Τη νέα Μπεζ Βίβλο της δημοσίευσε η Federal Reserve, σκιαγραφώντας μια αμερικανική οικονομία που παραμένει στάσιμη, εύθραυστη και πιο βαθιά διχασμένη από ποτέ. Παρά τη συγκρατημένη αισιοδοξία σε τμήματα της βιομηχανίας, η εικόνα που προκύπτει από τους 12 περιφερειακούς κλάδους της κεντρικής τράπεζας είναι αυτή ενός συστήματος που επιβραδύνει ανομοιόμορφα: οι υψηλού εισοδήματος καταναλωτές συνεχίζουν να ξοδεύουν, ενώ τα μεσαία και χαμηλά στρώματα σφίγγουν απότομα το ζωνάρι. Το χάσμα «σε σχήμα Κ» της αμερικανικής κατανάλωσης βαθαίνει, και αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στη νομισματική πολιτική της Fed.
Μπεζ Βίβλος της Fed: Ολοφάνερο το χάσμα μεταξύ καταναλωτών
Σύμφωνα με την Μπεζ Βίβλο, που βασίζεται σε στοιχεία έως τις 17 Νοεμβρίου και συντάχθηκε από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Ντάλας, η συνολική οικονομική δραστηριότητα «μεταβλήθηκε ελάχιστα» τις τελευταίες εβδομάδες. Η κατανάλωση εμφάνισε νέα πτώση σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες, με μία κρίσιμη εξαίρεση που δεν είναι άλλη από τους εύπορους. Από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Ατλάντα και τη Μινεάπολη, οι επαφές της Fed διαπιστώνουν ότι οι ανώτερες οικονομικές τάξεις συνεχίζουν να δαπανούν χωρίς περιορισμούς, ενισχύοντας τις premium κατηγορίες λιανικής και υπηρεσιών. Αντιθέτως, τα νοικοκυριά του μεσαίου και κατώτερου εισοδηματικού φάσματος περιορίζουν τις αγορές τους, αναβάλουν δαπάνες και προσαρμόζονται σε υψηλότερες τιμές και αυξημένες πιστωτικές πιέσεις.
«Οι πελάτες με υψηλότερα εισοδήματα δεν έχουν κανέναν περιορισμό. Αλλά η μεσαία και χαμηλή τάξη έχει αρχίσει να σφίγγει το ζωνάρι» αναφέρει επιχειρηματίας στη Μινεσότα. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνει τον ραγδαίο διχασμό της ζήτησης, που επιτείνει τη συνολική αβεβαιότητα για τη δυναμική της αμερικανικής οικονομίας καθώς πλησιάζει το 2024.
Στο μέτωπο της απασχόλησης, η Μπεζ Βίβλος καταγράφει μικρή μείωση, όχι όμως μια κλασική φάση «σκληρών απολύσεων». Παρά τον αυξημένο αριθμό ανακοινώσεων για περικοπές θέσεων εργασίας, πολλοί κλάδοι δείχνουν να επιλέγουν πιο ήπιες στρατηγικές: παγώματα προσλήψεων, αποχωρήσεις μέσω φυσικής ροής (attrition) και μείωση ωραρίων. Οι επιχειρήσεις φαίνεται ότι θέλουν να συγκρατήσουν προσωπικό, αναγνωρίζοντας πως το εργατικό δυναμικό είναι πλέον δύσκολο να αναπληρωθεί ύστερα από τρία χρόνια αναταράξεων στην αγορά εργασίας.
Παράλληλα, οι μισθολογικές πιέσεις παραμένουν μέτριες. Οι αυξήσεις στους μισθούς συμβαδίζουν γενικά με τον στόχο της Fed για τον πληθωρισμό, αν και ορισμένοι τομείς όπως η μεταποίηση, η κατασκευή και η υγεία εξακολουθούν να καταγράφουν πιο έντονη άνοδο στο κόστος εργασίας. Στην περιφέρεια της Φιλαδέλφειας, μια εταιρεία στελέχωσης σημειώνει ότι οι μεταναστευτικές πολιτικές που περιόρισαν δραστικά τις εισροές νέων εργαζομένων έχουν αναγκάσει πολλούς εργοδότες να αυξήσουν τους μισθούς ώστε να προσελκύσουν προσωπικό από μια δεξαμενή που ολοένα μικραίνει.
Μέτρια αύξηση στις τιμές, με διαφοροποιήσεις ανά κλάδο
Στο ζήτημα των τιμών, η Μπεζ Βίβλος δείχνει μια γενικευμένη μέτρια αύξηση, όμως με σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ κλάδων. Οι δασμοί —ιδίως για επιχειρήσεις μεταποίησης και λιανεμπορίου που εισάγουν υλικά και ενδιάμεσα αγαθά— αποτέλεσαν βασική πηγή κόστους. Πολλές εταιρείες δήλωσαν ότι υφίστανται συμπίεση κερδοφορίας και χρηματοοικονομική πίεση, εξαιτίας τόσο των υψηλότερων δασμών όσο και της υποτονικής ζήτησης. Άλλες, ωστόσο, ανέφεραν ότι οι τιμές των προϊόντων τους έχουν μειωθεί ως αποτέλεσμα χαμηλότερης ζήτησης ή παγωμένων/αναθεωρημένων δασμολογικών συντελεστών.
Η προοπτική των τιμών παραμένει θολή: οι περισσότερες επιχειρήσεις αναμένουν πως οι πιέσεις κόστους θα συνεχιστούν, αλλά εμφανίζονται λιγότερο πρόθυμες να αυξήσουν άμεσα τις τιμές λόγω της αποδυνάμωσης της ζήτησης. Αυτό το μείγμα, με περιορισμένη αύξηση τιμών και ασταθή κατανάλωση, δημιουργεί ένα δύσκολο δίλημμα για τη Fed καθώς πλησιάζει η συνεδρίαση του Δεκεμβρίου.
Η δημοσιονομική πραγματικότητα επηρέασε επίσης έντονα το κλίμα. Η Μπεζ Βίβλος συντάχθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής παύσης εργασιών (shutdown), που έκλεισε στις 12 Νοεμβρίου. Αρκετοί λιανέμποροι ανέφεραν ότι το shutdown επιβάρυνε την κατανάλωση, ενώ κοινωφελείς οργανισμοί ανέφεραν αύξηση των αιτημάτων για επισιτιστική βοήθεια, εν μέρει λόγω καθυστερήσεων και μειώσεων στη διανομή των κουπονιών τροφίμων (SNAP). Την ίδια στιγμή, το shutdown απέκοψε τη Fed από κρίσιμα επίσημα μακροοικονομικά δεδομένα, τα οποία δεν θα είναι διαθέσιμα πριν από τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου για επιτόκια και νομισματική πολιτική.
Αυτή η έλλειψη επίσημων στοιχείων έχει συμβάλει στην ένταση της εσωτερικής διαφωνίας εντός της Fed. Ορισμένα στελέχη βλέπουν επιβράδυνση και υποστηρίζουν μείωση επιτοκίων τον Δεκέμβριο, ενώ άλλοι θεωρούν ότι οι κίνδυνοι πληθωρισμού παραμένουν αυξημένοι. Στις αγορές, οι πιθανότητες για μείωση των επιτοκίων κατά ένα τέταρτο της μονάδας έχουν ενισχυθεί στο περίπου 80%, ειδικά μετά τις πρόσφατες δηλώσεις δύο αξιωματούχων που συνήθως κινούνται κοντά στις προτιμήσεις του προέδρου της Fed, Τζερόμ Πάουελ.
Την ίδια στιγμή, η Μπεζ Βίβλος αφήνει να διαφανεί και μια μικρή δόση αισιοδοξίας: αρκετοί κατασκευαστές βλέπουν βελτίωση παραγγελιών και εφοδιαστικών αλυσίδων, στοιχείο που ίσως σηματοδοτεί μια κάπως πιο σταθερή πορεία στην παραγωγή. Ωστόσο, το γενικότερο κλίμα για τους επόμενους μήνες παραμένει επιφυλακτικό, με πολλούς επιχειρηματίες να προειδοποιούν ότι οι κίνδυνοι επιβράδυνσης αυξάνονται.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Fed καλείται να αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων τον Δεκέμβριο — απόφαση που πλέον θα βασίζεται πολύ περισσότερο σε ποιοτικές και ανεκδοτολογικές πληροφορίες, όπως αυτές της Μπεζ Βίβλου, παρά σε πλήρη δεδομένα για την αγορά εργασίας και τον πληθωρισμό. Η εικόνα που προκύπτει είναι μιας οικονομίας που δεν βυθίζεται, αλλά ούτε και ανακάμπτει ουσιαστικά, με έναν καταναλωτή που χωρίζεται πλέον σε δύο κόσμους: εκείνους που συνεχίζουν να ξοδεύουν ανεπηρέαστοι, και εκείνους που αναγκάζονται να υποχωρήσουν.
