H Λωρίδα της Γάζας αποτελεί ναρκοπέδιο και η υιοθέτηση του ψηφίσματος των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ 17 Νοεμβρίου φέρνει νέα δεδομένα στη γεωπολιτική σκακιέρα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Το ερώτημα είναι εάν σταθεροποιεί την κατάσταση σε μια περιοχή που φλέγεται ή προκαλεί νέες εστίες αστάθειας, σχολιάζει η Le Monde.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε το σχέδιο του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο περιλαμβάνει την ανάπτυξη διεθνούς στρατιωτικής δύναμης στη Λωρίδα της Γάζας, μία απόφαση που ελήφθη υπό την πίεση της Ουάσιγκτον, η οποία είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο επανέναρξης του πολέμου στην περιοχή.
Το κείμενο υπερψήφισαν 13 κράτη-μέλη του Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ το οποίο ο Αμερικανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη, Μάικ Γουόλτς, χαρακτήρισε «ιστορικό και εποικοδομητικό». Η Ρωσία και η Κίνα απείχαν. Ο Εκπρόσωπος Τύπου του ΓΓ ΟΗΕ, Στεφάν Ντουζαρίκ δήλωσε ότι «η υιοθέτηση αυτή αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την εδραίωση της κατάπαυσης του πυρός, την οποία ο Γενικός Γραμματέας ενθαρρύνει όλα τα μέρη να τηρήσουν». «Είναι πλέον ουσιώδες η διπλωματική δυναμική να μεταφραστεί σε συγκεκριμένα και επείγοντα βήματα επί του πεδίου».
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη ανάγνωση: «Κανένα μέλος του Συμβουλίου δεν είχε το θάρρος, την αρχή ή τον σεβασμό για το διεθνές δίκαιο να ψηφίσει κατά αυτού του αποικιακού αίσχους των ΗΠΑ και του Ισραήλ… Η 17η Νοεμβρίου 2025 είναι μια μέρα ντροπής για τα Ηνωμένα Έθνη και για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο που υποκλίνονται μπροστά στην αμερικανική αυτοκρατορία και τον βίαιο ισραηλινό πελάτη της. Ωστόσο, ο αγώνας για την ελευθερία της Παλαιστίνης θα συνεχιστεί ακάθεκτος, με ή χωρίς αυτούς». Η δήλωση δεν ανήκει στη Χαμάς αλλά στον Κρεγκ Μοκχίμπερ, πρώην Διευθυντή του Γραφείου του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Νέα Υόρκη.
Η ασάφεια του σχεδίου Τραμπ και η γραμμή που προβληματίζει
Η ISF, η διεθνής στρατιωτική δύναμη που προβλέπει το ψήφισμα να συγκροτηθεί στην Γάζα, θα δρα σε συνεργασία με το λεγόμενο «Συμβούλιο Ειρήνης» στο οποίο θα προεδρεύει ο Τραμπ και θα είναι το όργανο που θα παίρνει τις αποφάσεις για το τι θα συμβαίνει στην Γάζα τα επόμενα χρόνια. Όπως αναφέρει το BBC «σύμφωνα με το ψήφισμα, η ISF θα συνεργαστεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, καθώς και με μια νεοσύστατη παλαιστινιακή αστυνομική δύναμη, για να διασφαλίσει τη διαδικασία μόνιμου αφοπλισμού των μη κρατικών ένοπλων ομάδων, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς».
Η Παλαιστινιακή Αρχή έσπευσε να εκφράσει την «πλήρη ετοιμότητά της να συνεργαστεί» με την κυβέρνηση Τραμπ και τον ΟΗΕ για να «εξασφαλίσει την εφαρμογή αυτής της απόφασης με τρόπο που θα τερματίσει τα δεινά του παλαιστινιακού λαού στη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ». Αλλά έχει ελάχιστη επιρροή στη Γάζα. Η Χαμάς απέρριψε το ψήφισμα τονίζοντας ότι «επιβάλλει έναν διεθνή μηχανισμό κηδεμονίας στη Λωρίδα της Γάζας, τον οποίο ο λαός, και όλα του τα μέρη του απορρίπτουν».
Ο δυσκολίες εφαρμογής του σχεδίου Τραμπ είναι πολυποίκιλες. Ποιες μουσουλμανικές δυνάμεις επιβολής θα αναλάβουν να το φέρουν εις πέρας στέλνοντας στρατό στη Γάζα για να αφοπλίσουν την παλαιστινιακή αντίσταση; Γιατί να πετύχουν εκεί που απέτυχαν δύο χρόνια γενοκτονίας; Και ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στο εσωτερικό τους και στον υπόλοιπο κόσμο που έχει ταχθεί στο πλευρό της Παλαιστίνης;
Σύμφωνα με τη Le Monde, υπάρχει ένα πολύπλοκο υπόβαθρο σχετικά με τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται μετά την υιοθέτηση του ψηφίσματος των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η επόμενη φάση θα καθορίσει αν το σχέδιο θα οδηγήσει σε ειρήνη ή σε νέα μορφή αποσύνθεσης στο κατεστραμμένο παλαιστινιακό έδαφος.
Η συμφωνία προβλέπει αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων, αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, καθώς και τη συγκρότηση διεθνούς δύναμης επίβλεψης. Η απόφαση αυτή θεωρείται σταθμός, αλλά ήδη προκαλεί αμφιβολίες για την εφαρμογή της.
Ο στόχος για αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς στη Γάζα, τα τείχη και οι αντιφάσεις
Ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα, σύμφωνα με τη Le Monde, είναι η αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς. Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει να καταστραφούν οι σήραγγες, οι υποδομών για όπλα και η παρακολούθηση της κατάστασης από ανεξάρτητους παρατηρητές. Ωστόσο, το πώς θα υλοποιηθεί αυτό, παραμένει ασαφές.
Όπως σημειώνει η Le Monde, ανώτεροι ισραηλινοί και διεθνείς αναλυτές προβλέπουν ότι μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός: η Χαμάς να εγκαταλείψει τα «επιθετικά» όπλα όπως ρουκέτες και drones, αλλά να διατηρήσει πιο «αμυντικά» όπλα (π.χ. πιστόλια, τουφέκια). Αυτή η λύση, λένε, μπορεί να γίνει αποδεκτή με την υποστήριξη χωρών όπως το Κατάρ, η Αίγυπτος και ίσως η Τουρκία.
Παράλληλα, όπως αναφέρει η Le Monde, η Χαμάς έχει ήδη υποστεί σοβαρό πλήγμα: έχει χάσει μεγάλο μέρος της παραγωγικής της ικανότητας μέσα στη Γάζα, δεν μπορεί πλέον να διακινεί λαθραία οπλισμό όπως παλαιότερα και αδυνατεί να ανανεώσει γρήγορα τις οπλισμένες ομάδες της — αν και η επανασύσταση νέων μαχητών δεν αποκλείεται αργά και σταδιακά.
Ο Γιάκοφ Αμιντρόρ, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στο Ισραήλ, τονίζει ότι η μεγάλη πρόκληση δεν είναι μόνο η παρούσα αποστρατιωτικοποίηση αλλά η αποτροπή μιας μελλοντικής ανασύνταξης των αποθεμάτων όπλων της Χαμάς. Το κρίσιμο ερώτημα: τι θα συμβεί αν αποτύχουν οι διπλωματικές προσπάθειες;
Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με τον Αμιντρόρ, το Ισραήλ πιθανόν να κινηθεί στρατιωτικά ξανά, με στόχο την τελική «κατάργηση» των υπολειμμάτων της οργάνωσης. Αυτή η προοπτική αυξάνει το ρίσκο κλιμάκωσης και υπολογισμού κόστους — κυρίως πολιτικού αλλά και διεθνούς.
Όπως αναφέρουν παλαιστινιακές οργανώσεις στην Ευρώπη: «Παρά τη διεθνή υποστήριξη, η απόφαση μένει θολή, με πολλές κρίσιμες λεπτομέρειες ασαφείς και με αμφίβολες προοπτικές υλοποίησης, τόσο λόγω της ισραηλινής άρνησης όσο και της παλαιστινιακής απόρριψης». Ανησυχούν ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει να κάνει αυτό που έκανε μετά τις ειρηνευτικές Συμφωνίες του Όσλο που επίσης προέβλεπαν μια αόριστη σταδιακή μετάβαση από την Παλαιστινιακή Αρχή σε ένα Παλαιστινιακό Κράτος. Μαζί με τις ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν ποτέ αυτό να γίνει πράξη. Όπως και τότε οι αόριστες υποσχέσεις τους είναι το τυρί στην φάκα. «Αλλά τώρα δεν τολμάνε να τηρούν καν τα προσχήματα καθώς οι αποφάσεις παίρνονται ερήμην των Παλαιστινίων και απλά τους ανακοινώνονται».
Η αβέβαιη διεθνής δύναμη επιτήρησης στη Γάζα
Ένα άλλο σημείο έντασης, όπως περιγράφει η Le Monde, είναι το ποια θα είναι η μορφή της διεθνούς δύναμης που θα επιβλέπει την εφαρμογή του σχεδίου. Η λογική των χιλιάδων στρατιωτών έχει αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό, καθώς υπάρχουν επιφυλάξεις σχετικά με το ότι τέτοιες δυνάμεις εν μέσω πυκνοκατοικημένων περιοχών θα οδηγήσουν σε κινδύνους.
Αντ’ αυτού, ορισμένοι ειδικοί, σύμφωνα με τη Le Monde, θεωρούν πιο ρεαλιστικό το σενάριο παρακολούθησης από παρατηρητές, συμβούλους και επιθεωρητές – όχι κανονικές στρατιωτικές μονάδες μαζικής κλίμακας. Η Le Monde σημειώνει ότι αυτή η διεθνής παρουσία «παρατηρητών» θα μπορούσε να περιοριστεί σε μικρότερες, πιο στοχευμένες αποστολές.
Στο σχέδιο Τραμπ, προβλέπεται η αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τμήμα της Γάζας — αλλά το ποιο τμήμα ακριβώς και υπό ποιους όρους παραμένει αντικείμενο σφοδρής διαφωνίας. Το Ισραήλ εξακολουθεί να ελέγχει περίπου το 53% του εδάφους, ενώ η στρατηγική «κίτρινη γραμμή» που διαχωρίζει το τμήμα προς υποχώρηση και το τμήμα υπό ισραηλινό έλεγχο προκαλεί έντονο σκεπτικισμό.
Αν η αποχώρηση γίνει αποσπασματικά και χωρίς σαφή όρους, σημειώνει η Le Monde, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει «de facto διαμελισμό» της Γάζας: μια ζώνη υποστήριξης από τη διεθνή κοινότητα δίπλα σε έναν θύλακα υπό τον έλεγχο της Χαμάς. Η Διεθνής Ομάδα Κρίσεων έχει ήδη προειδοποιήσει για αυτή τη δυνατότητα ως ενδεχόμενο που θα οδηγήσει σε νέα προβλήματα, όχι σε ειρήνη.
Γάζα: Ανθρωπιστική κρίση και περιορισμοί στην βοήθεια
Σύμφωνα με τη Le Monde, ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα μετά την κατάπαυση πυρός είναι η ισχνή ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Παρά τις διακηρύξεις για ανοικοδόμηση, πολλά κρίσιμα αγαθά εξακολουθούν να μην περνούν τα ισραηλινά σημεία διέλευσης.
Το Στρατιωτικο-Πολιτικό Κέντρο Συντονισμού (CMCC), που λέει το σχέδιο των ΗΠΑ για την εποπτεία της κατάπαυσης του πυρός, παίζει κεντρικό ρόλο. Στο CMCC συμμετέχουν πάνω από 200 Αμερικανοί στρατιωτικοί και η αποστολή του περιλαμβάνει συντονισμό ανθρωπιστικών οργανώσεων, έλεγχο εισαγωγών και επικύρωση φορτίων βοήθειας.
Όμως, όπως υπογραμμίζει η Le Monde, η πραγματική εξουσία παραμένει σε μεγάλο βαθμό στο COGAT (τον ισραηλινό φορέα που συντονίζει τις μη στρατιωτικές δραστηριότητες).
Η Le Monde αναφέρει συγκεκριμένα περιορισμούς στην εισαγωγή σε σκηνές με μεταλλικούς στύλους, εξοπλισμό αποστείρωσης, ανταλλακτικά για βυτιοφόρα, πλαστικά καλύμματα για θερμοκήπια, σύριγγες εμβολιασμού και σπόροι πατάτας. Πολλές οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας υποστηρίζουν πως αυτά τα είδη χαρακτηρίζονται ως «διπλής χρήσης» από τις ισραηλινές αρχές — δηλαδή ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για στρατιωτικούς σκοπούς.
Μη κυβερνητικοί φορείς υποστηρίζουν ότι αυτοί οι περιορισμοί δεν είναι καθαρά ασφαλείας, αλλά στοχεύουν στην αποδυνάμωση της ζωής του πληθυσμού. Για παράδειγμα, ο Μπάχα Ζακούτ, εκπρόσωπος αγροτικής ανάπτυξης στη Γάζα, κατηγορεί τις ισραηλινές αρχές ότι χρησιμοποιούν την απαγόρευση βασικών αγροτικών εισροών ως «όπλο πείνας».
Η διακυβέρνηση της Γάζας μετά τη σύγκρουση: Ανοιχτά ερωτήματα
Το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ προβλέπει ότι κάποια μορφή διακυβέρνησης θα αναπτυχθεί στη Γάζα με διεθνή εποπτεία. Όπως αναφέρει η Le Monde, τίθενται σοβαρά ερωτήματα για το αν αυτή η νέα διοίκηση θα είναι απλώς τεχνοκρατική ή αν θα έχει λαϊκή νομιμοποίηση.
Το Ισραήλ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα αποδεχτεί συμμετοχή εκπροσώπων της Χαμάς ή της Παλαιστινιακής Αρχής σε αυτή την κυβέρνηση. Η Le Monde σημειώνει πως η τεχνοκρατική λύση ακούγεται πιο ελκυστική σε κάποιες πλευρές, αλλά η νομιμοποίησή της σε αραβικά κράτη και στον παλαιστινιακό πληθυσμό είναι αμφίβολη. Παρατηρεί επίσης ότι αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζει ένα θεμελιώδες πρόβλημα του σχεδίου: η απουσία μιας ενιαίας, ισχυρής παλαιστινιακής ηγεσίας. Χωρίς αυτήν, η μακροχρόνια ειρήνη μοιάζει με όραμα, όχι με ρεαλιστικό στόχο.
Τα γεωπολιτικά παιχνίδια και τα συμφέροντα του Τραμπ
Για τον πρόεδρο Τραμπ, η συμφωνία στη Γάζα δεν είναι μόνο ανθρωπιστική — είναι και γεωπολιτική ευκαιρία. Η Ουάσιγκτον επιδιώκει να δείξει διεθνή επιρροή και ικανότητα διαμεσολάβησης. Η εμπλοκή αραβικών χωρών όπως το Κατάρ και η Αίγυπτος, καθώς και η πιθανή συμμετοχή μουσουλμανικών κρατών όπως η Ινδονησία ή το Αζερμπαϊτζάν, δείχνει ότι το σχέδιο Τραπ‑Γάζα έχει ευρύτερες διαστάσεις. Η Le Monde αναφέρει πως η Τουρκία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα — και ταυτόχρονα σημείο αντιπαράθεσης, δεδομένων των φιλοδοξιών της και των σχέσεών της με τη Χαμάς.
Η πίεση για διαμόρφωση διεθνούς δύναμης επιτήρησης και η αποχώρηση ισραηλινών δυνάμεων μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο εκβιασμού: η Ουάσιγκτον θα πιέσει τον Νετανιάχου να υποχωρήσει, ενώ ταυτόχρονα θα επιδείξει την ικανότητά της να διαπραγματεύεται και να προωθεί πολιτικές λύσεις σε μια κρίση με παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Πέντε άξονες διαμορφώνουν τις εξελίξεις
- Ρήγμα εμπιστοσύνης: Η Le Monde υπογραμμίζει πως η σχέση Τραπ‑Ισραήλ δοκιμάζεται σκληρά. Η απόφαση του ΟΗΕ και η ανάμειξη αραβικών κρατών δημιουργούν νέους κόμβους στρατηγικής και αμφιβολίας.
- Ασταθής ειρήνη: Παρά την ψήφιση, η εφαρμογή του σχεδίου παραμένει επισφαλής. Η αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, η διεθνής επίβλεψη και η αποχώρηση ισραηλινών δυνάμεων εξαρτώνται από λεπτούς διαπραγματευτικούς μηχανισμούς — που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα λειτουργήσουν.
- Ανθρωπιστική πίεση: Η Le Monde τονίζει ότι η βοήθεια παραμένει ανεπαρκής. Οι περιορισμοί σε βασικά αγαθά, οι καθυστερήσεις στις εισαγωγές και οι διαδικασίες επικύρωσης κρατούν τον παλαιστινιακό πληθυσμό σε κατάσταση εξάρτησης και κινδύνου.
- Διοικητική αβεβαιότητα: Το ερώτημα ποιος θα διοικεί τη Γάζα μετά τον πόλεμο παραμένει ανοικτό. Χωρίς παλαιστινιακό κράτος-θεσμική εξουσία, η νέα αρχή ενδέχεται να αμφισβητηθεί.
- Γεωπολιτική στρατηγική: Η Le Monde προειδοποιεί ότι η συμφωνία είναι τόσο διπλωματικό στοίχημα για τον Τραμπ όσο και στρατηγικό όπλο στην αναδιάταξη συμμαχιών στη Μέση Ανατολή. Αν αποτύχει — ή, χειρότερα, καταγραφεί ως επιβολή — μπορεί να έχει ανατροφοδοτικό κόστος για την αμερικανική παρουσία στην περιοχή.
Το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα, μετά την ομόφωνη έγκριση του ΟΗΕ, αποτελεί μια ριψοκίνδυνη αλλά φιλόδοξη προσπάθεια ειρήνευσης — μια πολιτική και στρατηγική εξίσωση που δοκιμάζει τις σχέσεις ΗΠΑ–Ισραήλ. Οι προκλήσεις στην εφαρμογή είναι τεράστιες: από την αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς μέχρι τη διακυβέρνηση της Γάζας και τη διεθνή επιτήρηση.
Το αν η συμφωνία θα εξελιχθεί σε ειρήνη ή σε έναν «de facto διαμελισμό» θα εξαρτηθεί από τις επόμενες κινήσεις της Ουάσιγκτον και της Ιερουσαλήμ — αλλά και από τη βούληση διεθνών δυνάμεων να εμπλακούν με συνέπεια.
