντιδραστήρων (SMRs), μιας τεχνολογίας που θεωρείται το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα προηγείται των Ηνωμένων Πολιτειών κατά 10 έως 15 χρόνια στην ικανότητα ανάπτυξης αντιδραστήρων τέταρτης γενιάς σε κλίμακα.
Ενώ η πυρηνική ενέργεια αποτελεί μόλις ένα μικρό ποσοστό (περίπου 5% το 2022) της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της Κίνας, σε σύγκριση με το 18% των ΗΠΑ, η ταχεία της επέκταση αποτελεί κεντρικό πυλώνα για την επίτευξη του στόχου της για μηδενικές εκπομπές άνθρακα, αντικαθιστώντας σταδιακά τον άνθρακα, ο οποίος παραμένει η κυρίαρχη πηγή ενέργειας της χώρας.
Η Κίνα όχι μόνο κατασκευάζει πυρηνικούς σταθμούς για τις δικές της ανάγκες, αλλά εξάγει και την τεχνολογία της, με τον αντιδραστήρα Hualong One να εξάγεται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Belt and Road». Με μια αυτοδύναμη και ολοκληρωμένη αλυσίδα πυρηνικής βιομηχανίας, η Κίνα έχει θέσει τις βάσεις για την -υψηλής ποιότητας- ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, εδραιώνοντας έτσι τη θέση της ως παγκόσμιος ηγέτης στην πυρηνική ισχύ για ενεργειακούς σκοπούς.
Το κλειδί της κινεζικής επιτυχίας
Η επιτυχία της Κίνας βασίζεται σε τρεις βασικούς παράγοντες:
- Κυβερνητική υποστήριξη: Οι τρεις κρατικές εταιρείες ανάπτυξης λαμβάνουν φθηνά, κρατικά εγγυημένα δάνεια (το χρηματοδοτικό κόστος μπορεί να φτάσει το 1/3 του συνολικού κόστους). Η κυβέρνηση, επίσης, εγγυάται ότι οι διαχειριστές του δικτύου αγοράζουν την παραγόμενη πυρηνική ενέργεια σε ευνοϊκές τιμές.
- Τυποποίηση και επανάληψη: Οι κινεζικές εταιρείες κατασκευάζουν μόνο έναν μικρό αριθμό τύπων αντιδραστήρων. Πολλοί προέρχονται από βελτιωμένα αμερικανικά και γαλλικά σχέδια (όπως ο CAP1000, μια τροποποίηση του AP1000). Αυτή η επανάληψη επιτρέπει τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, την απλοποίηση της αλυσίδας εφοδιασμού και την εκπαίδευση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
- Ταχύτητα και προβλεψιμότητα: Σε αντίθεση με τη Δύση, όπου οι καθυστερήσεις οφείλονται συχνά σε πολύπλοκες ρυθμιστικές διαδικασίες, στην Κίνα η διαδικασία έγκρισης είναι πιο προβλέψιμη. Οι αντιδραστήρες συνήθως ξεκινούν να κατασκευάζονται λίγες εβδομάδες μετά την τελική έγκριση, αξιοποιώντας τις «μεταβιβάσιμες» δεξιότητες διαχείρισης μεγάλων έργων (όπως φράγματα, δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας).
Καινοτομία και γεωπολιτική κυριαρχία
Παράλληλα με την ταχεία κλιμάκωση των υπαρχόντων σχεδίων, η Κίνα προωθεί ραγδαία την τεχνολογία επόμενης γενιάς, πραγματοποιώντας ήδη σημαντικές ανακαλύψεις. Έχει θέσει σε λειτουργία τον πρώτο στον κόσμο αντιδραστήρα τέταρτης γενιάς (ψυχόμενο με αέριο) και επενδύει μαζικά στην πυρηνική σύντηξη, την εν δυνάμει απεριόριστη πηγή καθαρής ενέργειας. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα προηγείται των ΗΠΑ κατά 10 έως 15 χρόνια στην ικανότητα ευρείας ανάπτυξης αντιδραστήρων επόμενης γενιάς.
Ο τελικός στόχος του Πεκίνου είναι γεωπολιτικός: να γίνει παγκόσμιος προμηθευτής πυρηνικής ενέργειας, εξάγοντας την τεχνολογία της (όπως ήδη κάνει στο Πακιστάν) και δημιουργώντας μακροχρόνιες, δεσμευτικές σχέσεις με ενεργειακά «πεινασμένες» χώρες.
Η πυρηνική ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας για την Κίνα, η οποία καίει τεράστιες ποσότητες άνθρακα. Οι πυρηνικοί σταθμοί λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο και, σε αντίθεση με τις μονάδες άνθρακα και φυσικού αερίου, δεν εκπέμπουν αέρια που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Έτσι, η πυρηνική ενέργεια αναμένεται να λειτουργήσει ως ένα σταθερό «στήριγμα» για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ηλιακή, αιολική), επιταχύνοντας τον στόχο της Κίνας για τον περιορισμό της ρύπανσης.
