Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προτείνει την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ ως εφεδρική λύση, σε περίπτωση που δεν προχωρήσει η αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Τα εν λόγω δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη βρίσκονται στο επίκεντρο της πρότασης της Επιτροπής για τη στήριξη της Ουκρανίας, σύμφωνα με την ίδια. Πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που δεσμεύτηκαν από την ΕΕ μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, και η Επιτροπή προτείνει να αξιοποιηθούν για τη σύσταση ενός δανείου αποζημίωσης ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς τη χώρα. Η φον ντερ Λάιεν επισημαίνει ότι η συγκεκριμένη λύση αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για την ενίσχυση της άμυνας και της οικονομίας της Ουκρανίας, ενώ ταυτόχρονα στέλνει ένα σαφές μήνυμα στη Ρωσία, υπογραμμίζοντας ότι ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ της.
Ωστόσο, η πρωτοβουλία αυτή συναντά αντίσταση από το Βέλγιο, το οποίο φιλοξενεί την χρηματοοικονομική εταιρεία Euroclear, που κατέχει το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων στοιχείων. Οι Βέλγοι εκφράζουν ανησυχίες για νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων. Λόγω αυτής της αντίστασης, η Επιτροπή παρουσίασε εναλλακτικά σχέδια χρηματοδότησης της Ουκρανίας.
Οι τρεις εναλλακτικές για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας
Η πρώτη εναλλακτική είναι η έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ, το οποίο θα αποπληρωθεί από τα εθνικά κεφάλαια των κρατών-μελών. Η δεύτερη επιλογή προβλέπει να αναλάβει κάθε χώρα ξεχωριστά τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω των εθνικών της προϋπολογισμών. Ωστόσο, και οι δύο εναλλακτικές δημιουργούν δυσκολίες για χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, οι οποίες έχουν περιορισμένα περιθώρια για νέες χρηματοδοτήσεις.
Σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η φον ντερ Λάιεν παρουσίασε δημοσίως για πρώτη φορά όλες τις επιλογές για τη χρηματοδότηση των αναγκών της Ουκρανίας τα επόμενα χρόνια. Τόνισε ότι η προτιμώμενη λύση παραμένει η αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς προσφέρει τον ταχύτερο και ασφαλέστερο τρόπο στήριξης. Επισήμανε ότι, εάν αυτή η λύση δεν προχωρήσει, η ΕΕ διαθέτει μηχανισμούς να δανειστεί από κοινού κεφάλαια ή να υλοποιηθεί διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών.
Η συζήτηση για τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία έρχεται την ώρα που οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ πρόκειται να συνεδριάσουν στις Βρυξέλλες, με στόχο μια ταχεία συμφωνία, δεδομένου ότι η Ουκρανία αναμένεται να εξαντλήσει τα διαθέσιμα κεφάλαιά της την επόμενη άνοιξη. Η πίεση στο Βέλγιο δεν έχει αποδώσει, ενώ η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι τα κράτη-μέλη έχουν τρεις βασικές επιλογές: να χρησιμοποιήσουν το δημοσιονομικό περιθώριο του προϋπολογισμού για άντληση κεφαλαίων από τις αγορές, να υπάρξει διακυβερνητική συμφωνία ώστε τα κράτη να αντλήσουν τα κεφάλαια ατομικά, ή να δημιουργηθεί ένα Δάνειο Επανορθώσεων με βάση τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Η πρόεδρος της Επιτροπής επανέλαβε ότι η τελευταία επιλογή αποτελεί τον πιο άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο για να στηριχθεί η Ουκρανία, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, και υπογράμμισε τη σημασία της σαφούς αποστολής μηνύματος προς τη Ρωσία. Η πρωτοβουλία αυτή αναδεικνύει τις προκλήσεις και τις εναλλακτικές επιλογές της ΕΕ στην προσπάθειά της να διασφαλίσει σταθερή χρηματοδότηση για την Ουκρανία μέσα σε ένα πολύπλοκο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.
