Η Κίνα κλιμακώνει την αντιπαράθεσή της με την Ιαπωνία, προκαλώντας ανησυχία για οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Η ένταση προέκυψε μετά τις δηλώσεις της Ιαπωνίδας πρωθυπουργού Σαναέ Τακαΐτσι σχετικά με την Ταϊβάν, με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας να προειδοποιούν για πιθανά «ουσιαστικά αντίποινα», σύμφωνα με ανάρτηση του λογαριασμού κοινωνικών μέσων Yuyuantantian, ο οποίος συνδέεται με την κρατική ραδιοτηλεόραση και συχνά σηματοδοτεί την επίσημη πολιτική του Πεκίνου, όπως σημειώνει το Bloomberg.
Συγκεκριμένα, η ανάρτηση υπαινίχθηκε την επιβολή κυρώσεων, την αναστολή οικονομικών, διπλωματικών και στρατιωτικών δεσμών, καθώς και περιορισμούς στο εμπόριο ως πιθανά αντίμετρα. Λίγες ώρες αργότερα, η κρατική εφημερίδα People’s Liberation Army Daily ενίσχυσε αυτό το μήνυμα, δημοσιεύοντας σχόλιο ενός κρατικού ακαδημαϊκού που προειδοποιούσε ότι οποιαδήποτε εμπλοκή του ιαπωνικού στρατού στο Στενό της Ταϊβάν θα μπορούσε να μετατρέψει «ολόκληρη τη χώρα σε πεδίο μάχης».
Οι δηλώσεις Τακαΐτσι πυροδότησαν την ένταση Κίνας – Ιαπωνίας
Η ένταση πυροδοτήθηκε από δηλώσεις της Τακαΐτσι νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ότι σε περίπτωση στρατιωτικής επίθεσης της Κίνας στην Ταϊβάν, η Ιαπωνία θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα για να υπερασπιστεί τη νήσο στο πλαίσιο της «συλλογικής νόμιμης άμυνας». Η δήλωση βασίζεται στην εκτίμηση ότι μια σύγκρουση στην Ταϊβάν – την οποία το Πεκίνο θεωρεί επαρχία του – θα μπορούσε να συνιστά «κατάσταση που απειλεί την επιβίωση» της Ιαπωνίας, παρέχοντας νομική βάση για υποστήριξη φιλικών χωρών που επέλεγαν να ανταποκριθούν. Η Κίνα, από την πλευρά της, έχει δείξει ευαισθησία σε δηλώσεις για το νησί, που διατηρεί de facto ανεξαρτησία.
Η σύγκρουση αυτή απειλεί να ανατρέψει την πρόοδο που σημειώθηκε στις διμερείς σχέσεις μετά τη συνάντηση της Τακαΐτσι με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, κατά την οποία συμφωνήθηκε η ενίσχυση της συνεργασίας. Παράλληλα, η ένταση θέτει σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται μεταξύ των δύο βασικών εμπορικών εταίρων, καθώς η Κίνα προειδοποιεί τους τουρίστες και τους φοιτητές της για αυξημένους κινδύνους στην Ιαπωνία.
Τα μέτρα αυτά ενδέχεται να επηρεάσουν εκατομμύρια Κινέζους τουρίστες, οι οποίοι αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο των επισκεπτών της Ιαπωνίας ετησίως. Η αντίδραση στην αγορά ήταν άμεση: οι μετοχές εταιρειών που σχετίζονται με τον τουρισμό κατέγραψαν πτώση, με τον κολοσσό καλλυντικών Shiseido Co. να υποχωρεί κατά 9% τη Δευτέρα, ενώ το Χονγκ Κονγκ ενημέρωσε επίσης τις ταξιδιωτικές του οδηγίες για την Ιαπωνία (Bloomberg).
Στο Τόκιο, η Ιαπωνία απέστειλε ανώτερο διπλωμάτη στην Κίνα τη Δευτέρα, σε προσπάθεια να εξομαλύνει τις εντάσεις, σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση NHK. Η επικείμενη σύνοδος κορυφής των ηγετών της G-20 στη Νότια Αφρική προσφέρει θεωρητικά την ευκαιρία για συνάντηση της Τακαΐτσι με τον Κινέζο πρωθυπουργό Λι Τσιάνγκ, αν και εκπρόσωπος του Κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι προς το παρόν δεν σχεδιάζεται τέτοια συνάντηση.
«Πρόκειται για τον καθορισμό των όρων νωρίς στη θητεία της Τακαΐτσι, την αποτροπή άλλων χωρών από παρόμοια ρητορική και την αποθάρρυνση του Τόκιο από την υιοθέτηση περαιτέρω μέτρων», δήλωσε η Jennifer Welch της Bloomberg Economics. «Η Ιαπωνία αποτελεί έναν σχετικά εύκολο στόχο και ο τουρισμός ένα εύκολο μέσο πίεσης».
Η Τακαΐτσι υπερασπίστηκε τις δηλώσεις της σχετικά με την Ταϊβάν, ενώ το Τόκιο έχει διαβεβαιώσει ότι η πολιτική της χώρας παραμένει συνεπής με τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Ο επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου της Ιαπωνίας, Minoru Kihara, χαρακτήρισε απαράδεκτη την ταξιδιωτική προειδοποίηση της Κίνας.
Η αντιπαράθεση έρχεται λίγες εβδομάδες μετά την πρώτη επίσημη επίσκεψη αντιπροέδρου της Ταϊβάν στην Ευρώπη από το 2002, γεγονός που προκάλεσε την οργή του Πεκίνου και ενέτεινε τις διπλωματικές εντάσεις. Η Κίνα, άλλωστε, έχει ιστορικό χρήσης οικονομικών μέσων ως αντίποινα, όπως το 2017 απέναντι στη Νότια Κορέα, όταν η διαμάχη για το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας THAAD οδήγησε σε αναστολή πωλήσεων οργανωμένων ταξιδιών και εμπορικές δυσκολίες για κορεατικές εταιρείες, όπως αναφέρει το Bloomberg.
Τα οικονομικά διακυβεύματα για την Ιαπωνία
Για το Τόκιο, τα οικονομικά διακυβεύματα είναι σημαντικά. Η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Ιαπωνίας, ενώ οι ιαπωνικοί κατασκευαστές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από κινεζικές εισαγωγές κρίσιμων υλικών. Μια παρόμοια κρίση το 2012, σχετικά με αμφισβητούμενα νησιά, είχε οδηγήσει σε μποϊκοτάζ ιαπωνικών προϊόντων που διήρκεσε μήνες και μείωσε τις εξαγωγές κατά πάνω από 10%. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Takahide Kiuchi, οικονομολόγου στο Nomura Research Institute, η τρέχουσα ταξιδιωτική σύσταση της Κίνας θα μπορούσε να κοστίσει στην ιαπωνική οικονομία έως 14,2 δισ. δολάρια, περίπου 0,36% του ΑΕΠ.
Οι τομείς που συνδέονται με τον τουρισμό, το λιανικό εμπόριο, την εστίαση, τα ακίνητα και τις αεροπορικές μεταφορές αναμένεται να πληγούν περισσότερο. Ο μακροοικονομικός στρατηγικός αναλυτής Homin Lee από τη Lombard Odier Singapore προέβλεψε «μικρή αρνητική επίδραση στη δραστηριότητα του τομέα υπηρεσιών τους επόμενους μήνες», επισημαίνοντας ότι οι τομείς που εξαρτώνται από Κινέζους επισκέπτες θα επηρεαστούν άμεσα.
Η ένταση περιλαμβάνει και στρατιωτικές κινήσεις. Το Σαββατοκύριακο, τέσσερα οπλισμένα σκάφη της Κινεζικής Ακτοφυλακής πλεύρισαν σε αμφισβητούμενα ύδατα κοντά στην Ιαπωνία, πριν αποχωρήσουν, ενισχύοντας την ένταση στην περιοχή. Οι σχέσεις Κίνας και Ιαπωνίας είναι τεταμένες για δεκαετίες λόγω ιστορικών διαφορών, ενώ η εγγύτητα της Ταϊβάν αυξάνει την ανησυχία για κάθε ενδεχόμενο στρατιωτικής κλιμάκωσης.
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση εξωτερικής πολιτικής για την Τακαΐτσι από την ανάληψη των καθηκόντων της τον Οκτώβριο έρχεται εν μέσω διχασμένου κοινού στην Ιαπωνία. Δημοσκόπηση της Kyodo News έδειξε ότι το 48,8% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η Ιαπωνία θα μπορούσε να ασκήσει συλλογική αυτοάμυνα, ενώ το 44,2% διαφώνησε, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.
Ο πρόεδρος της Ταϊβάν Lai Ching-te κατηγόρησε το Πεκίνο για υπονόμευση της ειρήνης και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να επιδείξει προσοχή, ζητώντας αυτοσυγκράτηση από την Κίνα. Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη εκδώσει επίσημη δήλωση, διατηρώντας την παραδοσιακή τους στάση απέναντι σε θέματα στρατιωτικής υπεράσπισης της Ταϊβάν.
Η αντιπαράθεση αυτή αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των σχέσεων στην περιοχή και την ευαισθησία των χωρών απέναντι σε δηλώσεις που θεωρούνται απειλητικές. Η οικονομία, ο τουρισμός και οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας φαίνεται ότι βρίσκονται στο επίκεντρο ενός νέου κύκλου εντάσεων, με πιθανές συνέπειες που θα επηρεάσουν όχι μόνο τις δύο χώρες, αλλά ολόκληρη την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.
