Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ επιταχύνει τις προσπάθειες για μια ειρηνευτική συμφωνία με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ο Αμερικανός πρόεδρος στρέφεται σε μια ομάδα που απέχει πολύ από το κλασικό πρότυπο της διπλωματίας. Δύο από τους πιο στενούς του συνεργάτες – ο επιχειρηματίας και ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο γαμπρός του προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ – πρόκειται να μεταβούν στη Μόσχα για συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Το ταξίδι αυτό, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί την Τρίτη, αποτελεί την πιο πρόσφατη ένδειξη της στροφής του Τραμπ προς την αποκαλούμενη «προσωπική διπλωματία» και την εμπιστοσύνη του σε ένα στενό κύκλο ανθρώπων που δεν έχουν ακόμη λάβει την επίσημη έγκριση της Γερουσίας, αναφέρει το CNN.
Γουίτκοφ και Κούνσερ καλούνται να επιτύχουν κάτι που έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δυσχερές επί σχεδόν τρία χρόνια: να πείσουν τον Πούτιν, ο οποίος ξεκίνησε τη σύγκρουση εισβάλλοντας στην Ουκρανία, να συμφωνήσει στον τερματισμό της, αναφέρει το δημοσίευμα. Η αποστολή τους εντάσσεται σε ένα πλαίσιο έντονων επαφών της κυβέρνησης Τραμπ, στις οποίες έχουν συμμετάσχει ο Γουίτκοφ, ο Κούσνερ, ο υπουργός Άμυνας Νταν Ντρίσκολ και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Η επιλογή αυτής της άτυπης ομάδας διαπραγματευτών αντικατοπτρίζει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ αντιλαμβάνεται τη διεθνή πολιτική. Από την πρώτη κιόλας μέρα της δεύτερης θητείας του, έχει επιλέξει να λειτουργεί έξω από τις καθιερωμένες διπλωματικές διαδικασίες, προτιμώντας πρόσωπα που γνωρίζει χρόνια, θεωρεί ικανούς διαπραγματευτές και κυρίως εμπιστεύεται. Δεν είναι λίγοι όσοι επισημαίνουν ότι αυτή η προσέγγιση θυμίζει εποχές πριν από τον Ψυχρό Πόλεμο, πριν τη δημιουργία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, όταν η εξωτερική πολιτική σχηματιζόταν συχνά μέσα από προσωπικές σχέσεις.
Ο Γουίτκοφ, αρχικά διορισμένος ως ειδικός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή και τη σύγκρουση στη Γάζα, είδε σύντομα το χαρτοφυλάκιό του να διευρύνεται ώστε να περιλαμβάνει και τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Η επιτυχία του – μαζί με τον Κούσνερ – στη διαμεσολάβηση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός Ισραήλ-Χαμάς θεωρείται από αξιωματούχους του Λευκού Οίκου ο βασικός λόγος για την κεντρική τους εμπλοκή και στην ουκρανική κρίση.
Ωστόσο, η στενή σχέση του Γουίτκοφ με τη Μόσχα έχει προκαλέσει ανησυχία σε συμμάχους των ΗΠΑ. Ορισμένοι αναφέρουν ότι έχει συχνά συναντηθεί με υψηλόβαθμους Ρώσους αξιωματούχους χωρίς την παρουσία Αμερικανών διπλωματών, κάτι που δημιουργεί ερωτήματα ως προς τη διαδικασία και τη διαφάνεια. Η πολύωρη συνάντηση πέρυσι με τον Πούτιν – η οποία, σύμφωνα με τον Τραμπ, διήρκεσε πέντε ώρες αντί των προγραμματισμένων είκοσι λεπτών – ενίσχυσε τις επιφυλάξεις.
Το Bloomberg αποκάλυψε επίσης μια τηλεφωνική συνομιλία του Γουίτκοφ με τον Ρώσο διπλωματικό σύμβουλο Γιούρι Ουσάκοφ, κατά την οποία ο Αμερικανός απεσταλμένος φέρεται να συμβούλευσε τη ρωσική πλευρά για το πώς ο Πούτιν θα έπρεπε να προσεγγίσει συνομιλία με τον Τραμπ. Η αποκάλυψη αυτή εξόργισε Ευρωπαίους αξιωματούχους, αν και ο Τραμπ απέρριψε τις αντιδράσεις υποστηρίζοντας πως αυτό «είναι δουλειά ενός διαπραγματευτή».
Η επάνοδος του Τζάρεντ Κούσνερ
Στο πλευρό του Γουίτκοφ θα βρίσκεται ο Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος έχει αναδειχθεί σε κομβική μορφή της ανεπίσημης διπλωματικής ομάδας του Τραμπ. Παρότι δεν κατέχει επίσημη θέση στην κυβέρνηση, έχει συμβάλει σε πολλές συναντήσεις υψηλού επιπέδου με Ουκρανούς αξιωματούχους, ενώ μετά τη συμφωνία στη Γάζα ασχολήθηκε αθόρυβα και με την Ουκρανία.
Ο Κούσνερ θεωρείται από τον Τραμπ ως ένας από τους στενότερους συμβούλους του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής – ένα πρόσωπο που έχει, σύμφωνα με τον κύκλο του, την «απόλυτη εμπιστοσύνη» του προέδρου. Αυτό, υποστηρίζουν πηγές, βοηθά στο να κατανοούν ξένοι ηγέτες ότι οποιαδήποτε συνομιλία με τον Κούσνερ αντανακλά άμεσα τις θέσεις του ίδιου του Τραμπ. Παρά ταύτα, υπάρχουν σημαντικές επιφυλάξεις. Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε ότι «δεν είναι σαφές ποια είναι η εντολή ή τα όριά του», επισημαίνοντας ότι ένας διαπραγματευτής οφείλει να διαθέτει βαθιά γνώση των θεμάτων προτού λάβει μέρος στις συνομιλίες – όχι να μαθαίνει «εν ώρα εργασίας».
Στα τέλη Οκτωβρίου, ο Κούσνερ και ο Γουίτκοφ συναντήθηκαν στο Μαϊάμι με τον Ρώσο επιχειρηματία Κιρίλ Ντμίτριεφ, ο οποίος βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων. Η σχέση των δύο Αμερικανών με τον Ντμίτριεφ δεν είναι καινούρια· ο επιχειρηματίας είχε εμπλακεί σε ανεπίσημες συνομιλίες και κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, χάρη στους δεσμούς του με το Κρεμλίνο.
Από αυτές τις συνομιλίες προέκυψε ένα σχέδιο 28 σημείων, το οποίο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου χαρακτήρισαν «σχέδιο συνθηκολόγησης με τη Ρωσία». Ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι το σχέδιο συντάχθηκε από τον Γουίτκοφ και τον υπουργό Εξωτερικών Ρούμπιο και ότι υπέστη αναθεωρήσεις μετά από συνάντηση στη Γενεύη μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων των ΗΠΑ και της Ουκρανίας.
Ο «άνθρωπος των drones» και ο ρόλος του Στρατού
Παράλληλα, ο υπουργός Στρατού Νταν Ντρίσκολ – γνωστός στο εσωτερικό της κυβέρνησης ως «άνθρωπος των drones» – αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό πρόσωπο στις διαπραγματεύσεις, αν και δεν θα συνοδεύσει την αποστολή στη Μόσχα. Φίλος του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, έχει πραγματοποιήσει αλλεπάλληλες συναντήσεις με Ουκρανούς αξιωματούχους σε Κίεβο και Γενεύη, ενώ είχε επαφές και με Ρώσους αξιωματούχους στο Αμπού Ντάμπι.
Ο πρώην διπλωμάτης Ντάνιελ Φριντ υπογράμμισε ότι η εμπλοκή του Ντρίσκολ είναι σημαντική, επειδή «έχει την εμπιστοσύνη του Trump World», αλλά τόνισε ότι απαιτείται και τεχνογνωσία για την αξιολόγηση των «παγίδων» που μπορεί να κρύβονται σε φαινομενικά ελκυστικές προτάσεις της ρωσικής πλευράς.
Η αναζήτηση συμφωνίας και το στοίχημα του Τραμπ
Για τον Λευκό Οίκο, η εμπλοκή του Κούσνερ αποτελεί ένδειξη της βούλησης του Τραμπ να μεταφέρει τη στρατηγική που πέτυχε στη Γάζα στο ουκρανικό μέτωπο. Για τους Ουκρανούς, η παρουσία του θεωρείται σημάδι ότι ο Τραμπ πιστεύει πως μια συμφωνία είναι εφικτή. Παρ’ όλα αυτά, πηγές κοντά στην ουκρανική κυβέρνηση αναφέρουν ότι δεν θεωρούν πως οι συνομιλίες έχουν φτάσει ακόμη στο τελικό στάδιο, αναφέρει το CNN.
Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λίβιτ, δήλωσε ότι η κυβέρνηση είναι «πολύ αισιόδοξη», επισημαίνοντας ότι «τα σημεία έχουν βελτιωθεί σημαντικά». Η εκπρόσωπος για θέματα εθνικής ασφάλειας Άννα Κέλι υπογράμμισε ότι ο Τραμπ είναι «περήφανος για το έργο της ομάδας εθνικής ασφάλειας», που συνομιλεί με τις δύο πλευρές για μια «διαρκή και εφαρμόσιμη ειρήνη».
Όμως η εμπιστοσύνη του Τραμπ σε έναν εξαιρετικά στενό κύκλο προσώπων φέρει και κινδύνους. Όπως προειδοποίησε πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η περιορισμένη ομάδα μπορεί να οδηγήσει σε «στενό τρόπο σκέψης» χωρίς επαρκή αντίλογο. Και καθώς οι συνομιλίες με τη Μόσχα συνεχίζονται, το σημείο αυτό αποτελεί ένα από τα πιο συζητημένα στο διπλωματικό παρασκήνιο.
Το αν η αντισυμβατική μέθοδος του Τραμπ θα αποδώσει σε μια από τις πιο δύσκολες συγκρούσεις της εποχής μας παραμένει άγνωστο. Αλλά το ταξίδι Γουίτκοφ-Κούσνερ στη Μόσχα αναμένεται να αποτελέσει ένα κρίσιμο τεστ για αυτή τη νέα – και αμφιλεγόμενη – αμερικανική διπλωματική σχολή.
